70544 IMG 85
160
X
r
>
Przypisy tłumacza
je uważamy jako zależące jedne od drugich, nazywamy ję stQ. sunkami.
Znajomości jestestw moralnych* mają dwie celniejsze zalety; pierwszą, że są zupełne, bo są stałymi wzorami, których tak dokłaa-nego poznania umysł nabyć może, że mu narcście nic do odkrywania nie zostanie; i to jest oczywistym dlatego, że te znajomości nie mogą w sobie zawierać inszych wyobrażeń prostych, jak tylko te, które sam rozum zgromadził. Druga zaleta znajomości moralnych wynika z pierwszej i zależy na tym, że możemy postrzec wszystkie stosunki między nimi zachodzące: bo znając wszystkie wyobrażenia proste, z których one są złożone, możemy czynić jak najdokładniejsze ich rozbiory.
Nic mają tych zalet znajomości jestestw fizycznych czyli rzeczy. Są one koniecznie niezupełnymi, bo my je stosujemy do tych wzorów, w których codziennie nowe własności odkrywać możemy. Nie możemy zatem poznać wszystkich stosunków, jakie między dwiema rzeczami zachodzą. Jeśli jest chwalebna starać się za pomocą doświadczenia coraz bardziej pomnażać naszę o rzeczach wiadomość, tedy* byłaby śmieszna pochlebiać sobie, że można z czasem uczynić ją doskonałą.
Nie trzeba jednak rozumieć, że ta wiadomość jest ciemną i pomieszaną; jest tylko ograniczoną. Od nas zależy mówić o rzeczach 1
z jak największą dokładnością, bylebyśmy nie zamykali w naszych wyobrażeniach i wyrazach jak tylko to1 2 3 4, czego nas stałe i ciągłe postrzeżenia uczą.
0 rozbiorze, z tegoż dzieła2
Czynić rozbiór jest to rozkładać na części, porównywać i postrzegać stosunki.
Lecz rozbiór dlatego tylko na części rozkłada, aby, ile to być może, dał poznać początek i rodzenie się rzeczy. Powinien więc stawić cząstkowe wyobrażenia w takim porządku, w jakim widzimy tworzącą się na nowo tę całość, którą rozbieramy. Kto tedy rozkłada losem, robi tylko oderwania czyli abstrakcje i nic więcej; kto nie odrywa wszystkich własności od przedmiotu, czyni rozbiory niezupełne ; kto nie stawia swoich wyobrażeń oderwanych takim porządkiem, w jakim łatwo jest poznać rodzenie się przedmiotów, czyni rozbiory mało uczące, a pospolicie bardzo ciemne. Rozbiór zatem jest całkowitym rozkładem przedmiotu i ułożeniem części jego w taki porządek, w jakim się ułatwia poznanie ich rodzenia się5.
Rozbiór jest zupełnym albo sam z siebie, albo zupełnym tylko względem6 7 wiadomości, które mamy. W pierwszym razie zachodzi on do przymiotów8 pierwszych, obejmuje je wszystkie i nic już pierwszego nie przypuszcza8. W drugim razie jest prawdziwie niezupełnym: trzyma się przymiotów8 drugich z pierwszych wynikających9, skutków, które odkrywamy, fenomenów, i nie może nas zbliżyć do pierwszych zasad5.
Jeometria daje przykłady rozbiorów przez się zupełnych wtedy, gdy oznacza liczbę i wielkość kątów i boków figury. Oczywista jest,
ł Tak w II i III wyd. W wyd. I: „wyrazach, tylko...*
1 W III wyd. tytuł brzmi: O rozbiorze z dzieła Autora 9Coun tTćtudej", 9Art de penserm.
Sens właściwy: który ułatwia ujęcie genetyczne (dam. całości przedmiotu) Ou
la gindration detńetit facile).
4 W III wyd.: „względnie do*.
Logika 11
W II i III wyd.: „własności*.
9 Słowa: Już pierwszego* tłumacz dodał od siebie.
1 Dokładniej: zatrzymuje się na jakośdach wtórnych (s'arrłu aux ąuahUs ux*m~ daires).
• Raczej: nie może nas zbliżyć do pierwocin (ne peut nous rappr<K t fes prm .; «•
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
IMG 83 i pn Przypisy tłumacza ten zbiór stosujemy do większego zbioru* którego on jest częścią Nie m
IMG 43 78 Przypisek tłumacza jest wtedy właśnie jak ta ręka, która by pierwszy raz dotykając się chw
IMG 86 162 Przypisy tłumacza że takie rozbiory nic już pierwszego nie przypuszczają1 2, bo figura mo
IMG 96 180 Przypisy tłumacza czyn, które nas pociągały1 2. Dosyć tedy, ażebyśmy nie wyobrażali fałsz
IMG32 vienia — przypisany I i ego czasu, będąc I arę Radziwiłłównę I przykład od 19.00
IMG 82 i PRZYPISY TŁUMACZAWykład, o wyobrażeniach niezłożonych i złożonych, z dzieła Autora pod tyt
IMG?85 (2) żcma wskazówek ponownie przypisuje liczbę, tym razem już godzin i minut: „cyfrowo" w
13693 IMG 92 I V 1 Przypisy tłumacza nie jest w niej chybioną, prowadzi widocznie od wyrażenia
20621 IMG 82 i PRZYPISY TŁUMACZAWykład, o wyobrażeniach niezłożonych i złożonych, z dzieła Autora p
IMG`60 (2) Na koniec dwie uwagi redakcyjne: 1) Nie chcąc nadmiernie rozszerzać przypisów, ograniczył
więcej podobnych podstron