24696 Untitled Scanned 17

J4® Problemy poetyki Doitoje^tkiego

Badacz nic dostrzegł i nic zrozumiał także, żc dialogowym adresatem narracji jest Goladkin, co objawia się w bardzo wyraźnych oznakach zewnętrznych. Na przykład w tym, że początek bezpośredniej wypowiedzi Goladkina częstokroć stanowi jawną replikę na poprzednie zdanie narracji.

Nic wykrył badacz także podstawowych związków pomiędzy narracją i wewnętrznym dialogiem bohatera: przecież narracja nic odtwarza mowy Goladkina „w ogóle", lecz właśnie podejmuje ciąg dalszy wypowiedzi jego głosu drugiego.

Uwaga ogólna: pozostając w granicach stylistyki lingwistycznej, nic da się spenetrować czysto artystycznych zadań stylu. Żadna formalnie-lingwistyczna definicja słowa nic wyczerpie jego artystycznych funkcji w utworze. Prawdziwe czynniki stylotwórczc leżą poza zasięgiem stylistyki lingwistycznej.

Styl narracji w Sobowtórze ma jeszcze jedną właściwość, którą \\'inogradow bardzo trafnie zaznaczył, pozostawiając ją jednak bez wyjaśnienia. Pisze on:

„W narracji przeważają tu obrazy mobilne, główny chwyt stylistyczny polega na rejestracji ruchów postaci, niezależnie od ich częstotliwości." *

Rzeczywiście, narrator z nużącą skrupulatnością rejestruje najdrobniejsze ruchy bohatera, nic szczędząc niezliczonych potwórzeń. Wydaje się, żc jest przykuty do bohatera, nic może oddalić się od niego na dystans niezbędny, by skreślić bardziej reasumujący i całościowy obraz jego zachowań i czynów. Obraz syntetyczny leżałby już poza widnokręgiem samego bohatera - w ogóle obraz taki zakłada jakiś stabilny punkt obserwacyjny na zewnątrz. Narrator takiego punktu obserwacyjnego nie posiada, a więc nic ma też perspektywy niezbędnej do wszcchobcjmująccgo ujęcia bohatera i jego zachowań.”

* Ib., t. 148.

” Nawet autor nie korzysta z perspektywy do syntetycznego ujęcia mowy zależnej bohatera.

giego planu w obrazie bohatera i wydarzeń. Narra obserwuje bohatera i wydarzenia z minimalnej od leg ści i buduje ich obraz bez żadnej perspektywy.

Co prawda, kronikarze Dostojewskiego notują swoje wrażenia już po rozegraniu się wszystkich opisywanych zdarzeń, a więc jakby dysponując pewną perspektywą czasową. Na przykład narrator w Biesach często powiada: „teraz, kiedy wszystko to należy już do przeszłości”, „teraz, kiedy o tym wszystkim wspominamy” - itp., w rzeczywistości jednak on także buduje swoją relację bez żadnej istotniejszej perspektywy.

Jednakże, w odróżnieniu od Sobowtóra, w utworach późniejszych narracja zaprzestaje rejestrowania najdrobniejszych ruchów bohatera, wyzbywa się rozwlekłości i wszelkich powtórzeń. Staje się zwięzła, oschła, nawet nieco abstrakcyjna (zwłaszcza gdy relacjonuje wydarzenia minione). Ale tę zwięzłość i „oschłość ... niekiedy aż do Idziego Blasa” “ zawdzięcza narracja bynajmniej nic odzyskaniu perspektywy, lecz odwrotnie - całkowitemu jej usunięciu. Zamierzony brak perspektywy wynika z ogólnej koncepcji pisarza, bowiem - jak pamiętamy - sztywny, z zewnątrz zdefiniowany obraz bohatera i wydarzeń został z tej koncepcji wyrugowany.

Wróćmy jeszcze na chwilę do narracji w Sobowtórze. Obok wymienionych powiązań narracji z mową bohatera dostrzegamy tu inną jeszcze tendencję - parodystya ną. Podobnie jak w listach Diewuszkina, występuje r element parodii literackiej.

Już w Biednych ludziach autor wykorzystał głos bohatera do realizacji swoich pomysłów parodystycznyclt.

^}* 7 Notatek roboczych Dostojewskiego por. *. 157 tej książki.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
21335 Untitled Scanned 13 55* Problemy poetyki UostojetcsHego Zdania poprzedzające wielokropek i nas
67081 Untitled Scanned 04 JM Problemy poetyki Dosloiaciktec komu ciężarem; a ja nie jestem nikomu ci
Untitled Scanned 14 »4 Problemy poetyki Dottojeietkieti (żeby na rozprawie sądowej wyznać całą prawd
Untitled Scanned 22 »o Problemy poetyki Dottojeutbe^o nych; wic, żc nawet ci. przed którymi tak się
76699 Untitled Scanned 03 J«2 Problemy poetyki Doftofewiheio żc sprawić wiadomość, żc mieszka on w k
Untitled Scanned 02 }IO Problemy poetyki Dostojeteikiego poprzez stówa bohatera i bohaterki. Forma e
Untitled Scanned 05 Ji6 Problem) poetyki Dostoietrtkiego takiego, że przepisuję? Czy to grzech, że p
Untitled Scanned 12 JJO Problemy poetyki Datiojeteikieto ko żc tu role się zmieniły: glos cudzy jakb

więcej podobnych podstron