DSC05727

ANDRZEJ SZAHAJ

Up^{1 2}tt obstawanie pay swoim (uucuuiu ilu prawdmuki jednoznacznej wykładni ickslu nbsolutiici-ii umie stanowić śmiertelne zagrożenie: wynika totdośwadczcnia wojen dunio-wych na Ite religijnym Mli - w ndniesicniu do świętego lehlu - dwaj interpretatorzy kontrowersyjnie twierdzą: Ja mam racje, moje rozumienie tekstu jest prawdą i to wręcz -nieodzowną do rlawiemi, prawdą taką, i nic inną: to może dnjW do bijatyki. W reakcji na tę wialnie sytuację hcrnieneutyki odpowiada przemianą w licrnmictilykę plurnlizującą dzięki pytaniu: Czy można len tekst rozumieć także inaczej i - jeśli to nie wystarczy -jeszcze inaczej i kolejny raz Inaczej? Potencjalnie zabójczą kontrowersję interpretacyjną pozbawia sic w ten ostrości, zmieniając, polegający na upartym obstawaniu przy iwjej racji, stosunek do tekstu w stosunek interpretujący: w takie rozumienie tekstu, które pozwala - w marę potrzeby w/Mura² - na pertraktacje; kto zaś pertraktuje, raczej przestaje obijać¹'

Widać z lej perspektywy, że hermeneutyka wielości służy pluralistycznemu społeczeństwu, pozwalając na zaspokajanie różnych horyzontów oczekiwań, gdy tymczasem tradycyjna „hermeneutyka intencji"³¹¹ czy jakakolwiek ze znanych opcji w literaturoznawstwie, roszcząca sobie wyłączność swej metody, choć z pewnością ze społeczeństwem tym wprost nic skonfliktowana, wyraża tęsknoty do stanu względnej jego homogeniczności.

Podejście prezentowane przeze mnie w niniejszym tekście ma charakter intyfundacjonalistyczny i antyfundamcntalistyczny zarazem³⁹. An-tyfundacjonalizm rozumiem tak. jak Stanley Ftsh, nie jako niewiarę w istnienie jakichkolwiek fundamentów, lecz jako przekonanie, że:

II sprawy liktow. prawdy, poprawności (corrcctness), inności i jasności nie mogą być ani postawione, ani rozwiązane poprzez odniesienie do jakiejś pozikontcksiualnej, ahisto-rycznej, naesytuacyjncj rzcczywistoid reguły lub pnwa. Antyfundacjonali/m stwierdza, k wszystkie te sprawy są możliwe do pojęcia i dyskutowalne tylko w obrębię jakichś kontekstów lub sytuacji, paradygmatów czy też wspólnot, które nadają im ich lokalny i zmieay kszttfc.⁴⁹

29

Fish twierdzi, żc innym określeniem tak rozumie nego antyfundacjona-li z mu jest retoryka⁶¹.Przyjmując to dictum, powiedziałbym na zakończenie. te interpretacja jest królestwem'retoryki, w którym zamiast Prawdy czy Obiektywności lepiej mówić o sile perswazyjnoici, świeżości metafor⁶² i etycznych intencjach (jeśli na przykład skłonny byłbym powiedzieć, że nie wszystko wolno w praktyce interpretacyjnej, to wynika to w moim przypadku także z poczucia więzi z ta wspólnotą interpretacyjną, która uważa, że istnieją teksty kultury, z którymi należy obchodzić się z wyjątkowym szacunkiem, choćby po to. aby nie ranić innych). U niektórych może to podejście budzić obawę, że - wedle słów Rorty'ego - „niepowściągani przez prawdę błąkamy się wśród własnych tworów"⁶⁵. Może ono jednak także uświadamiać zakres danej nam wolności i ciężar odpowiedzialności, jaki na nas spoczywa.

