60284 Scan 120303 0008

126 Rozdział VI. Ustrój administracji państwowej

Poza tym powinien wpływać wszystkimi możliwymi w danej sytuacji środkami na pozostałe organy państwowe, aby nie przeszkadzały we właściwym wykonywaniu przez rząd jego polityki.

W zakresie własnych kompetencji Premier sprawuje nadzór nad szefami urzędów centralnych, do których art. 33a ustawy o działach administracji rządowej zalicza:

1) Główny Urząd Statystyczny,

2) Polski Komitet Normalizacyjny,

3) Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów,

4) Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencją Wywiadu,

5) Centralne Biuro Antykorupcyjne,

6) Urząd Zamówień Publicznych,

7) Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Zakres sprawowania przez Prezesa Rady Ministrów tego nadzoru określają ustawy dotyczące tych urzędów.

Przy premierze została również usytuowana, posiadająca charakter samodzielny, Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów (zob. ustawa z 14.3.2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, Dz.U. Nr 65, poz. 595 ze zm.).

Prezes Rady Ministrów jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej. W szczególności zaś powołuje i odwołuje wojewodów (czyni to na wniosek właściwego ministra do spraw administracji publicznej); uchyla w trybie nadzoru ustanawiane przez wojewodę akty prawa miejscowego, w tym rozporządzenia porządkowe; sprawuje nadzór nad działalnością wojewody; kieruje działalnością wojewody poprzez wydawanie zarządzeń i poleceń; rozstrzyga spory pomiędzy wojewodami oraz między wojewodą a właściwym ministrem.

Kompetencją premiera o charakterze dość ograniczonym jest sprawowanie nadzoru nad samorządem terytorialnym. Jego uprawnienia w tym zakresie regulują ustawy: o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym oraz o samorządzie województwa.

Premier w zakresie stanowienia prawa może wydawać rozporządzenia (art. 148 pkt 3 w zw. z art. 92 Konstytucji) i zarządzenia (art. 93 Konstytucji).

V. Ministrowie

1. Pozycja ustrojowa

Pozycja ustrojowa posiada charakter dwoisty. Po pierwsze, minister jest członkiem Rady Ministrów, przynależy więc do organu kolegialnego o własnych kompetencjach, po drugie, funkcjonuje on jako jednoosobowy zwierzchnik swojego resortu

- w tym przypadku jest on naczelnym organem administracji rządowej. Inna natomiast

- biorąc pod uwagą ostatni z aspektów - będzie sytuacja ministrów wypełniających t zadania wyznaczone im przez premiera (ministrowie bez teki). Ci nie będą dyspono-I wali własnym resortem, a tylko będą kierowali niewielkim zespołem urzędniczym I zajmującym się obsługą techniczną. Podział na dwie kategoria ministrów dokonuje | art. 149 ust. 1 Konstytucji.

P Należy również podkreślić polityczny charakter ministra. O powołaniu na stano-i wisko ministra decydują bowiem względy polityczne, a nie merytoryczne kwalifika-l cje kandydata.

2. Ministrowie kierujący działem administracji rządowej

1) Minister kierujący działem administracji jest jednoosobowym, naczelnym organem administracji rządowej (np. minister-właściwy do spraw wewnętrznych sprawuje nadzór nad działalnością Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Obrony Cywilnej Kraju, Prezesa Urzędu do spraw Repatriacji i Cudzoziemców, Krajowego Centrum Informacji Kryminalnej oraz Biura Ochrony Rządu - art. 29 ust. 4 ustawy o działach administracji rządowej).

Prezes Rady Ministrów określa w drodze rozporządzenia ministerstwo, które będzie zapewniać ministrowi obsługę administracyjną. Ustawa o działach administracji rządowej dopuszcza powierzenie jednemu ministrowi kierowania kilkoma działami administracji, przez co premier posiada swobodę w określaniu rodzaju i liczby działów powierzonych ministrowi. Ta swoista elastyczność w tworzeniu resortów grozi jednak brakiem stabilności w strukturach resortowych na szczeblu centralnym. Może też powodować uzależnienie liczby i rodzaju resortów od układów politycznych w organach ustawodawczych.

Minister jest obowiązany do inicjowania i opracowywania polityki Rady Ministrów w stosunku do działu, którym kieruje, oraz do przedkładania w tym zakresie inicjatyw i projektów aktów normatywnych na posiedzenia Rady Ministrów. W zakresie działu, którym kieruje, minister wykonuje politykę Rady Ministrów i koordynuje jej wykonywanie przez organy, urzędy i jednostki organizacyjne, które jemu podlegają lub są przez niego nadzorowane (art. 34 ustawy o działach administracji rządowej).

2) Może on wydawać akty normatywne - są to rozporządzenia i zarządzenia (art. 149 ust. 2 Konstytucji). Poza tym, może on wydawać decyzje administracyjne, inne akty administracyjne w toku postępowania administracyjnego, a także sprawowania nadzoru nad państwowymi osobami prawnymi w ramach swego działu. W sprawach indywidualnych decyzje centralnego organu administracji rządowej (ministra) są ostateczne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że sama ustawa uprawnienie takie przyznaje ministrowi kierującemu określonym działem administracji rządowej.

3) Rada Ministrów posiada prawo do uchylania rozporządzeń i zarządzeń ministrów (art. 149 ust. 2 Konstytucji). Może to nastąpić z każdego powodu.