Kukułka1

IV. Etapy rozwoju osęki o stosunkach między narad owych

i Handlowy, Od 1917 r. utworzono dwa dodatkowe; Polityczny i Pu-blicystyczno-Dziennikarski. Zagadnienia międzynarodowe były traktowane w kontekście przedmiotów poszczególnych wydziałów.

5. Instytucjonalizacja nauki o stosunkach międzynarodowych

Instytucjonalizacja nauki o stosunkach międzynarodowych w kategoriach akademickich dokonała się dopiero po I wojnie światowej. Do tego czasu wiedza o stosunkach międzynarodowych przechodziła od roku 1870 trudny proces autonomizacji w ramach innych, starszych dyscyplin humanistycznych. Doświadczenia I wojny światowej oraz jej konsekwencje w myślach i działaniach praktycznych wielu uczonych po tej wojnie sprzyjały pomyślnemu przejściu przez etap autonomizacji i wejściu w etap instytucjonalizacji tej najmłodszej nauki humanistycznej. Instytucjonalizacja dokonywała się w narodowych szkołach naukowych oraz na szczeblu międzynarodowym.

Za początek takiej instytucjonalizacji przyjmuje się utworzenie w 1919 r. katedry polityki międzynarodowej na Wydziale Polityki Międzynarodowej w Uniwersytecie Walijskim w A bery siwy tb. Podobne katedry powstawały w następnych latach w Londyńskiej Szkole Gospodarki (1923) i na Uniwersytecie Oxfordzkim (1930). Klimat dla przyśpieszonego rozwoju wiedzy naukowej o stosunkach międzynarodowych tworzyła powołana w 1915 r. w Londynie Rada Badań Stosunków Międzynarodowych, która rozwijała refleksje związane z konsekwencjami 1 wojny światowej. Do badań i publikacji z zakresu stosunków międzynarodowych włączyła się grupa historyków i prawników, którzy byli współpracownikami angielskiej delegacji na paryskiej konferencji pokojowej i zainteresowali się porównawczymi badaniami międzynarodowymi.

% 1922 r. w Londynie zaczęto publikować periodyk „Sprawy Międzynarodowe" (International Affairs). Stopniowo na kilko uniwersytetach angielskich wprowadzono wykłady z historii dyplomacji, międzynarodowych stosunków gospodarczych i teorii „społeczności międzynarodowej’'. Na potrzeby Foreign Office pracował Royal In-stitute of International Affairs, który poszukiwał naukowych uzasadnień dla brytyjskiej polityki zagranicznej, Pod patronatem resortu spraw zagranicznych rozpoczęto w 1924 r. publikacje serii dokumentów dyplomatycznych, w 1925 r. ..Przeglądu Spraw Międzynarodowych” (Survey of International Affairs), w 1928 r. rocznika ..Dokumenty Spraw Międzynarodowych” (Documents on International Affairs}.

Nowy impuls dla instytucjonalizacji brytyjskiej nauki o -stosunkach stanowiła II wojna • światowa. W 1943 r. w Foreign Office otworzono specjalny Departament Badań (Research Department), którego zadaniem było szukanie odpowiedzi na aktualne zagadnienia polityki zagranicznej, kiedy dostęp do archiwów jest jeszcze zamknięty. W 1949 r. w tymże resorcie powołano specjalny stały komitet, który miał badać długofalowe trendy ewolucji stosunków międzynarodowych. Komitet ten został w 1964 r. przekształcony w Sztab Planowania, któremu powierzono zadania prognostyczne.

Warto podkreślić, że brytyjscy badacze stosunków międzynarodowych. lat 20. i pierwszej połowy łat 30. XX w. przeceniali rolę Ligi Narodów, paktu z 1928 r, o wyrzeczeniu się wojny oraz możliwości rozbrojenia. Z tych względów zostali nazwani idealistami lub progresistami. Krytykowani byli przez tych, którzy nazywali się realistami. Ten drugi nurt zaczął zwyciężać w drugiej połowie lat 30. XX w. i zwyciężył ostatecznie pod wpływem okrutnych doświadczeń II wojny światowej i upadku systemu wersalskiego.

Rozpoczęte w latach 30. XX w. ogólne rozważania o stosunkach międzynarodowych i próby formułowania teorii jako najwyższej fazy ich poznania naukowego (Alfred E. Zimmern. Stanley I-I. Baiiey, Philip Noeł-Baker, Eduard H. Carr) doprowadziły do utworzenia w 1958 r. Brytyjskiego Komitetu Teorii Polityki Międzynarodowej. Pozyskał on wsparcie amerykańskiej Fundacji Rockefellera oraz ponad sporami „idealistów” i „realistów” zaczął rozwijać koncepcję teoretyczną „społeczności międzynarodowej”, która obejmowała różne aspekty stosunków międzynarodowych. Szybko przyrastała leź ilość studentów zainteresowanych stosunkami międzynarodowymi