STEFAN ZABIEROWSKI

A D

O G I I.

K

O

E

R

Pora na zebranie wniosków. Wywiad z Conradem, który wios w mieszkaniu i w obecności Józefa Hieronima Retingera przep;:;

Marian Dąbrowski, nie został należycie doceniony jako w całości i oniosły dokument. Ważki i doniosły z kilku względów. Po pi jest to jedyny wypadek udzielenia przez Conrada wywiadu prze cielowi prasy polskiej. Po wtóre: wywiad ten, który robi w wieka ragmentach wrażenie absolutnie wiernego zapisu sposobu myśleni; wienia po polsku wielkiego pisarza, jest jedynym w swoim rodzą;.

_D“' ^P° trzecie: są to wypowiedzi kluczowe na temat stal teun a. van dijk

polskiej tradycji i do ówczesnej polskiej współczesna*: ^e- ²⁶ ^^u na moment w biografii Conrada — kiedy    ^r7_TA1

a przeprowadzony, pisarz znajdował się u szczytu powodzeń war7%^WreSZCiej ^{Ze Wz}§^{lędu na r}°lę. jaką ten wywiad i okoliczności::!

ten maT⁶ • ⁶®^ra^^{y w} związkach Conrada z kulturą polską. W

___^awiem ~~ nie zawsze możliwe do przewidzenia w moment

r>r>i_Ękiei znaczące d

III-

N

R R A

II

Pamiętnik Literacki LXXVI, 1985, z. PL ISSN 0031-0514

DZIAŁANIE, OPIS DZIAŁANIA A NARRACJA'

I. Wstęp

,-aiy w związku _____-____ Artykuł ten ma na celu wykazanie, że pewna ogólna teoria działania

ten ma bowiem — nie zawsze możliwe do przewidzenia w monit... _mo^ _umozh_wić częściowy wgląd w strukturę wypowiedzi narracyjnej.

udzielania — a bardzo w kulturze polskiej znaczące dalsze ci$| _{p podstaw tych rozważa}ń kryje się bowiem intuicyjne założenie, iż jedną nie ulega dla mnie wątpliwości, iż — w pewnym sensie —    ₂ cech charakterystycznych narracji jest to, że zawiera ona opisy zia

dalszym wywiadu iest Dodróż Conrada do Polski w r. 1914, spfc    _{Qpisy takie przynoszą} również najnowsze teorie działania, wy

pracowane w kilku różnych dyscyplinach, np. filczofii, logice, socjologu

i językoznawstwie (pragmatyce)^1-, dają one ogólną, systematyczną i jasno

sformułowaną charakterystykę struktury aktów człowieka o ozma

nych od nieaktów, zdarzeń czy stanów — a także struktury se wencji

aktów i interakcji oraz warunków działania skutecznego. W pierwszej

..... .Pamiętnik Literacki” 1975, z. 1,

da^eiszym^a ^ T* ^W^^w°sci, « - w

z wielom^oIoW j®* ^{Conrada do Polski w r}- ¹⁹¹⁴'

nem Żeromskim i^SJk-^{26 ŚWiata kultury 1} Patyki, m. in. ze rowe konsekwencje ⁵⁰ * ^{1G OWych s}P^otkań literackie, polityczne i

^trwająca fascynacja Marii nu³™ ^{dągiem te}§° ^wy^wiadu ^

ezona w jej świetno- ■ Dąbrowskiej pisarstwem Conrada, tylko, w Nocach i dnia^²literackiej — przede wszystkim,

na tematy conradowskie^ ^{3 takŻe W} ^ ^{równie świetnei e} Ponadto — całkowic' •

także owego wywiadu ^ ^{016 zam}t^erzonym wówczas — dalszym

ników polskich. Ale n' ^mora4ne oddziaływanie Conrada na

P^ok°t^enie, które wzięło udział w P^ie: 1    J

[Teun A. v a n Dijk — zob. notkę o nim w: s. 237.

Przekład według: T. A. van Dijk, Action, Action Description, and Narratice.

„New Literary History” 1975, nr 2, s. 273—294.]

