65254 skanuj0011 (352)

kontrolować równoległość płyt dociskowych. Różnice we wskazaniach czujników sygnalizują o zukosowaniu się płyt, co może prowadzić do błędnego pomiaru.

Przy wyznaczaniu umownej granicy sprężystości i współczynnika sprężystości podłużnej przy ściskaniu najczęściej mierzy się skrócenie próbki za pomocą tensometru luslerkowego Martensa lub tensometrów oporowych. Zasady pomiaru odkształceń za pomocą czujników oporowych podane są w ćwiczeniu 7. Dokładność wskazań tensometrów w tym przypadku powinna być nic mniejsza od 0.0005 mm.

Ściskanie metali plastycznych

miedź, miękka stal) skrócenia próbki są proporcjonalne do naprężeń i podobnie jak przy rozciąganiu występuje granica sprężystości i granica proporcjonalności. Jak wspomniano, granica sprężystości' jest wartością umowną, a podstawą do jej określenia jest wartość siły P_{r0 0l}. Siłę P_f0,oi* która powoduje skrócenie trwale próbki równe 0,01";', pierwotnej długości pomiarowej, wyznacza się metodą kolejnego obciążania i odciążania próbki, opisaną w ćwiczeniu 2. Dozwolone jest stosowanie metody obciążania (przybliżonej metody wykreślnej) opisanej w ćwiczeniu 2. Na wykresie ściskania (rys. 3.2) mamy najpierw prostoliniowy odcinek OA, wyrażający liniową zależność między silą a odkształceniem. Punkt A odpowiada sile, przy której pojawia się granica proporcjonalności materiału (w zastosowaniach technicznych utożsamia się ią często z granicą sprężystości).

Rys. .12

silnmicrza, a nawcl .spadek siły obciążającej przy szybszym wzroście odksfci* ^cc‘ nia. Zjawisko 10 obserwować można na wykresie ściskania (punki Uh Nap ^ęzc' nic odpowiadające punktowi 0 wykresu nazywamy wyraźni granicą p|(^s,y' ••/ności. Dla materiałów nic mających wyraźnej granicy plastyczności wy?,,^107,1się umowną granicę plastyczności na podstawie próby ścisłej. Silę P,o.j. k^,orilstanowi podstawę do określenia umownej granicy plastyczności, wyznaczą W ^zwykresu P = /'(d/) sporządzonego na podstawie pomiaru skróceń lub t»|_t(^cs^¹się ją metodą kolejnego obciążania i odciążania próbki.

Zwiększenie siły obciążającej po przekroczeniu granicy plastyczności ^r>0‘ woduje coraz silniejsze pęcznienie próbki, objawiające się stałym wzro?^tcJ'' przekroju poprzecznego. Krzywa wykresu ściskania szybko zaczyna wzra_s^{iac 1}asymptotycznie dąży do prostej poprowadzonej równolegle do osi obciążę’’^{- vv}punkcie odpowiadającym skróceniu równemu pierwotnej wysokości pró^jl-’•

Mimo spłaszczenia próbki ..na plasterek" nic widać na niej oznak zniszcyr^,,M(rys. 3.3). Tylko w niektórych przypadkach (przy niedostatecznej piast yc*i,i’^sc|)

IĄI<IW

Rył. J.J

na powierzchni bocznej próbki pojawiają się drobne rysy. przyczyną |.)^ch pęknięć są często naprężenia rozciągające, a nic ściskające, które powiją wskutek przyjmowania przez próbkę kształtu beczkowatego, pęknięcia t_t ^n|c mogą być podstawą do oznaczenia wytrzymałości na ściskanie. Ponieważ pr</^ • z metali plastycznych nie ulegają zniszczeniu (rozkruszeniu), wytrzymałoś^ ^n:i.ściskanie dla tych materiałów nic określa się. Próbę ściskania metali płaslyczii )^cb przerywa się najczęściej z powodu wyczerpania zakresu maszyny wytrzymałościowej.