i dworami w boctnych ściankach produkowane w formach suwakowych lub szczękowych, a które przez odpowiednie ukształtowanie gniazda można otrzymać w zwykłych formach.
— Masa wyprąski jest niezbędna do obliczenia ilości gniazd formy oraz dobrania wymiarów kanałów wtryskowych formy.
— Typ tworzywa, jego własności fizyczne i przetwórcze mają duły wpływ na rozwiązanie konstrukcyjne formy. W szczególności:
— płynność i temperatura krzepnięcia wpływają ha wybór typu wlewu i wymiary kanałów.
— wytrzymałość na zginanie i sprężystość wpływają na wybór sposobu wypychania.
— własności cieplne 1 temperatura wtrysku wpływają na konstrukcją układu chłodzenia.
— skurcz tworzywa określa wymiary gniazda formującego.
Podanie dokładnej wartości skurczu jest trudne. Zależy on od wielu czynników i dla każdego wymiaru może być inny". W związku z tym charakterystyki surowców podają zwykle tylko zakres skurczów. Niektóre nowsze opracowania podają kierunkową zależność skurczu od grubości ścianki.
— Typ wtryskarki determinuje budową formy w sposób zasadniczy (p. 1.1).
— Wielkość zamówienia jest szczególnie potrzebna do przeprowadzenia ekonomicznej analizy projektu. Na tej podstawie dokonuje się wyboru najwłaściwszej konstrukcji formy o dostatecznej wydajności i trwałości. Ustala się również właściwą ilość gniazd formujących. W przypadku produkcji stałej w założeniach należy podać żądaną rytmiczność dostaw oraz całkowite przypuszczalne zapotrzebowanie.
TV»rmin realizacji zamówienia jest czynnikiem
stawiającym dodatkowe wymagania projektowa’ nej konstrukcji w zakresie czasu wykonania formy oraz jej wydajności.
1.3.2. Analisa techniczno-ekonomiczna
Analiza techniczno-ekonomiczna zamierzonej produkcji, przeprowadzona przed wykonaniem projektu formy, sprowadza się przede wszystkim do doboru ilości gniazd.
Na dobór ilości gniazd lub inaczej krotności formy mają wpływ następujące czynniki:
■— wielkość produkcji (lub termin dostawy),
— możliwości techniczne wtryskarki,
— koszty produkcji.
Obliczanie krotności formy zc względu na wielkość produkcji.
Pod określeniem wielkości produkcji należy rozumieć ilość wyrobów, która ma być wykonana w ściśle określonym czasie. Krotność formy rij która zapewni żądaną wydajność Z, wynika z zależności
N 3600 • nf
skąd
gdzie: N — wielkość produkcji (sztuki), t — założony czas cyklu wtrysku (sek), T„ — nominalny czas produkcji (h), k = 0,7-0,9 — współczynnik wykorzystania wtryskarki.
Rzeczywisty czas produkcji otrzymuje się przez odjęcie czasu przeznaczonego na techniczne przygotowanie produkcji od czasu realizacji zamówie-
Cza 5 cyklu t
jtoĘ, i,i. Wfktm dobom gości gniazd formy w zależności od żądanej wydajności [20]
Tablica 1.5. Wartości współczynnika A w zależności od masy wypraski
Masa wypraski 8 |
Współczynnik A |
do 0,5 |
i,5+2 |
0,5—1,0 |
l,4-f-l,8 |
1—3 |
1.3-M.6 |
3—5 |
1,25-7-1,4 |
5—10 |
1,15-7-1,2 |
10—20 |
U |
ponad 20 |
1,05 |
n2
U-8]
nln, Innymi iłowy jut to czas pracy wtryikarkl. Wykres przedstawiony na ryi. 1.7 Jest Interpretacja graficzną wioru f 1-0] przy k ~ 1.
Obliczenie krotnolrl formy te wzglądu nn moll iwolf ci technictne wtryikarkl.
Obliczana tu krotność formy ni wynika z trzech wielkości charakterystycznych wtryikarkl:
— wielkości wtrysku,
— wydajności uplastycznienia,
— alfy zamykania.
