54852 skanuj0039 (30)

«) tu tzw. ..majslc". Jest to rodzaj dłuta wykonanego z że bez drewnianej rękojeści 2 jednej strony posiada ano es!

* drugiej ma lekko rozklepaną główkę. Używa się go do przecinania żelaza na zimno (tabl. LXV1, rys. i).

Do przecinania na gorąco służy tzw. .irubel". Jest to swo-¹ Jego rodzaju dłuto osadzone na trzonku bardziej wąskla I zaostrzone pod większym kątem niż przódnak-majscl. Podclnka tzw. ~naśród~ Jest z Jednej strony zaostrzona, z drugiej ma zakończenie czworokątne służące do umieszczenia w kowadle. Odcinanie odbywa się tu przez położenie przedmiotu na pod-cince i uderzenie z góry. „Odaadzka" zwana „obcinek” śluzy do zdenianła przekroju. Z jednej strony ma ostrze zbliżone swym wyglądom do noża. z drugiej zaś—-grube zakończenie, bez rączki.

Inną grupę narzędzi stanowią tzw. ..spodki” lub ..nadstawki” (tabl. LXV. rys. •—14). Są to metalowe matryce służące do uzyskania odpowiednich wypukłych profili. Spodki służą do ustawienia w kowadle, nastawkf do wytłaczania z góry. W wypadku profilowania obu stron używa się ich Jednocześnie. Mają one zależnie od przeznaczenia nazwy, jak np. „mutter-lagl", ..szUchttambry", „czyżbandy”. „gzymkł” itp.

Przebijaki ałużą do wykonywania otworów w żelazie. Jest Ich kilka rodzajów, tzw. „muteramer” ma koniec okrągły tępy. „Szpicak” o końcu stożkowo-oatrym. ..stempel" albo „dornik" o zakończeniu tępym prostokątnym, „brendoryn" do robienia dziur w drzewie. Wszystkie przebijaki dzielą się na podstawowe dwie grupy: nn trzonku 1 przelotowe.

Przebijak na trzonku „szprynthamer". Ma kształt zwężającego się pręta. Służy do wstępnego przebicia otworu. Przebijaków przelotowych używa się do wykończenia otworu wykonanego typem poprzednim. Mają one kształt okrągły, kwadratowy itp.

Gładziki i ilobikl dużą do wykańczania wyrobów, z togo gładziki do wygładzania powierzchni. Mamy tu tzw. ..zohamer” wąski podobny do wydłużonego prostokątu. Inne mają kształt kwadratu. Wyglądem swoim przypominają młotki jednak za-

HIbrI wypukłej powierzchnię pracującą mają płaską. Żłobiki „frM-liamer" służą do wykonywania żłobków. Przypominają ■ftaclnaki.

i Zwykle w wyposażeniu kuźni jest też kilka rodzajów pilników płaskie, trójkątne, półokrągłe, okrągłe, kwadratowe. Drnl>m> gładziki mają bardzo małe płytkie nacięcie. Tzw. „rówiuiki średnie” nacięcia większe i gładsze. ..Zdzieraki”

0    Imrclzo grubych w dużych odległościach rozmieszczonych nadęciach. Ponadto w obecnych kuźniach spotyka się jeszcze gwintownice oraz bory i wiertła.

Ponadto znane są w kuźniach ludowych tzw. ..szparagi” (tulił. LXIV, rys. 5). Są to narzędzia w kształcie litery T o dwu długich rogach; jeden z nich jest zaokrąglony, drugi prostokątny. Podstawa tego narzędzia jest zwykle przy pomocy specjalnego czopu umocowana w klocu drzewa tego samego, na którym spoczywa kowadło. Stanowi ono swojego rodzaju uzupełnienie kowadła, o ile to ostatnie jest w formie prostokątnej hcz tzw. rogów. Szparagu używa się do drobnych prac kowalskich. a przede wszystkim do wyginania przedmiotów. Spotyka się też tzw. rożki; Jest to odmiana szparagu, z tą różnicą. /«• ma tylko jedno ramię⁴* (tabl. LX1V, rys. 6).

Narzędziami pomocniczymi w dzisiejszej kuźni wiejskiej są przede wszystkim przyrządy pomiarowe. Najstarszą zapamiętaną przez informatorów formą są tu miary wykonane ze sznura oraz tzw. „arsyny” — żelazne miarki podzielone na 26 coli

1    „miary łokciowe", wykonane z drewnianej listewki obitej blachą z nacechowanymi podziałkami calowymi (tabl. LXIV, rys. 2). Dopiero w ostatnich czasach wyparła Je linijka, suwak mierniczy i inne.

Znany jest ciekawy okaz łokcia kowalskiego z oznaczonymi „calami ruskimi”⁴*. Inną formą był tu tzw. przymiar („szpur-mas”) liczący 3 stopy 1 4 cale. a służący do pomiaru rozstawu osi** Dla wykonywania koła służy w chwili obecnej żelazne kółko osadzone na rękojeści..

Znamy też wchodzące w skład wyposażenia kuźni narzędzia do wyłamywania podków i podkówania koni. a przede wszyst-

99

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Droga Gdyńska Górskiego 30. Droga Gdyńska - Górskiego Jest to skrzyżowanie o ruchu okrężnym ze zna
Ruletka Jest to przymiar wstęgowy wykonany ze stali lub fiberglasu lub innego nierozciągliwego mater
skanuj0094 (30) Rozdział 4.3 Podatność przewozowa ekonomiczna - jest to odporność ładunku wynikająca
skanuj0004 (484) Wstęp Edukacja wczesnoszkolna jest to swoisty fundament, na którym opiera się całe
skanuj0013 KRZEPNIĘCIE KRWI 1.KRZEPNIENIE KRWI; Jest to proces fizykochemiczny zabezpieczający organ
skanuj0016 (176) swój sposób. Nie jest to jednak wyobrażeń* powszechnie aprobowane. W wieku XX poj^f
skanuj0016 (236) 23.5. Łupliwość Łupliwość jest to zdolność minerału do pękania i rozpadania wzdłuż
skanuj0019 (215) 220 ale niekoniecznie jest to błąd pochodzący z pobudliwości, bo może to być błąd z

więcej podobnych podstron