DSC09748

488 VII. DRAMAT

zwykłymi imionami, przez co powstają karykaturalne zestawienia: Dy-apanazy Nibek. Anastazja Nibek czy poeta Jęzory Pasiukowski zwany Jeziem.

Dramat W małym dworku drwi z dotychczasowych przyzwyczajeń widza. z prawdopodobieństwa i psychologii na scenie, którą kultywował dziewiętnastowieczny teatr mieszczański i która doskonały wyraz znalazła w twórczości Rittnera. Dramaty Witkacego mają ambicję ukazywania nie ..życia" w jego różnorodnych przejawach, lecz problemów współczesnej sztuki (Sonata Belzebuba), władzy, tyranii (Szewcy), problemów, które nie bledną z upływem czasu.

W dramatach powojennych zmieniła się funkcja absurdu, który nie jest już zabawą i kpiną z mieszczańskich nawyków, ale metaforą egzystencji człowieka. Absurdalne sytuacje, jak np. umieszczenie bohaterów w kubłach na śmieci (Końcówka Becketta) czy ukazywanie ich do połowy zakopanych w piasku (Szczęśliwe dni Becketta), dają wyraz nędzy i samotności ludzkiego istnienia, niemożności porozumienia się z innym człowiekiem, beznadziejnej wegetacji w świecie pustym, odartym z wszelkich uczuć prócz cierpienia i nienawiści (Hamm i Clov w Końcówce). Toteż w sztukach tych nic się nie dzieje - okaleczone postacie toczą rozmowy, które nie mogą w niczym odmienić sytuacji. Akcja nie istnieje, dominuje słowo doprowadzone do bełkotu, słowo, które straciło już swój sens i swoją funkcję komunikatywną (Łysa śpiewaczka Ionesco, Kartoteka i Kartoteka rozrzucona Różewicza).

Podobnym przemianom uległy postacie. W dramatach Słowackiego, Fredry. Zapolskiej istniały jako aktywne, działające jednostki, charakteryzujące się wszechstronnie poprzez zespół czynów, gestów i wypowiedzi. Mogły być przedstawione pozytywnie lub negatywnie, ale jakkolwiek byłoby, sposób ich kreacji zakładał, że człowiek ma określoną osobowość, dysponuje szeregiem cech, że można go jakoś scharakteryzować. Dramat dwudziestowieczny zrezygnował z ukazywania pełnego człowieka. Pokazuje dezintegrację bohaterów, rozpad osobowości na szereg sprzecznych ról, niemożność odnalezienia własnego Ja” i porozumienia się z ludźmi. Toteż postacie sztuk współczesnych często są „mało teatralne”, programowo niezindywidualizowane i statyczne, a formą ich działania jest zautomatyzowane słowo. I słowo, nie kończące się dialogi i monologi, ich wewnętrzne napięcia i absurdy są nośnikiem problematyki, wyręczając w tym względzie zdarzenia i akcję.

Fakty te dowodnie świadczą o tym, że dramat - podobnie jak epika • liryka — to rodzaj historycznie zmienny, podlegający najróżniejszym przemianom. Jedną tylko jego cechę można uznać za stalą - wielopodmiotowość.

Bibliografia

M. Esslin: Znaczenie absurdu. Przeł. P. Bikont. „Pamiętnik Literacki" 1976 z. 3.

A- Krajewska: Dramat i teatr absurdu w Polsce. Poznań 1996.

I. Sławińska: Odczytanie dramatu. W: Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa. Red. H. Markiewicz i J. Sławiński. Kraków 1976; przedruk w. Genologia polska. Wybór tekstów. Oprać. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik. M. Tatara. Warszawa 1983.

I. Sławińska: Struktura dztela teatralnego. Propozycje badawcze. W: Problemy teorii literatury. Oprać. H. Markiewicz. Wrocław 1967.

E. Souriau: Czym jest sytuacja dramatyczna? Przekł. B. i abuda „Pamiętnik Literacki” 1976 z. 2.

4. Gatunki dramatu

Podział dramatu na gatunki sprawia takie same kłopoty jak podział liryki lub epika. Wyodrębnianie tragedii i komedii miało rację bytu w odniesieniu do starożytności, ze względu na inny dobór motywów (w tragedii motywy „wysokie”, w komedii „niskie”), odmienny styl (wzniosły w tragedii, trywialny w komedii), budowę (zwartą w tragedii, luźną w komedii) oraz zakończenie utworu, które w tragedii przynosiło nieuchronną śmierć bohatera, w komedii happy end. Z biegiem czasu różnice te zatarły się i opozycja tragedia - komedia rozważana była na gruncie filozoficzno-etycznym, jako przeciwstawienie odmiennych jakości: tragizmu i komizmu. Do dziś jedni uczeni uznają tragedię za rodzaj dramatu, charakteryzujący się „kaden-cjalną” konstrukcją, tj. narastaniem konfliktu, który zmierza do punktu szczytowego, a później opada; inni definiują ją jako określoną postawę wobec życia, jako widzenie nierozwiązalnych konfliktów w strukturze świata, dychotomii dobra i zła.

I Kłopoty z tragedią zdają się przekonywać o konieczności przyjęcia zasady historycznej w gatunkowej klasyfikacji dramatu. ( Każda epoka - od średniowiecza do XX w. - kształtowała własne formy będące wyrazem jej dążeń, poglądów estetycznych i programów literackich. Doskonałego przykładu dostarcza tu dramat romantyczny. Pragnienie ogarnięcia nieskończoności i zespolenia wszystkich rodzajów literackich

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
histologia wykład7 4€ Erytrocyty pozostawione pod szkiełkiem nakrywkowym przez co najmniej kilkan
skanuj0086 (2) Płaszczyzny sieciowe Płaszczyzna sieciowa to płaszczyzna przechodząca przez co najmni
V. 4. SALOMEA. 237 albowiem Konrad poświadczony jest jako żonaty już pod dniem 20 marca 1250 r.1 2 3
VI. 5. KONRAD I (i. AGAFIA). 269Oafia, przez co stanowczo zostaje wykluczoną forma Agazya; zmiana wł
img052 (47) wanej na czarodziejskiej gęśli, przez co wyzwolone zostaje z tajemniczego lochu więzione
Sponsorzy1 01 7 chyły lub nawet poziomy kierunek pizybierać, przez co daję początek kapeluszowi.
IMG63 (2) cją logiczną dokumentu jest zestaw słów, przez co indeksowany dokument jest p0slr ny jako
Immunologia$ 10
4 ImJ indukuj* wytwarzani* IL-2 przez co wpływa na proliferację limfocytów TI B oddz
page0158 150Rio Grandę do Norte— Ristori przez co szczególniej sprzyja hodowli bydła. Głównemi płoda
page0206 203 strzał w prawe ltolano, przez co już potem całe życie na tg nogę zapadał. Wkrótce też k
page0223 czyna Bóg tworzenie człowieka; przez co zaznacza, że dzieło to ma być wyższe i doskonalsze
page0368 364 się protoplazmą, przez co tworzy się ilość komórek odpowiednia jądrom. Z pierwszych jed

więcej podobnych podstron