LESZEK KUBICKI
W Konstytucji RP szeroko rozumianym zasadom odpowiedzialności karnej poświęcono znacznie więcej uwagi niż w Konstytucji poprzedniej. Nie miejsce tu na analizę, w jakim stopniu tekst nowej Konstytucji odpowiada w tym zakresie wyrażanym wcześniej oczekiwaniom1 i rzeczywistym potrzebom. Zadaniem obecnie bardziej aktualnym jest bowiem ustalenie relacji, jaka zachodzi między przepisami nowej kodyfikacji karnej z 6 VI 1997 a odpowiednimi przepisami Konstytucji RP z 2 IV 1997. Opracowanie to stanowi zaledwie wstępną próbę omówienia tej kwestii.
I. Nowa Konstytucja - nawiązując do tradycji zarówno Konstytucji Marcowej z 1921 r., jak też Konstytucji Kwietniowej z 1935 r. - określa wart. 42 ust. 1 zasadę nullum crimen sine lege anteriori. Trzeba stwierdzić, że sformułowanie tej fundamentalnej dla ustawodawstwa karnego zasady w Konstytucji RP jest - w zestawieniu z konstytucjami okresu przedwrześniowego2 - bardziej wyraźne, precyzyjne i poprawne. Jest ono w istocie oparte na definicjach wyrażonych w kodeksach karnych i tym samym nadaje konstytucyjnej normie treść o wysokim stopniu konkretności.
Można przypuszczać, że pewna synchronizacja równolegle prowadzonych prac konstytucyjnych i kodyfikacyjnych sprawiła, iż konstytucyjna formula zasady nullum crimen sine lege antoriori jest redakcyjnie niemal identyczna z brzmieniem art. 1 § 1 kodeksu karnego. Ta zbieżność nie może być jednak uznawana za superfluum w systemie prawnym. Zadania obu zestawionych tu przepisów są bowiem różne. Przepis Konstytucji jest przecież adresowany pne# wszystkim do ustawodawcy, przepis kodeksu - do organu stosującego prawo. Art. 42 § 1 Konstytucji stanowi element tego jej rozdziału, który dotyczy
14
Por. np. K. Buchała, L. Kubicki: Zasady odpowiedzialności karnej w przyszłej kon0 PiP nr 10/1987; Z. Wąsik, Z. Witkowski: O potrzebie konstytucjonalizacji zasady ter retro** aga, PiP nr 11/1984.
Ujęcie normatywne tej zasady w obu przedwojennych konstytucjach było zfożmcow** Każde z nich (art. 98 Konstytucji Marcowej i art. 68 Konstytucji Kwietniowej) miało pewne
i wady. Por. polemikę na ten temat W. Woltera (Problemy prawa karnego w ramach Kwietniowej, RPEiS 1937, nr 1) z EJS. Rappaportem (Kodeks kamy a nowa Konstytucja W** Warszawa 1936).
J W art. 42 § 1 Konstytucji użyto zwrotu "kto dopuszcza się czynu...", a w art. 1 § ** występuje formuła "Kto popełnia czyn...".