76240 slaga15

Sz. W. Slaga [28]

w celu odróżnienia na tym poziomie organizacji materii elementów martwych od żywych stanowi poważną trudność z tej racji, że w ogóle czynności wsobne wymagają substancji jako swego podłoża, a według dzisiejszych pojęć biologicznych — struktur o wiele bardziej złożonych. A wysunięta przez Roy-ce'a trudność nie godzi w podstawy immanencji ruchu, tkwi raczej w tym, że autor ten również, choć podświadomie, bierze czynności życiowe za samą istotę życia, a nie za podstawową doskonałość substancji (swoiste istnienie) odpowiednio ukonstytuowanej, która jest przystosowana i uzdolniona do wykonywania takich czynności. Na podstawie dotychczasowych rozważań mamy prawo powiedzieć, że Akwinata, który zawsze doszukiwał się ostatecznych racji tłumaczących byt i zjawiska otaczającego świata, w analizie intelektualnej natury życia, nie mógł poprzestać na samych zewnętrznie dostrzegalnych właściwościach i uzdolnieniach danego bytu do takich czy innych czynności życiowych. We wszystkich wypowiedziach, jak wykazywano, czynności takie odnosi zawsze do istnienia podmiotu, który jest ich źródłem.

#    4.2. W dotychczasowych rozważaniach nie uwypuklono iesz-

cze dość oczywistego u Tomasza aspektu jedności bytu żywe-gó. Skoro pojęcie życia jest ściśle zrelacjonowane ao istnienia £ ""substancji wykazującej odpowiednie jakości ujawniające się J poprzez wykonywanie ruchu wsobnego i działania na swoją i korzyść, to organizm żywy musi hvć unum per se substantiale |    / integrale, a w konsekwencji jednym indywiduum, nie zaś

' czymś jednym per accidens. Pojęcie jedności, a z tym i całości organizmu żywego iako jedne*) "per se substancji, jednego indywiduum naturalnego, nie oznacza jednorodności, lecz przeciwnie, złożenie z wielu różnych części. Jeżeli byt żywy jest uzdolniony do wykonywania czynności wfobnych, musi poruszać się i zarazem być poruszanym, a więc musi posiadać odrębne części czy elementy, jedne poruszające, inne porusza-ne⁷², zgodnie z powiedzeniem Akwinaty: Proprie enim iHa sola

^7! E. Hugon, dz. cyt., 13, 16—17; por. też; J. Gredt, E/emenfa philoso-phiae a; istotę! ico-lhomisticae, t. I Logice — Philosophia naturaJis, Friburgii

per se movenlur quae movent seipsa, composita ex motore et i noto, sicut animataⁿ. Dlatego byt żywy jako naturalne ciało or-, ganic2ne wyposażone jest w rozmaite narządy, różnego rodzą-' ju struktury przystosowane do wykonywania odpowiednich czynności tak, że mając różne części i odpowiadające im funkcje, sam len byt może poruszać się za pośrednictwem swoich części^{1 2 3}. W przeciwnym razie, gdyby byt żywy nie był jedną substancją, lecz konglomeratem różnego rodzaju składników, nie byłoby tożsamości poruszającego i poruszanego i w konsekwencji ruch taki nie byłby czynnością immanentną, Wsob-ność czynności życiowych wymaga złożenia i organizacji, która podporządkowuje jednemu i temu samemu bytowi różne części i funkcje, tworząc przez to jedno indywiduum substancjalne⁴. Czynności wsobne suponują i zarazem potwierdzają indywidualność istoty żywej.

Celowo podkreślono tu aspekt jedności, indywidualności i całościowości życia w doktrynie Tomasza z Akwinu, ponieważ w tym miejscu uwidacznia się najbardziej analogia i zbieżność tej koncepcji z takimi teoriami biologicznymi i biofilozo-fizycznymi, jak emergetyzm, holizm, teoria postaci, całościowoś-ci itp. i to tak dalece, że w niektórych pracach tomistów przyjmuje się je jako pewnego rodzaju podbudowę dla stwierdzenia jedności bytowej istot żywych. W większości teorie te zdezaktualizowały się już ze względu na swe założenia bądź mechanistyczne, bądź witalistyczne, czy nawet idealistyczne. Niemniej jednak pozytywną ocenę należałoby podtrzymać w odniesieniu do rozwijających się obecnie teorii, tendencji

1

Br. 1937, 324—325; Sz. W. Slaga, Odrębność żywej materii na przykładzie wirusów, Rocz. Filoz., X!/!963/z. 3, 103,

2

CG t, 27; por. I, q. 76, a. 4.

3

⁷³ Z samego pojęcia unum per se widać — jak stwierdza F. M, Palmes

—    że ibi datur unum indiyiduum, seu unum per se, substantiale, integrale, ubi, etsi dentur plures partes distinctae et distinctis praeditae functionibus, tamen eiusmodi partes sunt 1) substantiales, et 2) substansialiter uniuntur

—    dz. cyt., 429.

4

Por. A. Mnnier, Manuel de philosophie, t. I Cosmologie, Psychologie rationelle, Tournai 1956, 127—-128,

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
72392 slaga11 Sz. W. Slaga [20] twierdzenie o hylemorficznym złożeniu bytu należy — jak pisze St. Ad
Zdjęcie0387 Z 47 - Zasady klimatyzacji pomieszczeń klimatyzacja ma na celu utrzymać na wymaganym poz
Zdjęcie0386 z 47 - Zasady klimatyzacji pomieszczeń klimatyzacja ma na cełu otrzymać na wymaganym poz
Zdjęcie0387 Z 47 - Zasady klimatyzacji pomieszczeń klimatyzacja ma na celu utrzymać na wymaganym poz
Rycina 9. Przyczyny starzenia organizmu wynikające ze zmian na różnych poziomach organizacyjnych. Id
Zdjęcie0517 Na drapicznictwo (tzw oddziaływanie troficzne) polegające na tym, że organizmy się
p1020795 Magistrala danych 86 Przenosi dane BNależy pamiętać, że na tym poziomie nie ma różn pomiędz
IMG
60 (6) 4. Racja klienta •    Polega na tym, że cały proces wytwarzania produktu,
DSC00058 Przedsiębiorstwa małe (obszar specjalizacji) Na tym poziomie rozwoju przedsiębiorca łączy w
Za funkcjonowanie kontroli zarządczej na tym poziomie odpowiada odpowiednio minister kierujący danym
zjawili się na spektaklu, wszak Witkacy jest lekturą obowiązkowa na tym poziomie....11)

więcej podobnych podstron