P1120520 resize
148 MA Ul' K OKM.
blem otwarty. Można Już wprawdzie zdecydowanie odrzucić dawniejsze koncepcje, wedle których kultura łużycka ukształtować się miała na ograniczonym terytorium, które określano mianem ..kolebki" tej kultury. Z owej kolebki (lokalizowanej na terenie Łużyc, części Saksonii, Wielkopolski i Śląska) ludność ukształtowanej już kultury łużyckiej miała na drodze migracji rozprzestrzenić się stopniowo na cale terytorium włączane tradycyjnie w zakres tej kultury. Za chybioną też należy uznać koncepcję, która zakładała istnienie „kolebki" kultury łużyckiej we wschodniej Wielkopolscc i na terenie środkowej Polski, w strefie przemieszania elementów kultury przed I użyckiej i trzclnieckiej*. Obecnie trudno mówić o powstaniu kultury łużyckiej jako jednej całości, czy nawet dwóch jej zasadniczych odmian7. W obrębie kultury łużyckiej, w szerokim znaczeniu tego pojęcia, wyróżnić można cały szereg grup*, na których powstanie złożyły się rozmaite czynniki, a proces ich formowania się bynajmniej nie przebiegał równocześnie.
Proces ten rozpoczął się jeszcze u schyłku II okresu epoki brązu (Brąz C wedle chronologii P. Reineckcgo), trwał poprzez cały III (Brąz D i Hallstatt Ai). aż do początków IV okresu tej epoki (Hallstatt As). Nastąpił on najwcześniej w południowej części kultury łużyckiej, w obrębie grupy śląskiej, a w przybliżeniu współcześnie także w grupie sasko--łużyckiej i na Słowacji. Podobnie, jak i w innych kulturach zaliczanych do dużej grupy kultur pól popielnicowych, proces ten polegał na przekształcaniu się kultury typu „mogiłowego’’ w kulturę typu „pól popielnicowych". Zmiany te zachodziły zarówno w gospodarce, trybie życia. kulturze materialnej, jak i w wierzeniach, zwyczajach i praktykach pogrzebowych, a zapewne także w strukturze społecznej ludności. Ciągle jednak nie wyjaśnionym pozostaje mechanizm, który powodował tak powszechne występowanie owych przemian. W materiale archeologicznym najlepiej uchwytne są tu zmiany zachodzące w obrządku pogrze-yriHiCuiłgin et Protoktstorkjues, Praąuc 21-27 aout 1966. Prague 1970. s. 704-709: te a Ze. Ze studiów Md panora i wrteną faza grupy tarnobrzeskiej. ..Archeologia Patoki", t- 15: 1970, a. 365-385.
* A. Żaki. Początki rozwoju kultury łużyckiej w dorzeczu górnej Wisły. ..Roczniki Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskie) w Lublinie*'. Dział F. t. 3: 1950. s. Ił, ryc 11
* A. Garda w sk i. Zagadnienie eiągłotet osadniczej, kulturowej i etnicznej w międzyrseezu Odry—Dniepru od II ofcrem epoki brązu do VI/VII wieku n.e., (w:) I Międzynarodowy Kongres Archeologii Słowiańskiej, t. I. Wrocław—-Warszawa—Kraków 1968, a. 224-228.
* M Gedl. Zróżnicowanie terytorialne kultury łużyckiej w południowej Polsce, [u-:J I Międzynarodowy Kongres Archeologii Słowiańskiej, t. II. Wrocław— Warszawa—Kraków 1909. s. 385-394. tenże. Die Lausitzer Kultur in Schlesien und Kletnpolen. Bell ragę rur Lausitzer Kultur, Berlin 1969, s. 97-114.
POCZĄTKI KULTURY LU2YCKIM NA GÓRNYM ftLAMU
bowym. Formowanie się nowych grup zaliczanych Jut do kultury łużyckiej wiąże się zwykle z pojawieniem złe płaskich cmentarzysk ciałopalnych oraz ze znaczną intensyfikacją osadnictwa w stosunku do okrętów poprzednich.
