proszki1

Do użytku wewnętrznego

Proszki do stosowania wewnętrznego przeznaczone są do podawania doustnego w celu uzyskania działania ogólnego. Większość z nich, zawierająca substancje lecznicze słabo działające, wykazu je działanie zobojętniające kwas solny w żołądku, przeczyszczające i przeciwbiegunkowe. Proszki są pakowane i przechowywane w pojemnikach wielodawkowych (proszki niedzielone).

Proszki do stosowania wewnętrznego, zawierające substancje lecznicze silnie działające, muszą być dokładnie dawkowane i jako proszki dzielone umieszcza się je w kapsułkach skrobiowych, żelatynowych, ewentualnie papierowych. Proszki dzielone mogą być również tabletkowane.

Większość substancji leczniczych ma konsystencję ciał stałych, dlatego proszki są stosowane jako podstawowe składniki do sporządzania takich postaci leku, jak: proszki recepturowe, zasypki, granulaty, tabletki, zawiesiny lub roztwory lecznicze.

Zalety stosowania stałych dozowanych postaci leku w porównaniu z płynnymi postaciami leku

1. Substancje lecznicze będące ciałami stałymi są najbardziej trwałe.

2. Tabletki, kapsułki, proszki dzielone są łatwiejsze do pakowania, transportowania, podawania i przechowywania niż płyny.

3. Niepożądany smak substancji leczniczej jest bardziej odczuwalny w roztworze niż w stałej postaci leku. Nieprzyjemny smak substancji leczniczej może być całkowicie zamaskowany przez zamknięcie stałej substancji leczniczej w kapsułkach lub tabletkach powlekanych.

4. Dokładne dawkowanie jest łatwiejsze do uzyskania w tabletkach, kapsułkach i proszkach dzielonych.

5. Kontrolowane uwalnianie jest łatwiejsze do uzyskania ze stałych postaci leku niż z postaci płynnych.

Wymagania stawiane proszkom

1. Proszki przeznaczone do miejscowego stosowania powinny być jednolite, o wielkości cząstek poniżej 0,16 mm, równomiernie rozproszone, gładkie w dotyku; powinny też łatwo rozprzestrzeniać się na powierzchni skóry i nie działać na skórę drażniąco.

2. Proszki do stosowania wewnętrznego powinny również być dokładnie sproszkowane, ponieważ stopień rozpuszczenia i dostęp-

ność biologiczna często zależą od wielkości cząstek substancji leczniczej. Według FP VI wielkość cząstek w proszkach doustnych nie powinna przekraczać 0,5 mm. Im mniejsza jest wielkość cząstek proszku, tym większa jest powierzchnia ciała stałego i szybciej następuje rozpuszczanie.

X Proszki powinny być jednolicie i równomiernie sproszkowane, ponieważ cząstki o różnych wielkościach mają tendencję do rozdzielania się (rozwarstwiania) w czasie sporządzania, przesypywania i transportu proszku, co może w efekcie wpływać na dokładność dawkowania.

4. Wielkość cząstek proszku jest istotna również w przypadku sporządzania roztworów, zawiesin, gdyż wpływa na stopień rozpuszczenia, proces sedymentacji w zawiesinach, a także na biodo-stępność substancji leczniczej.

W zależności od ilości składników przepisanych w recepcie rozróżnia się proszki proste - jednoskładnikowe (Pulveres simplices) oraz proszki złożone - wieloskładnikowe (Pulveres mixti).

Proszki mogą zawierać substancje pomocnicze, np. rozcieńczające, poprawiające smak i zapach oraz barwę; nie mogą one w zastosowanych ilościach wywierać własnego działania farmakologicznego ani wpływać negatywnie na trwałość postaci leku i dostępność biologiczną substancji leczniczej.

Poszczególne składniki proszków powinny być równomiernie sproszkowane.

Proszki proste

Proszki proste (Pulveres simplices) otrzymuje się przez sproszkowanie substancji leczniczej, surowca roślinnego lub zwierzęcego i przesianie przez odpowiednie sita. W przypadku substancji wrażliwych na wilgoć lub tlen proszkowanie należy wykonać ex tempo-re. Tego rodzaju postępowanie zaleca się w przypadku substancji takich, jak np. Acidum acetylsalicylicum, Acidum ascorbicum, Alu-minii Kalii sulfas, Aminophyllinum, Chlorali hydras, Iodum, Men-tholum, Methenaminum, Natrii hydrogenocarbonas, Natrii sulfas, Thymolum, Zinci oxidum. W przypadku substancji o niskich temperaturach topnienia jest to niewskazane, gdyż może nastąpić ich stopienie. Kamforę, mentol lub tymol łatwiej jest sproszkować, gdy doda się do moździerza niewielką ilość etanolu (760 g/1), który szybko parując, obniża temperaturę proszkowanej substancji.

243