Wydaje się. żc tęsknota do Obiektywności interpretacji jest wyrazem tęsknoty do Pewności, która wykracza poza zwykle poczucie pewności, jakie się posiada, biorąc udział w jakiejkolwiek praktyce. Albowiem, jak trafnie zauważają w swych tekstach Stanley Fish i Richard Roity, każdy ma wbudowany w swój sposób widzenia świata zespól przesądzeń. które pozwalają mu żyć i zachować w życiu poczucie więzi ze światem i innymi ludźmi. Jak jednak pisze Ftsh:

(...) wszystkie preferencje są oparte na zasadach, un. są one zrozumiale i możliwe do przeprowadzenia jedynie mocą jakiejś, opartej na zasadach, artykulacji świata i jego możliwości, rym samym jednak wszystkie zasady są preferencjami, ponieważ każda zasada jest pochodną jakiejś partykularnej i kwcMionowalnej artykulacji świata i żadna nie wynika z jakiejś uniwersalne/ perspektywy (u* ostatnie pojecie jest samo w sobie sprzeczne ).^M

Oznacza lo, że chociaż każdy ze „słowników finalnych'*, jak określa Rorty owe partykularne perspektywy widzenia świata, może sobie wprawdzie rościć ostateczną słuszność, to jednak roszczenie io. w obliczu istnienia słowników innych, zawsze można podać w wątpliwość. Zdaje sobie z lego sprawę atyfundacjonalizm. Jak powiada Fish: ³

1

⁵⁷ 0. Marąuatd Pytonie o pytom, na które odpowedvq je.M hermeneutyka, w tegoż: Royiaiue i filoiofiq pierwsąch muł, tłum. K. Krzemieniowa, Warszawa 1994, s. 138. ⁵¹ Na lemat „hermeneutyki intencji" zob.: E. D. liii sch Validity in Iiiler/Mitioii, New Haven 1967.

*    W literaturze zachodniej odróżnia się _antv tuiKlacpnalizm" od ..antyfundamcnializ-Te« pierwszy dotyay kwtstu pazuwczyck len drogi - poetycznych. Rsh mówi

o „antyfuiKkjonjli/Jiiie". Jestem skłonny uważać, że antylundacjonalizin ściśle wiąże

2

C ² antyfundamcntalizrncm. czego wyraz daję w niniejszym artykule. Sposób. w jaki fundamentalizm, wyłożyłem w lekkie pt Fuiuhwuolrjrt. J²i2egląd Spo-teczny- I993nr9

•    S. Rshimfamdanmalitm, w tegoż: Dotą WhatCimes,.._%s. 344.

3

Tamie, %. 347.

^u Zob.: A. Zybenowicz Świeżość metafor: Jak Zostać geniuszem w epoce poumoder-

nizmu, „Hydra" 1992 ar 5.    i

° R. Rorty, s. 53.

“ S. Fish The Anti-Formalist Road, w tegoż: Domg Whal Comes....s. 11.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
DSC05727 28 ANDRZEJ SZAHAJ Up1 2tt obstawanie pay swoim (uucuuiu ilu prawdmuki jednoznacznej wykładn
DSC05725 24 ANDRZEJ SZAHAJ nych (w niektórych okresach być może wręcz jednej wspólnoty inter- prela
DSC05720 14 ANDRZEJ SZAHAJ rozróżnienia pomiędzy interpretacją wierną kontekstowi historycznemu, w k
DSC05716 ANDRZEJ SZAHAJ 6 I Mijcach żmudnych badań wyniszczonej Ziemi, natrafiła jedynie na kilka ui
DSC05719 ANDRZEJ SZAHAJ    
DSC05722 ANDRZEJ SZAHAJ    Igi Powyższe uwagi dadzą się lakże rozjaśnić za pomocą nie
skanuj0024 (116) 28 ANDRZEJ KOWALCZYK4. Ewolucja turystyki kulturowej Traktując kulturę i krajobraz
skanuj0024 (116) 28 ANDRZEJ KOWALCZYK4. Ewolucja turystyki kulturowej Traktując kulturę i krajobraz
Szahaj1 Andrzej Szahaj Samotność i wspólnota Głód współ no lowości jest powszechny. Szczególnie siln
Szahaj4 98 Andrzej Szahaj się, iż projekt tego typu wspólnoty jest utopijny, albowiem punktem wyjści
Szahaj6 100 Andrzej Szahaj kazujących ochotę do partycypacji w jej życiu w celu realizacji dobra wsp
28 Andrzej Szwarc 28 Andrzej Szwarc Tabela 2 Model odwzorowujący działania w
005 (28) n O AndrzejOx - zwroly łacińskie (bez części dotyczącej retoryki) - z wykładów prol W Daicz

więcej podobnych podstron