24183 P4290106

C*v Poitka ttracita to. XIX pod wzglfdom nowoceeinej cywilizacji? 1U

Ul. Warunki zespalania empirycznej kultury materialnej w Polsce i uniwersalnych prototypów techniki mechanizacyjnej w XIX w.: Kompleksowość koncepcji programowych w okresie Oświecenia, a środki materialne i efekty ich realizacji.

Adaptacja uniwersalnych prototypów techniczno-produkcyjnych w sektorze gospodarki państwowej po 1815 r.

Dysproporcje między koncepcjami — realizacją i efektami ekonomicznymi.

Analiza porównawcza 3 dzielnic 1 Śląska w dziedzinie ekonomiki, struktur zawodowych, społecznych i form adaptowania elementów cywilizacji.

IV. Elementy cywilizacji w sferze społecznej organizacji produkcji:

Relacje przewrotu techniczno-przemysłowego w systemie samofinansowania: nakłady inwestycyjne — kwalifikacje i wydajność pracy, efekty ekonomiczne w podstawowych gałęziach. Modernizacja infrastruktury produkcyjnej (energetycznej, transportowej) jako czynnik stymulujący rozwój cywilizacyjny. Zasięg oddziaływania elementów cywilizacji produkcyjnej na warunki pracy i bytu załóg pracowniczych w ośrodkach uprzemysławianych, rola kadry technicznej.

V. Elementy cywilizacji w sferze gospodarki komunalnej i poziomu kon

sumpcji:

Dysproporcje między tempem wzrostu gospodarczego ośrodków przemysłowych miejskich a regionów rolniczych.

Zasięg transmisji wzorców cywilizacji miejskiej a warunki konsumpcji.

Równoważne i nierównoważne modele rozwoju cywilizacji produkcyjnej i konsumpcyjnej (na przykładzie dzielnic — regionów i typu miast).

VI. Analiza porównawcza (statystyczna, geograficzna) podstawowych ele

mentów cywilizacji i jej zasięgu socjalnego w niektórych krajach: kryteria klasyfikacji poziomu cywilizacji (wg wskaźników technicznych, ekonomicznych i in.).

ZBIGNIEW STANKIEWICZ

(Łódź)

Pojęcie cywilizacji jest tak rozciągłe, a XIX stulecie tak pełne wydarzeń doniosłych dla ludzkości, że trudno jest odpowiedzieć jednoznacznie na powyższe nader ogólne pytanie. Sądzę jednak, że w świetle coraz wszechstronniejszego dorobku nauk historycznych można już teraz — równie ogólnie — odpowiedzieć: nie. Argumenty uzasadniające takie postawienie sprawy są różnorodne, wynikają z ówczesnej ekonomiki, polityki, kultury itd. We wszystkich tych dziedzinach badacze dziejów Polski pod zaborami konstatują niewątpliwy postęp, którego efektem była unifikacja gospodarcza, kulturalna i administracyjna ziem polskich po odzyskaniu niepodległości państwowej w 1918 r. W XIX w. dokonało się zapoczątkowane już w dobie Oświecenia przejście od folwarku pańszczyźnianego i zacofanego rzemiosła do rolnictwa kapitalistycznego i przemysłu fabrycznego; od społeczeństwa stanowego do burżuazyjnego społeczeństwa klasowego; od narodu szlacheckiego o mentalności feudal-