Jest to skrócona wersja pracy Philosophy of Action and Theory o} Narratice, ........    nerólnoliterackich Uniwersytetu w Am-

i»Kze owego wywiadu jest moralne oddziaływanie    ^ pjeift * Jest to skrócona wersja pracy _a°*.°^POg₆₁n₀iiterackich Uniwersytetu w A

ników polskich. Ale nie na pokolenie, które wzięło u    _cina;i powielanej i dostępnej na Wydzia e ^a _agzcza rozdział V i przypisy.    _Action,

wojnie światowej, o czym, być może, marzył prototyp    ^jlsterdamie. Znacznym skrotom U Cg y _dotyczące działania, zo ..    '    ’ podana

dowskiego, ale na pokolenie ich dzieci - nazwane p****®    > Gdy chodzi o filozoficzne p ace d y _{a m r a} , Oxford™ J _L a n.

_b6w52    Reason. Ed. R. Binkley, K.    ^_{onril nf} Action. Ed. N- ^

bów⁵²    *    — ~~

• _{_}___

- &

seph Conrad ⁿⁱTir^{tU należy} Przede wszyciu-    ._ip«c !    Binkley, R. Bronaugh, A. Marras. — _

Warszawa 1923 i ^{J- C}°^nrad, Fantazja a? ^{artykuły S}- ^ ^{e r} °™    dT ^lbll0grafla’ ^oraz Readings in the Theory of Action. Ed. N. S. C a r e, C. Lan-

^aokoio^ConrQd- »wi_ad^ZitiZZ\t^T'Zo^c/^yła £ ilU iZT: ^B10?^mington>^Ind- 1968. Ujęcie nieco szczegółowsze znajdzie czytelnik 1925, nr 2. Szczególnie ^Lłterackie” ¹⁹²⁴> ^ ^33:    _%i ^{he Logic} °f Decision and Action. Ed. N. Rescher, Pittsburgh 1967, zwłaszcza

**    ^e °s atnie publikacje    ^V°ⁿ '^Vrighta * Davidsona. Moja analiza w znacznej mierze opiera się

•yy g^{3 an}*^ach von Wrighta. Dalsze logiczne rozwinięcie jego koncepcji daje ^{r e n n e n s} t u h 1 (Vorbereitungen zur Entwicklung einer sprachaddąuaten zawd ^Un9S^°°^' Praca doktorska w Technische Universitat Berlin), któremu wiele 8Ua ^^czarn- Zob. także M. Nowakowska, Language of Motination and Lan-<■»*■    _n    Powstać ^Actions' ^The Hague, Mouton, 1973. Z obfitej literatury o działaniu, jaka

ewnowski, op. cit „ ^01 ^{W pers}V^ektywi_e ndhi    , - ,    ,n™ tificnr*^ " ^obre;bie humanistyki, należy wymienić D. S. Shwaydera, The Stra-

Passim.    i°m. Gdańsk 19 >    ^ ^^bn °f Behariour. London 1965 Badania pragmatyki językowej datują się

zbiorze: Joseph Conrad rL;^onratI Unde_r Pou,_h _    „ . _Wnru W    ^znanych prac Austina, Searle'a, Grice’a i Schiffera. Z europejskich

ocław 1979.    Conferen_{ce fn} P^^hr**^s.*»^nr*    D. w , ‘ ’ ^{badań W} tej dziedzinie wymieniłbym Linguistische Pragmatik. Ed.

• ^Contribunons. Secon _§ Wunder!i_ch, _{Frankfurt Athenaum> 1973> oraz} Pragmatik-Pragmatics. Ed.

• ■ b ^c h m i _d t. Munich, Fink, 1974.

Literackie " 1924, m

nr z. Szczególnie dwie ostatnie publikacje vvj czasie istotny wpływ na kształt polskiej recepcji krytycznej Conrada. ^ bierowski: Conrad io Polsce, s. 9—101; Conrad skamandry^' Skamander. Studia z zagadnień poetyki i ’ socjologii form poetyc™ ■ Katowice 1982.

“M- Dąbrowska, Conradiana. Wybór i opracowanie T. Dre* „Literatura na Swiecie” 1974, nr 7. Zob. S. Zabierowski, Maria I* . krytyk Conrada. W: Conrad w perspektywie odbioru. Gdańsk l⁹⁷⁹’

D r e w n o w s k i, op. cit., s. 221—224 i passim.

« Zob. S. Zabierowski, Conrad Unde

W zbiorze .lo&enh C.nnmA n™**---

Wrocław

10 -

Pamiętnik Literacki 1985, z. 1