256 jpeg

8.MII-14814-0. O by WN PWN »0?

240 CZĘŚCI Teoria wymiany międzynarodowej kształtowania się wielonarodowych organizacji. A zatem głównym celem ich działalności jest rozszerzanie kontroli.

Ale dlaczego firmy starają się rozszerzać kontrolę? W odróżnieniu od wielu innych kwestii w ekonomii międzynarodowej, ekonomiści wciąż nic stworzyli w pełni rozwiniętej teorii przedsiębiorstwa wielonarodowego. Istnieją już jednak na ten temat pewne teorie, które teraz krótko omówimy.

Teoria przedsiębiorstwa wielonarodowego

Podstawowe elementy teorii przedsiębiorstwa wielonarodowego możemy najlepiej poznać posługując się przykładem. Rozważmy działalność amerykańskich producentów samochodów w Kuropic. Na przykład koncerny Ford i General Motors sprzedają w Europie duże ilości samochodów. Prawie wszystkie te samochody są wytwarzane w^r zakładach w Niemczech. Wielkiej Brytanii i Hiszpanii. Rozwiązanie takie wydaje się nam oczywiste, ale powinniśmy zdawać sobie sprawę z tego. że istnieją przynajmniej dwie inne możliwości. Z jednej strony, zamiast produkować w Europie, firma amerykańska mogłaby produkować w Stanach Zjednoczonych i eksportować swoje wyroby na rynki europejskie. Z drugiej strony, cały rynek mogliby obsługiwać europejscy producenci, tacy jak Yolkswagen czy Renault. Dlaczego w takim razie mamy do czynienia z tym szczególnym rozwiązaniem, w którym niektóre firmy produkują w różnych krajach?

Nowoczesne teorie przedsiębiorstwa wielonarodowego zaczynają od dokonania rozróżnienia między dwoma pytaniami, które składają się na to jedno szersze pytanie. Po pierwsze, dlaczego dobra są produkowane w dwóch (lub więcej) krajach zamiast w jednym? Jest to tzw. problem lokalizacji. Po drugie, dlaczego produkcja w różnych miejscach jest wykonywana przez jedną firmę, a nie przez kilka osobnych przedsiębiorstw? Ta kwestia, z przyczyn, które za chwilę staną się jasne, nazywana jest problemem internalizacji. Potrzebujemy teorii lokalizacji, aby wyjaśnić, dlaczego Europa nie importuje samochodów ze Stanów /jednoczonych, teorii internalizacji zaś po to, aby wyjaśnić, czemu europejski przemysł samochodowy nie jest niezależnie kontrolowany.

Teoria lokalizacji w zasadzie nie jest trudna. Jest to, w istocie rzeczy, teoria handlu, która /.ostała przedstawiona w rozdziałach 3-6. O lokalizacji produkcji często decydują zasoby czynników produkcji. Przemysł wydobywający aluminium musi być zlokalizowany tam, gdzie znajdują się złoża boksytów, a huty aluminium blisko źródeł taniej energii elektrycznej. Producenci mikrokomputerów lokują działy wymagające pracowników o wysokich kwalifikacjach, odpowiedzialnych za projektowanie, w Massachusetts lub w północnej Kalifornu, natomiast zakłady z.a|-mującc się pracochłonnym montażem komputerów w Irlandii lub w Singapurze. O lokalizacji mogą także decydować koszty transportu i inne bariery handlowe. Amerykańskie firmy produkują lokalnie na rynki europejskie częściowo po to, aby obniżyć koszty transportu. Ponieważ modele, jakie produkują na rynek europejski, zwykle różnią się znacznie od sprzedawanych na rynku amerykańskim, sensowne