Znajomość problemów związanych z początkami kultury łużyckie] i z wczesną fazą tej kultury kształtuje się stosunkowo lepiej na Górnym Śląsku niż nu innych obszarach. Opracowano tu Jut zostały zarówno odkryte dotąd materiały związane z kulturą przodłutycką, Jak i niemal wszystkie dawniejsze materiały dotyczące wczesnej fazy kultury łużyckiej1. W ciągu ostatnich lat baza materiałowa dotycząca omawianych tu zagadnień niepomiernie wzrosła, głównie dzięki systematycznym badaniom wykopaliskowym, które prowadzono na terenie Kietrza, pow. Głubczyce. Uzyskane tu nowe materiały i poczynione obserwacje, z których część doczekała się Już publikacji19, pozwalają na bardziej wyczerpujące przedstawienie szeregu zagadnień związanych z wczesną fazą kultury łużyckiej, zwłaszcza dla szczególnie podówczas silnie zasiedlonej lessowej Wyżyny Głubczyckiej..
W ciągu starszego (II) okresu epoki brązu na całym obszarze Górnego Śląska pojawiła się kultura przedłużycka11, powiązana niewątpliwie ze współczesnym kompleksem kultur mogiłowych. Kultura ta Jest tu reprezentowano głównie przez pojedyncze groby wyposażone przeważnie W wyroby brązowe, a wyjątkowo tylko w ceramikę. Stanowiska kultury przedłużyckiej rozproszone są zarówno na południu Górnego Śląska, na terenie Wyżyny Głubczyckiej, Jak i w środkowej czy północnej części Górnego śląska. Sięgają one ku wschodowi aż do dorzecza Uswarty12, Na terenie Wyżyny Głubczyckiej obok pochówków szkieletowych, które są szczególnie charakterystyczne dla kultury przedłużyckiej, spotykamy także pochówki ciałopalne2.
Na cmentarzyskach badanych na większą nieco skalę pojedyncze groby kultury przedłużyckiej występowały, wśród grobów zaliczanych już do wczesnej fazy kultury łużyckiej, w najstarszych częściach cmentarzysk. Dotyczy to zarówno stanowisk strefy południowej (Kietrz, pow. Głubczyce, czy Krzyżanowice, pow. Racibórz). Jak i rozmieszczonych
M. C. cdi. Wczesny ' ,“r«l) okres epoki brązu aa Górnym Śląsku, .Przegląd Archeologiczny". L II: IIM. s. 24-55: tenże. Kultura łużycka na Górnym Śląsku.
>• M. Gcdl. Wyniki bodli u-czesnołużyckie) części cmentarzyska to Kietrzu, pow. Głubczyce, tr latach 1962-1964. ..Sprawozdania Archeologiczne", t 18: 1188. s. 50-88.
u Gcdl. Wczesny i starszy-, s. 51-52.
"Oedl, Ginter, Godlowski. Pradzieje-, cl II. s. W-43.
u GadI, Wczesny i olarszy-. s. 17 i 41.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
102 PAWEŁ PLANETA także u nas sympatyczne, niemieckie trio ma sporą rzeszę fanów; nie można już w og
P1120531 resize 170 MAREK GEDL ■ye- ** *i*«r*. po». Głubczyce, st. 1. Wyroby brązowe z grobów wczesn
45710 P1120588 resize 3*4 JAM DĄBROWSKI * sza w i c - M: edzeszynu*, gdzie pochowano w odrębnym grob
fil I i V Ł / ■ mą A_ Ul N* jHk W ^ V /-V i.»;A 1 y*
P1120500 resize 248 JANUSZ PIONTEK należą m. łn. kości kulszowe i łonowe, a więc te okolice miednicy
P1120502 resize 252 JANUSZ PIONTEK tów kostnych i dotyczące usytuowania spalanego ciała wzglądem sto
P1120504 resize 256 JANUSZ PIONTTK strukcji1 24. Przebieg procesu kremacji byl raczej kontrolowany,
P1120505 resize 258 JANUSZ PIONTEK 258 JANUSZ PIONTEK Rvc S. Spojenie łonowe w trzech rzutach przed
P1120506 resize 260 JANUSZ PIONTEK Hyc. 5. Ogólny widok stosu, na którym spalono szkielet ludzki Fot
P1120507 resize JANUSZ PIONTłKHyc 7. Csąftć górna palącego lią stosu: z prawej strony widać palącą s
P1120511 resize 270 JANUSZ PIONTEK Ryc. 15. Rekonstrukcja wielkości oczodołu i otworu gruszkowa togo
P1120512 resize JANUSZ PIONTEK m wtórnego zmierzenia. Również łuska kości potylicznej, której kształ
P1120514 resize 276 JANUSZ PIONTKU Malinowski T. IKS Obrsqdek pogrzebowy ludności kultury łużyckiej
SPM?166 • Ni Itkłł lity iUil>y wo* d/e.ma ul.t li wowego 3/lOOOuiodzen
więcej podobnych podstron