43593 PB040763

324 Higiena I dobrostan zwierząt gospodarskich

jednak proces odkażania (rwa 72 godziny. Jest (o czas związany z przejściem formaliny w szcściometylenoczteroaminę, która w odróżnieniu od formaliny nie wykazuje szkodliwego działania na rośliny (Mazur i Maćkowiak. 1978). Zaleca się dawkę 20-401 formaldehydu o stężeniu od 35 do 37% na 1 tonę gnojowicy, najlepiej przez okres 4 dni (tab. 8.15). Podwyższenie temperatury wzmaga działanie dezynfekcyjne. Bóhm (1994) stwierdził, że gnojowica po dezynfekcji formaliną może być wykorzystana nawozowo, bez ujemnych skutków dla roślin, jednak zbyt wysokie dawki mogą wpływać niekorzystnie na ich wzrost. Należy jednak pamiętać, iż może on mieć działanie mutagenne i kancerogenne.

Aspekty toksykologiczne nawożenia gnojowicą odkażaną chemicznie

Niezwykle istotnym elementem jest degradacja środków dezynfekcyjnych zawartych w gnojowicy. Autorzy donoszą o eliminacji formaldehydu i związków chlorowcowych z dezynfekowanej nimi gnojowicy (Bóhncr i Guthy, 199 lb). Podobnie związki alkaliczne i zawierające kwasy są szybko neutralizowane i w pewnych warunkach ulegają dekompozycji. Należy podkreślić, że nawet jeśli w gnojowicy dezynfekowanej są pozostałości środków dezynfekcyjnych, ich trwałość w środowisku jest krótka (tab. 8.16).

Tabela 8.16. Stopień degradacji ogólnie stosowanych środków dezynfekcyjnych przedstawionych jako czas połowicznego rozpadu (Howard, 1993)

	Okres połowicznego		rozkładu (w dniach)
	gleba	powietrze	wody powierzchniowe	wody gruntowe
Chloroform	30-180	30-240	30-180	60-2.00
Formie acid	1-7	5-50	1-7	2-14
Formaldehyd	1-7	0,05-0,25	1-7	2-14
o-Cresol	1-7	0,10-0,25	1-7	2-14
m-Crcsol	2-29	0,05-0,50	2-29	4-49
p-Crcsol	0,05-0,70	0,05-0,70	0,05-0,70	0,1-28
Phenol	1-10	0.1-I.0	0,2-2	0,5-7
2.4-Dimethylphenol	1-7	0,05-0,50	1-7	2-14
Etanol	0,1-1,0	0,5-5	0,25-1	0,5-2
Isopropanol	1-7	0,25-3,0	1-7	2-14
Metanol	1-7	3-30	1-7	1-7
Kwas nadoctowy	0,2-2,0	0,5-6	0.1-7,0	2-14

Spośród wymienionych wcześniej środków używanych do dezynfekcji gnojowicy wpływ na kiełkowanie, wzrost i plonowanie roślin wywarł jedynie formaldehyd. Natomiast wapno i kwas nadoctowy wydają się nie mieć

tywnego wpływu na rośliny. Plony są wyższe przy stosowaniu gnojo-^dezyn feko w ancj niż w przypadku braku nawożenia organicznego.

atonie stwierdza się różnic w plonowaniu bez względu na to, czy nawo-9*ję gnojowicą dezynfekowaną, czy nie odkażaną. Nie stwierdza się także "fjiywnegb wpływu gnojowicy dezynfekowanej na mikroflorę i mikro-glebową. Brak niestety szczegółowych badań, bowiem komercyjnie ^ępne Środki dezynfekcyjne mogą działać inaczej niż czyste substancje. Nieznana jest także możliwość synergistycznego oddziaływania środków dezynfekcyjnych z mikroorganizmami w aspekcie nabywania odporności ffH przenikania do wód gruntowych.

8.3.7. Dezynfekcja odchodów stałych

Jest to proces trudniejszy niż dezynfekcja gnojowicy. Dla skutecznej dezynfekcji wymagany jest zarówno wzrost temperatury, jak i odczynu odchodów stałych, zwłaszcza w przypadku obecności w nawozie patogenów, wywołujących choroby zwalczane z urzędu. Z badań Schwarza (1990) wynika, iż najlepsze efekty dezynfekcji odchodów stałych uzyskuje się poprzez zastosowanie dawki 125 kg wapna palonego w przeliczeniu na 1 m³ odchodów stałych (tab. 8.17).

Tabela 8.17. Efektywność działania związków wapnia jako dezynfekantów odchodów stałych (Schwartz, 1990)

Związki chemiczne \	Koncentracja	Efektywność \
Wapno gaszone. Ca(OH). 1	10% św. m.	ograniczona
Nadtlenek wapna, CaOi	2,5% św. m.	dobra
Wapno palone. CaO	10% św. m.	dobra \
	55 kg /m^J	dobra \
	70 kg /m^J	l dobra \
_L	125 kg /m^J	b. dobra

Przy stosowaniu wapna do odkażania odchodów stałych należy (rys.

8.1):

• wyznaczyć utwardzone miejsce w bezpiecznej odległości od budynków i materiałów łatwopalnych

• ułożyć 25 cm warstwę słomy i pokryć 10 kg wapna gaszonego Ca(OH)i nam²

• następnie zmieszać odchody stałe z wapnem stosując 100 kg CaO na m odchodów stałych