Ze względu na wielkość wtrysku, największa ilość gniazd formy wyniesie
gdzie: O — największa masa wtrysku maszyny (g), g — masa wypraski (g), A — współczynnik uwzględniający masę wlewka.
Masę wypraski g można stosunkowo dokładnie określić na podstawie rysunku konstrukcyjnego lub modelu. Pewne trudności sprawia ustalenie masy naddatku w postaci wlewka. Ogólnie znany jest fakt, że przy małych wypraskach udział wlewka jest bardzo duży i może przekraczać 50% masy wypraski. Wartość empirycznego współczynnika A dla form z wlewkiem usuwanym podaje tabl. 1.5. Dla form z gorącą komorą wstępną lub pośrednią, a więc z wlewkiem przetryskiwa-nym A — 1.
Praktyka wskazuje, że dla uniknięcia ewentualnych trudności technologicznych ciężar wtrysku nie powinien przekraczać 80% maksymalnego (stąd wsp. 0,8).
Ze względu na wydajność uplastycznienia największa ilość gniazd formy wyniesie
0,8 W-t-1000 W-t
A-g- 3600 A g K 1 gdzie: W — wydajność uplastycznienia maszyny (kg/h), przewidywany czas cyklu wtrysku (sek).
Tu również stwierdzono, że rzeczywista wydajność uplastycznienia nie powinna przekroczyć 80% maksymalnej. Ten zapas bezpieczeństwa pozostawia się na ewentualne późniejsze skrócenie cyklu w wyniku ulepszenia technologii oraz dla zapewnienia nienagannego uplastycznienia tworzywa.
Dokładne określenie czasu t cyklu wtrysku jest trudne i złożone. W praktyce czas cyklu ustala się doświadczalnia podczas rozruchu produkcji, do kalkulacji wstępnej trzeba jednak podać wartość szacunkową — najlepiej porównując z produkcją podobnych wyrobów.
Ze względu na siłę zamykania największa ilość gniazd formy wyniesie
0,8 • P
&
gdzie: P — siła zamykania maszyny (kG), F — rzut powierzchni wypraski i wlewku w formie (kG/cm1), 0,8 — współczynnik skuteczności zamknięcia.
Jeśli do produkcji przewidziano wtryskarkę tłokową, to zaleca się ponadto dotrzymanie ustalonej empirycznie zależności [10]
W przeciwnym wypadku — co ma miejsce przy długich cyklach — tworzywo zbyt długo będzie przebywało w cylindrze, co może spowodować zmianę barwy lub rozkład.
Spośród obliczonych wyżej wielkości %,%
do dalszych rozważań należy przyjąć krotność najmniejszą.
Reasumując, dla terminowej realizacji zamówienia konieczne Jest spełnienie nierówności tij ^ n, a ze względu na możliwości techniczne
wtryskarki nnv czyli
Jeżeli nierówność ta nie spełnia się, należy dobrać większą wtryskarkę.
Obliczenie krotności formy ze względu na koszt produkcji.
W dalszym ciągu rozważań należy dokonać ekonomicznej analizy kosztów produkcji w oparciu o wielkość zamówienia, gdyż w ostatecznym rozrachunku właśnie koszt wypraski decyduje o opłacalności produkcji. Nastąpi więc tutaj korekta dokonanej już analizy technicznej.
Z warunku, że koszt wykonania wypraski powinien być minimalny, wynika związek między konstrukcją projektowanej formy a wielkością zamówienia. Koszt wypraski jest ściśle związany z ilością gniazd formy, przy czym zależność ta bynajmniej nie jest liniowa
K - Km + j Ki + (ił) [I-ii]
gdzie: Km — koszt surowca zużytego na wykonanie jednej wypraski (zł/szt), Z — wydajność produkcji (szt/h), Kr — koszt robocizny łącmie z kosztami wydziałowymi, w których ujęta jest również amortyzacja maszyny (zł nk Kf — koszt formy (zł), zależny od ilości gniazd *, S — wielkość produkcji (szt). Wydajność Z oblicza się ze wror\»
3600 «
Z m ■—
t
gdzie: n — ilość gniazd formy, t — coa* cykłu (sek).