41937 P1120591 resize
850
JAN DĄBROWSKI
(według terminologii U Krzywickiego ..zlenieniu"). występując między jnrynii w postaci familijnych ceremonii o charakterze czysto symbolicznym", Nie tracą one jednak przez to swego znaczenia: formalnego zaakcentowania praw jednostki przez daną grupę społeczną.
Przypomnieć tu teraz należy drugie ze sformułowanych na wstępie tego artykułu założeń, mówiące o rzutowaniu stosunków powstających przy obrocie brązami na całokształt stosunków społecznych owego czasu. To właśnie przełamanie izolacji sąsiedzkiej (i idąca za tym mobilność umysłowa)** grup ludzkich rozpoczyna i warunkuje daleko idące procesy przemian społecznych. Konieczność dopuszczenia na swój teren obcych, a nawet umożliwienia im okresowego współ za mieszkania <np. w wypadku wędrownych metałurgów-odlewców), jak również wyprawy po surowiec lub wytwory brązowe, rozszerzyły znacznie sferę kontaktów grup lufi?k»ch, a co za tym idzie i ich pojmowanie otaczającego świata. Rozwój kultury materialnej został właśnie dzięki tego rodzaju kontaktom przyśpieszony — wystarczy porównać tempo zmian form narzędzi. ozdób, a i ceramiki w neolicie i w epoce brązu.
Wydaje się. ze jedną z konsekwencji tego stało się także ułatwienie przyjęcia członkostwa grupy ludzkiej. Zmniejszyła się przeto rola pre-dystynacji społecznej, to znaczy narzucania sytuacji społecznej jednostce jeszcze przed jej narodzeniem**. Zaczęły się zarysowywać — przynajmniej dla niektórych osobników — możliwości wyboru przynależności do tej lub innej grupy społecznej. Ułatwienie wejścia w skład grupy nie mogło oczywiście tyczyć tylko obcych — w pierwszej kolejności musiało ono objąć swoich, objętych faktycznym związkiem krwi. Obniżenie wymogów w tym zakresie było równoznaczne ze złagodzeniem warunków inicjacji, a to odbiło się między innymi we wzroście liczby osobników klasy wieku infanj (a zwłaszcza infans I) chowanych na cmentarzyskach. Dodajmy, że również występowanie w kulturze łużyckiej cmentarzysk birytualnych. a także wielka rozmaitość form grobów, wapółwystępujących na tych samych obiektach, mogą świadczyć o dużej tolerancji w stosunku do zwyczajów pogrzebowych różnych grup społecznych.
Te właśnie zjawiska uzasadniają chyba prawdopodobieństwo sformułowanej we wstępie hipotezy o znacznym zmniejszeniu ekskl u żywności zamieszkujących nasze ziemie grup społecznych, poczynając od czasów epoki brązu. Grupy te zaczynają teraz przyznawać prawa członkowskie nawet noworodkom (spore odsetki osobników klasy wieku
■ por. Krzywicki, Pierwociny.... i. U i n.
« Wyjaśnienie terminów por. Becker i Harnei, Rozwój % go i n.
*■». Ossowski, wiąż apołcczna i dziedzictwo krwi. (w:) Dzieła, t, j|. Warszawa IMS. a. 171.
infant 1. takie w odrębnych grobach), a więc inicjacja zaczyna mieć wyraźnie charakter symboliczny. Być moie zresztą chodzi tu tylko o wstępno przyjęcie do grupy, a właściwa „uobywatelnianie" miało miejsce Już w odniesieniu do dzieci starszych, czy wyrostków, posiadających Już członkostwo grupy, o zdobywających podczas procesów inicjacyjnych Jedynie prawo awansu w ramach istniejącego systemu gradacji społecznej. Rozwijania jednak tej koncepcji byłoby na razie przedwczesne.
Przedstawiona tu hipoteza pozwala zresztą snuć i inne rozważania na temat cech badanych grup społecznych, wstrzymamy się Jednak z nimi do bardziej sposobnego momentu. Takim momentem może stać się dopiero przebadanie Innych aspektów stosunków społecznych, zarysowujących się w materiale z cmentarzysk, n także skarbów i osad kultury łużyckiej. Dopiero nagromadzenie większego zespołu hipotez, a takie wypracowanie właściwych metod ich tworzenia i argumentowania, pozwoli na wzajemną weryfikację dokonanych spostrzeżeń i podjęcie próby całościowego spojrzenia na ten problem, tak przecież skomplikowany i trudny do zbadania.
Bez podjęcia tego rodzaju studiów trudno też ocenić wiarygodność przedstawionej tu hipotezy. Przyrost materiałów ze zbadanych także pod względem antropologicznym cmentarzysk będzie tu na pewno grał rolę weryfikującą. Na razie powiedzieć należy tylko, iż autorowi tych uwag przedstawiona koncepcja wydaje się być niesprzeczna z materiałem faktycznym oraz ogólnymi ustaleniami etnologii i socjologii. Z tego względu przedstawiona też ona zostaje krytycznej ocenie Czytelników.
JAN DĄBROWSKI
PROBLEMS CONCERNING SOCIAL RZLATIOKS IN THE POPULATION OF LUSATIAN CULTURE
Suromary
The remarks containcd in the article arc a kind ot hypothesk iclllng the con-sidcrable dccrease of exdu1ivencss of the sodal froups inhabittag Central Europo at the tłme wben Lusatiaa Cultnre spread om those areas. The hjpothsds k croundcd on materials of ccmeteries and start1 from the three folknriag presop-portUons.
I. The total materiał of a cemetery reflects the relation1 ezłsttng łn soaal groupit which bad madę usc of iŁ The acąuired pktnre k, however, dktorted by funcrol customs**. and the contcmporary sodal itratiftćątlob, which ccrtalnly
Numbers ref er to notes In the Polkh test
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
P1120585 resize 338 JAN* DĄBROWSKI łecznej syntetycznej4. Jest to taki schemat, w którym ustalenie p
P1120589 resize 348 JAN DĄBROWSKI (widać to wyminie przy porównaniu danych dla Lanz i Stendoll z wy.
35795 P1120587 resize 842 JAN DĄBROWSKI grobach nie zawierających szczątków osób dorosłych Jest na o
DSC03911 resize 68 Jan Dąbrowski40 60 120 160km Ryc. i. Występowanie naramienników
P1070452 resize 176 JAN DĄBROWSKI JAK DĄBROWSKI PROBLEMS CONCERNINO THE CHRONOLOGY OF THE BRONZE AGE
DSC03909 resize 66 Jan Dąbrowski z rozpoczynającym się u schyłku I okresu epoki brązu napływem metal
DSC03915 resize 72 Jan Dąbrowski Ryc. 2. Ceramika ze środkowej epoki brązu. I Brzeźniak, woj. Szczec
DSC03917 resize 74 Jan Dąbrowski rze (K. Kersten 1936, s. 97). Taki właśnie układ ma miejsce na P0ni
DSC03921 resize 78 Jan Dąbrowski rych czyniono przecież kryterium klasyfikacyjne dla całego regionu
DSC03923 resize 80 Jan Dąbrowski wówczas narzędzi, broni i ozdób. Na koniec dodać trzeba widoczne zw
więcej podobnych podstron