Marek Koziorowski, Jarosław Staszkiewicz Instytut Biologii i Ochrony Środowiska Wydział Matematycznc^Przyrodniczy WSP w Rzeszowie;
Katedra Filologii Zwierząt Wydział Biologii UWM w Olsztynie t
fc i
I 1
Komórki organizmu zwierzęcego mogą funkcjonować prawidłowo tylko przy ciągłym pobieraniu pokarmu oraz tlenu niezbędnego do reakcji spalania cukrów i tłuszczów (w czasie głodu również białek), w której wyzwalana jest energia. W powszechnym rozumieniu uważa się, że rola układu oddechowego ogranicza się do pobrania tlenu i wydalenia dwutlenku węgla. W rzeczywistości na proces oddychania składają się procesy związane z ruchami klatki piersiowej, tzw. mechanika oddechu, wymiana C02 i 02 pomiędzy pęcherzykami płucnymi a krwią kapilarów płucnych, transport C02 i 02 we krwi oraz oddychanie komórkowe.
Układ oddechowy u ssaków tworzą: jama nosowa i jamy boczne nosa (tzw. zatoki), krtań, tchawica i płuca.
W jamie nosowej wyróżniamy 3 odcinki: przedsionek nosa, część oddechową i część węchową nosa. Przedsionek nosa wysłany jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowadejącym (naskórek), z tworami skórnymi. takimi jak włosy, spełniającymi funkcję ochronną. Okolica oddechowa obejmuje największą (prawie 75%) część jamy nosowej. Pokryta jest nabłonkiem wielorzędowym migawkowym. Zawiera liczne gruczoły i komórki kubkowe wydzielające śluz. Migawki komórek nabłonkowych przesuwają wydzielany śluz wraz z zanieczyszczeniami, przyczyniają się do oczyszczania, ogrzewania i i nawilżania powietrza. Część węcbowa jest wysłana wielorzędowym nabłon- i; kiem węchowym zawierającym receptory węchu.
Krtań jest krótkim, chrząstkowo-błoniastym, mięśniowym ..oridnlriftm .J górnych dróg oddechowych, oprócz tego jest również narządem głosotwór- ^j czym. Zrąb ścian krtani zbudowany jest z 5 chrząstek krtaniowych: tarczowa^ H
126