24422 P1130669 resize

68

wych, szczególnie na terenie Wyżyny Sandomierskiej. Bardzo szybko następuje rozprzestrzenienie się tej kultury, obejmujące znaczne obszary po obydwu stronach Karpat. W jej obrębie zachodzą ttuszin przemiany spowodowane zarówno postępującym procesem gospodarczym, prowadzącym do większej stabilizacji osadnictwa, zwiększaniem się populacji, tworzeniem się większych jednostek społeczno-gospodarczych, jak również nowymi wpływami kulturowymi, docierającymi, przynajmniej po części, za pośrednictwem dalszych osadników przybywających z południa. Prowadzi to w końcu do wykrystalizowania się nowej, w pełni już rozwiniętej kultury mierzanowickiej, a właściwie szerszego kręgu bliskich sobie grup po obydwu stronach Karpat. W ten sposób kultura mterzanowicka przybliża się niejako terytorialnie do centrum kulturowego w dorzeczu środkowego Dunaju — stąd też pochodzą rosnące z czasem koneksje z kulturą batvańską za pośrednictwem najbliżej spokrewnionej z kulturą mierzanowicką grupy kośtańskiej w Kotlinie Koszyckiej.

O pewnej ciągłości osadniczej w dorzeczu górnej Wisły w początkach epoki brązu świadczą m. in. takie fakty, jak częste występowanie na osadach kultury mierzanowickiej starszych obiektów kultury Chłopice-Veselć (np. Iwanowice, Złota). To samo dotyczy większych cmentarzysk mierzanowickich (np. Mierzanowioe, Że miki), piTi* natrafia się również na pewną, niewielką liczbę grobów kultury Chłopice-Yesele.

Chronologia

Pozycję chronologiczną kultury mierzanowickiej możemy już dzisiaj określić ze stosunkowo dużą dokładnością. Jej starsza fisza z silnymi elementami kultury Chłopice-Vesele i starszych kultur schyikowoeneolnycznych jest niewątpliwie współczesna kulturze pro to unietyckiej, wc2esnonagyrćvskiej i Schneckenberg-Glina III (faza Bi. Jest to okres przypadający na starszą część fazy Al Reinedcego. Kultura mierzanowicka fazy młodszej odpowiada czasowo wczesnej fazie kultury hatvańskiej, kulturze unietyckiej okresu przed- i wczesnoklasycznego, klasycznej fazie kultury nagyrevskiej, w północno-wschodnich Włoszech wczesnej fazie kultury Po lada. Oczywiście ustalamy tu relacje chronologiczne tylko z niektórymi kulturami sąsiadującymi od południa i zachodu, ale za to o dobrze ugruntowanej pozycji chronologicznej. W chronologii Reineckego młodszy okres rozwoju kultury mierzanowickiej przypadłby na koniec fazy Al i początek fazy A2 wg jego podziału.

Pozyskane dla kultury mierzanowickiej ostatnio 7 dat 04, przy czym 6 z samych Iwanowic, a jedna z Dziekanowic, woj. kieleckie, zamyka w zasadzie jej rozwój między 1750 a 1600 r. p.n_e. Data końcowa może jednak ulec pewnemu odmłodzeniu.

Zanik kultury mierzanowickiej zbiega się z pojawieniem sie w Malopolsce kultury trzciniećkiej. Poświadczają to m. in. układy stratygraficzne w Iwanowicach i Żemikach Górnych, gdzie obiekty pierwszej kultury znajdują się zawsze poniżej drugiej z nich. We wschodniej Słowacji zamknięciem rozwoju grupy kośtańskiej jest zajęcie tego obszaru przez kulturę otomańską, w zachodniej Słowacji zaś grupa nilrzańska zanika wyraźnie pod toporem kultury unietyckiej (fazy klasycznej).

3. KULTURA STRZYŻOWSKA

Trzecią wyraźnie wyodrębniającą się wczesnobrązową kulturą strefy episznurowej w Polsce jest kultura strzyżewska. Została ona nie tak dawno wyodrębniona i opracowana monograficznie (J. Głosik 1968): dawniej określano ją najczęściej mianem ..strzyżewska grupa ceramiki sznurowej”. Znana jest z osad, cmentarzysk, pracowni krzemieniarskkh i znalezisk luźnych, ale w stopniu niejednolitym. Największe prace przeprowadzono dotąd jedynie na eponimicznej osadzie w Strzyżowie, woj. zamojskie (Z. Podkowińska 1960; J. Gurba 1965), i cmentarzysku w Raciborowicach, woj. zamojskie, a poza granicami kraju na osadach w Zdotbicy. w Gródku, w Zozowie. rej. Równe (I. K. Swiesznikow 1974) i na cmentarzysku w Torczynie, rej. Łuck (J. Fitzke 1975). W pełni opublikowano wyniki badań tylko z niektórych stanowisk (J. Głosik 1961), w tym ważnego w Strzyżowie.

Kultura strzyżewska zajmowała wschodnią część Wyżyny Lubelskiej mniej więcej od górnego Wieprza do Bugu oraz obszary południowo-zachodniego Wołynia aż po Haryń, który przekraczała nieco w kierunku wschodnim (ryc. 12,13). Na północy, jej rubież stanowiła w zasadzie północna granica lessów, na południu zaś Roztocze i wzgórza Grzędy Sokalslriej. J. Głosik (1968) wyróżni! 2 strefy, stanowiące odpowiednik grup: lubelskiej i wołyńskiej, dla których granicą miałby być Bug. W rzeczywistości jednak pewne różnice w inwentarzu kultury strzyżewskiej (w zasadzie dotyczące tylko cech stylistycznych ceramiki) układają się inaczej: jedną zwartą grupę stanowisk możemy wyróżnić w dorzeczu Bugu w okolicach Hrubieszowa — Włodzimierza Wołyńskiego, przy czym Bug nie jest tu granicą, a przeciwnie — osią łączącą stanowiska wschodniej części Wyżyny Lubelskiej i naj-

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Na przełomie lat 1929/30 dał się zaobserwować szczególnie na terenie powiatu pilzneńskiego wyraźny w
P1120459 resize ■ mony dotąd ośrodek kultury łużyckiej na terenie Wyżyny Głubuyśhj f i nastąpiło pow
44367 P1130623 resize 22 azjatyckim (upadek Troi V). Te ostatnie - zdaniem J. Mellaarta (1958) — wyw
Gospodarowanie odpadami komunalnymi na terenie Gminy Piaski W celu głębszego i całościowego zapoznan
Na terenie grupy rówieśniczej ich zachowania agresywne spotykają się często z karą społeczną w posta
68 Barbara Sobczak Na największą ekspresję mówca mógł sobie pozwolić w zakończeniu, ponieważ tej
Tabela 10. Gatunki reprezentujące określone typy zasięgów lokalnych na terenie Wyżyny
Tabela 18. Gatunki występujące wyłącznie na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (A) lub mające
Na terenie Uczelni od strony Poia Mokotowskiego znajdowały się poletka doświadczalne, sad, stacja
2012 12 18 21 12 Zakres występowania tych krajobrazów na terenie Polski Jest bardzo ograniczony. Są
2012 12 18 43 46 Klasyfikacja, program i Optóez tego na terenie kraju istnieje bardzo duża lic/,bit
toczą się na terenie rozumu, są odbiciem walk międzyludzkich toczących się w świecie. K.I. wymyślił
IMG85 68 na Węgrzech dopiero w 1940 r. W ciągu kilku lal rozprzestrzeniła się w Ausiril Słowacji. R

więcej podobnych podstron