41369 Mediolańska Szkoła Terapii Rodzin07

12 M. Sehńni-Palazzoli, L. Boscolo, G. Cecchin, G. Prała

hipoteza terapeuty silnie wprowadza do systemu rodzinnego to, co nieprzewidywane i nieprawdopodobne, i w len sposób zapobiega chaosowi. Postaramy się wyjaśnić to ostatnie pojęcie.

Hipoteza, informacja i negatywna entropia. Gregory Bateson [1] w swojej melarefleksji Dlaczego rzeczy popadają w niełacP. pisze: „Wiem, że istnieje nieskończenie wiele zagmatwanych dróg, tak więc rzeczy zawsze będą zmierzać w kierunku nieładu i pomieszania”.

Nasze doświadczenie potwierdza prawdziwość tej uniwersalnej tezy na polu terapii rodzin. Sesje z rodziną bez naszych działań opartych na hipotezie prowadziłyby do zniechęcającego wzrostu nieuporządkowania i nieładu. Ale czym jest dokładnie nieuporządkowanie? Być może najlepiej definiuje to Schafroth [4]:

„W rzeczywistości zdefiniowanie «nieuporządkowania» nie jest sprawą banalną. Są naukowcy, którzy mają nawyk rozkładania papierów i książek w pozornie chaotyczny sposób na swoich biurkach, jednak wiedzą zawsze, jak znaleźć daną rzecz. Jeśli ktoś w sposób widoczny «uporządkuje» rzeczy na takim biurku, biedny właściciel może nie być w stanie znaleźć czegokolwiek. W tym przypadku jest oczywiste, że widoczny «nieporządek» jest w rzeczywistości porządkiem i vice versa. Możecie łatwo przekonać się, że w tym sensie porządek na biurku może być mierzony za pomocą informacji o jego stanie, którą posiada właściciel. Przykład ten ilustruje, że gdy próbujemy bardziej precyzyjnie zdefiniować «nieporządek», wracamy do poprzedniej definicji w znaczeniu «braku informacji))...”

Nieporządek, dezorganizacja, brak wzorców czy chaos w organizacji systemu znane są jako jego entropia: zmniejszenie entropii może być uznane za miarę ilości informacji. Wiener i Shannon zauważyli, że statystyczny pomiar negatywnej entropii jest taki sam, jak informacji, którą Sehródinger [5] nazwał „negentropią”. Wiener wykazał, że pojęcia „informacji” i „negentropii” są synonimami. Później jednakże De Beaure-gard [2] określił związek pomiędzy tymi dwoma pojęciami, negatywną entropią i informacją, bardziej precyzyjnie.

„W cybernetyce uznaje się pewne subiektywne rozróżnienie pomiędzy «negentropią» i «informacją» i przyjmuje się możliwość transgresji pomiędzy dwoma znaczeniami:

negentropią ■ ■■ —- informacja

Zauważmy, że występują tu dwa znaczenia słowa «informacja». Gdy transgresja przyjmuje kierunek: negentropią = informacja, «infonnacja» oznacza nabywanie wiedzy. Przy kierunku odwrotnym: jnfonnacja = negentropią, «informacja» oznacza silę organizacji”.

Hipoteza musi być systemowa. Należy podkreślić, że każda hipoteza musi być systemowa, musi więc włączać wszystkie składowe rodziny. Dzięki niej domyślamy się, jakie funkcje pełnią poszczególne relacje. Rozważmy przykład:

Do naszego centrum zatelefonowała matka, prosząc o konsultację. Rodzina robotnicza żyjąca na peryferiach Mediolanu składała się z sześciu osób: rodziców po pięćdziesiątce, 20-letniego chłopca Paolina, pracującego jako hydraulik, 17-letniej dziewczyny imieniem Francesca, która niedawno otrzymała dyplom sekretarki i szukała właśnie pracy, 12-let-niego ucznia Stefana oraz uznanej za pacjentkę, 14-letniej Reginy.

Regina, niewidoma od urodzenia, w wieku około 4 lat zaczęła ujawniać zachowania psychotyczne tak znaczne, że nie mogła być przyjęta do lokalnej szkoły dla niewidomych dzieci. Z tego powodu w wieku 6 lat została oddana do pewnego ośrodka w środkowych Włoszech, opiekującego się dziećmi psychotycznymi z zaburzeniami organicznymi, opóźnionymi i upośledzonymi umysłowo. Pomimo długiej podróży matka odwiedzała córkę prawie każdego miesiąca, zabierając ją do domu na Święta Bożego Narodzenia i letnie wakacje. Lecz w okresach, które Regina spędzała w domu, życie rodzinne stawało się piekłem. Podczas ostatnich wakacji Regina, wciąż manifestując swoje psychotyczne zachowanie, bardzo przywiązała się do matki i nie chciała jej opuścić. Pobyt w ośrodku nie prowadził do dalszej poprawy. Po początkowym okresie adaptacji trwającym kilka lat, podczas których zdobyła sobie pewną przychylność zakonnic oraz innych dzieci, a w nauce osiągnęła poziom trzeciej klasy, zaczęła się stopniowo izolować. Po ostatnich letnich wakacjach „owinęła się płaszczem negatywizmu”. Psycholog z owego ośrodka podczas jednej z comiesięcznych wizyt matki zaczął odradzać dalszy pobyt Reginy i dał matce adres naszego centrum. Matka nie wiedziała, jak nazywał się ów psycholog, ani też dlaczego zasugerował on nasze centrum. Do nas zwróciła się z następującą, wprost wyrażoną prośbą: „Gdy przyjedziemy, musimy zadecydować, czy lepiej będzie dla Reginy pozostać w ośrodku, czy wrócić do domu i mieszkać z nami”.

Taka informacja znalazła się w karcie rodziny po pierwszej rozmowie telefonicznej. Termin pierwszego spotkania został ustalony na okres ferii zimowych, kiedy to Regina przebywała w domu. Podczas naszego spotkania poprzedzającego sesję przejrzeliśmy kartę i przedyskutowaliśmy uzyskane już informacje w celu sformułowania hipotezy. Podstawowe pytanie brzmiało: jaką systemową grę wywołał powrót Reginy do rodziny oraz jej psychotyczne zachowanie, nie zmienione przez tak wiele lat osamotnienia w odległej instytucji? A następnie: w jaki sposób pewne zmiany w polityce instytucji reprezentowanej przez nieznanego psychologa nałożyły się na zmianę polityki rodziny, która zadała sobie dramaty-