44430 Rozdział Pomaganie pacjentowi w wykonywaniu czynnosci4

11.4.2

Pomoc w dobieraniu odzieży, ubieraniu i rozbieraniu

Tkaniny odzieżowe najlepsze dla zdrowia powinny charakteryzować się:

• Dobrym przewodnictwem cieplnym. Zdolność przewodzenia ciepła zależy od stopnia porowatości tkaniny. Najlepsza jest wełna i tkaniny bawełniane. Porowatość zapewnia parowanie wydzielanego potu.

• Przewiewnością (przepuszczaniem powietrza).

• Higroskopijnością (wchłanianie i zatrzymanie wody).

Dobór tkaniny należy uzależnić od:

• warunków klimatycznych,

• wysiłku fizycznego,

• wieku,

• stanu zdrowia.

Ważne jest utrzymanie stałej temperatury ciała i wilgotności skóry pod odzieżą. Krój i kształt odzieży nie powinny krępować ruchów ciała ani utrudniać oddychania, krążenia krwi i chionki. W zimie i w jesieni należy ubierać się w odzież zapewniającą izolację termiczną. Unikać nadmiernie ciepłego ubrania, ponieważ powoduje pocenie się, nawilgocenie odzieży, co może doprowadzić do przechłodzenia organizmu, skąd łatwo o przeziębienie. W lecie dobierać odzież sprzyjającą oddawaniu ciepła przez organizm i chroniącą przed nagrzaniem z zewnątrz.

Obuwie powinno być wygodne i odpowiadać anatomiczno-fizjologicznym właściwościom stopy. A ponadto:

• nie powinno powodować ucisku na palce,

• nic powinno ograniczać ruchomości stopy,

• powinno ułatwiać funkcję amortyzacyjną stopy,

• powinno być dostosowane do rodzaju i czasu wykonywanej pracy,

• powinno być dostosowane do sezonowych zmian klimatycznych.

Obuwie powinno być dobierane tak, aby pałce stopy miały dostateczną przestrzeń do poruszania się. W warunkach obciążenia (stanie i chodzenie) stopy zwiększają się o około 10 mm. Ucisk obuwia powoduje niedokrwienie i sprzyja powstawaniu otarć i odcisków, nic zapewnia wygody. Obuwie na wysokim obcasie nic odpowiada wymaganiom zdrowotnym. Najbardziej wskazane jest obuwie ze skóry naturalnej, odznacza się bowiem przcwiewnością i elastycznością.

Pomocy w ubieraniu i rozbieraniu wymagają pacjenci osłabieni, ciężko chorzy, z dużymi zmianami w stawach kończyn górnych i dolnych. Pielęgniarka powinna zaobserwować, w jakim zakresie pacjent jest niesamodzielny i, w związku z tym, w czym należy mu pomóc. Trzeba pamiętać, że rozbieranie i ubieranie stanowi jeden z elementów rehabilitacji ruchowej pacjenta, szczególnie w podeszłym wieku lub gdy występują zmiany zapalne stawów, i nawet gdy pacjent wykonuje te czynności bardzo powoli, nie należy go wyręczać, lecz wykazać cierpliwość.

Pomocy w ubieraniu wymagają również dzieci — w zależności od wieku. Do około 3 lat należy wykonywać te czynności za dziecko lub z dzieckiem, później zaś ukierunkować dziecko co do kolejności zakładania ubrań, rozróżnienia przodu i tyłu ubrania, buta prawego i lewego, pomóc zasznurować buty. Dzieci

w wieku szkolnym powinny ubierać się samodzielnie, jeśli pozwala na to ich stan zdrowia.

W szpitalu bieliznę osobisty pacjenta należy zmieniać codziennie, piżamę raz w tygodniu lub częściej, gdy zachodzi potrzeba, szlafrok raz na dwa tygodnie.

11.4.3 Pomoc w poruszaniu się

Poruszanie się, samodzielne lub z pomocą pielęgniarki, wpływa pozytywnie na stan zdrowia pacjenta oraz jego samopoczucie. Zapobiega ono powikłaniom „z leżenia”: przykurczom, zanikom mięśniowym, opadowemu zapaleniu płuc, zakrze-picy, odleżynom, zaparciom. Stan chorego i jego wiek wskazują na zakres pomocy, której powinna mu udzielić pielęgniarka. Szczególnie wymagają pomocy osoby z porażeniami, w podeszłym wieku, z ograniczeniem ruchomości w stawach.

W sytuacji hospitalizacji i wykonywania długotrwałych zabiegów leczniczych, pacjenci przez długi czas mogą pozostawać w łóżku bądź są unieruchomieni. Konsekwencją braku aktywności pacjenta są zmiany w funkcjonowaniu organizmu, szczególnie często dochodzi do powikłań płucnych (niedodma, zapalenie płuc). Powstaje zakrzepica kończyn dolnych, powstają odleżyny, osłabienie mięśni, a nawet dochodzi do zaników mięśniowych (atrofia). Mięsień traci swoją masę, napięcie i sprawność mechaniczną. Mięśnie stają się słabsze i cieńsze. Wraz ze zmniejszeniem masy mięśniowej zmniejsza się ukrwicnie, a tym samym niedotlenienie i niedożywienie. Powstaje ograniczenie zakresu ruchów w stawach. Obserwuje się ogólną utratę sił ustroju i przedłużającą się rekonwalescencję po chorobie. Pielęgniarka, planując pracę z pacjentem, dokonuje oceny stopnia aktywności pacjenta (patrz podrozdz. 6.5.1.4), co pozwoli jej na przygotowanie przyborów, urządzeń i zastosowanie efektywnej techniki, np. sadzania pacjenta w łóżku, pomoc podczas wstawania pacjenta z łóżka lub spacerowania (patrz procedury 9.5.10 i 9.5.11).

W zapobieganiu powikłaniom w okresie przebywania w łóżku i zmniejszonej lub ograniczonej aktywności fizycznej rolą pielęgniarki jest:

• Realizowanie programu profilaktyki odleżyn, w tym obowiązująca zmiana pozycji, układanie kończyn w pozycji fizjologicznej, stosowanie udogodnień (patrz podrozdz. 9.5.9).

• Realizowanie programu profilaktyki oddechowej: ćwiczenia oddechowe, oklepywanie pleców, nacieranie pleców (patrz procedury 93.1,9.5.2), inhalacje (patrz procedura 7.3.5.1).

• Indywidualny program kinezyterapii w łóżku. Stosowanie ćwiczeń biernych i czynnych narządu ruchu pacjenta w łóżku, ćwiczenia izomelryczne (patrz procedury 9.5.4,9.5.5).

• Realizowanie programu stopniowego uruchamiania i pionizowania pacjenta, adaptacja do pozycji pionowej: siadanie i chodzenie.

Pielęgniarka prowadząca profilaktykę i rehabilitację powinna mieć podstawowe umiejętności z dziedziny kinezyterapii oraz przestrzegać zasad bezpieczeństwa w trakcie pomocy udzielanej pacjentowi w trakcie siadania, wstawania z łóżka i tak zwanego pionizowania, spacerowania z pacjentem oraz stosowania określonej po-

813