embrio
@ podziały mitotyczne ^ oogoniów
1.2.1.1. Oogeneza
li prawie wszystkich gatunków zwierząt oogeneza jest zlokalizowana, zachodzi w morfologicznie wyodrębnionych narządach, gonadach żeńskich, czyli jajnikach. Tylko u gąbek, najpierwotniejszych wielokomórkowców, proces oogenezy nie jest zlokalizowany, a oogonia (w konsekweneji oocyty i komórki jajowe) powstają w rozmaitych rejonach ciała z choanocytów (komórek kołnicrzykowatych) lub z archeocytów — komórek zachowujących charakter embrionalny u osobników dojrzałych. Mówimy wtedy o oogenezie rozproszonej (dyfuzyjnej).
Pomimo iż dojrzałe komórki jajowe są morfologicznie zróżnicowane (zob. rozdz. 1.2.1.1.7. Budowa i klasyfikacja komórek jajowych), w procesie oogenezy zwierząt, z wyjątkiem gąbek, można wyróżnić stałe, następujące po sobie w określonej kolejności fazy, ujęte niżej w 8 punktach i przedstawione na rycinie 1.14.
1. Wwędrowanie komórek prapłciowych na teren somatycznych zawiązków gonad; przekształcenie się komórek prapłciowych w oogonia.
2. Podziały mitotyczne (proliferacja) oogoniów.
3. Inicjacja podziału redukcyjnego (mejozy); powstanie oocytów 1 rzędu.
4. Zawieszenie mejozy, najczęściej w profazie 1; despiralizacja chromosomów oocytu.
oogonium
0
a7 xa a a
inicjacja podziału redukcyjnego
a
zawieszenie podziału redukcyjnego, faza wzrostu
ciałka kierunkowe <
Kyc. 1.14. Oogeneza; schemat
5. Wzrost objętości oocytu (tzw. diktioten lub faza wzrostu), gromadzenie organelli i substancji niezbędnych do rozwoju zarodka. U większości zwierząt ta faza oogenezy dzielona jest na trzy etapy: prewitelogenezę, witelogcnezę, postwitelogenezę (choriogenezę).
6. Reinicjacja mejozy (tzw. dojrzewanie oocytu) i owulacja. W wyniku podziału oocytu I rzędu powstają: oocyt II rzędu i pierwsze ciałko kierunkowe.
7. Powtórne zawieszenie mejozy, najczęściej w metafazie II.
8. Zapłodnienie i zakończenie mejozy. W wyniku podziału oocytu II rzędu powstają: komórka jajowa i drugie ciałko kierunkowe.
Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na różnice między oogenezą a gametogenezą ..męską”, prowadzącą do powstania plemników, czyli spermatogenezą (zob. rozdz. 1.2.1.2. Spermatogeneza). W tym drugim procesie z każdego spermatocytu I rzędu powstają 4 małe, zazwyczaj ruchliwe, morfologicznie identyczne plemniki. Podział i cdukcyjny u samców jest procesem ciągłym i nie ulega zawieszeniu. W czasie oogenezy każdego oocytu 1 rzędu powstaje tylko jedna, z reguły olbrzymia, komórka jajowa i 2 (lub 3) ciałka kierunkowe. Cytoplazma komórki jajowej (ooplazma) zawiera wszystkie i irganelle i makrocząsteczki (m.in. rozmaite klasy RNA) niezbędne podczas wstępnych li/ rozwoju zarodkowego. Mejoza u samic jest procesem nieciągłym i dwukrotnie ulega zawieszeniu; wznowienie (reinicjacja) podziału redukcyjnego jest związana z owulacją lub zapłodnieniem.
y t.2.1.1.1. Budowa jajników
luz w 1874 r. A. Brandt wyróżnił dwa podstawowe typy jajników: panoistyczny i mero-tstyczny. W jajniku panoistycznym (z języka greckiego: pan = wszystko + oon = jajo) « .zystkie oogonia (poza degenerującymi) przekształcają się w oocyty. W tym typie jajnika jedyną tkanką wspomagającą żeńskie komórki rozrodcze w czasie rozwoju są . m na tyczne komórki nabłonka pęcherzykowego (folikularnego). W jajniku meroistyez-n\ ni (z języka greckiego: meros = część + oon = jajo) tylko niektóre oogonia rozpoczy-n.i|,| podział redukcyjny i stają się oocytami. Pozostałe komórki płciowe różnicują się
* izw. komórki odżywcze (trofocyty). Funkcja tych ostatnich polega na dostarczaniu m ikiocząsteczek (np. mRNA, rRNA) i organelli do wzrastającego oocytu. Ze względu n i avc zadania komórki odżywcze z reguły ulegają poliploidyzacji. Oczywiście wymieni, nu- typy gonad żeńskich w rozmaitych grupach zwierząt są morfologicznie i fizjoiogi-
ni. silnie zróżnicowane. W dalszej części tego rozdziału zostanie przedstawiona budowa jajników tych grup zwierząt, których rozwój zarodkowy jest obecnie intensywni. badany.
MAKI
i t|niki ssaków są panoistyczne i można w nich wyróżnić dobrze rozwiniętą część koro-
• i .u.iz proporcjonalnie niewielką część rdzenną. Część korowa zawiera liczne pęche-i m ki jajnikowe, w rozmaitych stadiach rozwoju, ciałka żółte i białawe oraz komórki <i ód miąższowe (ryc. 1.15). Część rdzenna stanowi rusztowanie jajnika, zbudowana jest > tkanki łącznej, do której wnikają naczynia krwionośne i włókna nerwowe. Jajniki ssa-
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
embrio 1.2.1.1. Oogeneza U prawie wszystkich gatunków zwierząt oogeneza jest zlokalizowana, zachodzi
IMG 90 (5) Uł&Wh ItUOttUUNUWA ITT) - LAKONA Metoda TT stosowana jest do prawie wszystkich gatunk
przetworstwo2 21.1.2. Surowce owocowe na moszcze Na soki przetwarzane są prawie ws
Szara pleśń - występowanie i ^^^l^^zarej pleśni jest polifagiem porażającym prawie wszystkie gatunki
ptaki II (35) Spośród wszystkich gatunków zwierząt ptaki wykazują największe skłonności do odbywania
Metoda bisekcji Jest metodą uniwersalną dla wszystkich gatunków zwierząt. W odniesieniu do bydła i o
30 (199) lemcy Przejęcia górne wykorzystane są przez niemal wszystkie gatunki zwierząt naziemny
DSC02466 BENZIMIDAZOLE ■ Giupst stosowana doustnie u wszystkich gatunków zwierząt w postaci: zawiesi
DSC05891 • GS mogą być stołowane ii wszystkich gatunków zwierząt. •
DSC01882 Cykl rozwojowy • u wszystkich gatunków zwierząt przebiega podobnie •
liczne podziały mitotyczne ootyda (dojrzała komórka jajowa) 2n oogonia 2n oocyt I
więcej podobnych podstron