Obraz4 (33)
która padła ofiarą zła i okrucieństwa historii, ale ma zarazem wszystkie dane, żeby się odrodzić, a może nawet świat zadziwić. Przez ową tkliwą łagodność mogą być bowiem Polacy nie tylko piękni moralnie i duchowo sympatyczni w świecie egoizmu i interesów, ale także przyozdobieni rozumnym praktycyzmem, jako że zakorzenienie w rolnictwie zapewnić im miało fuzję dostatków z urodą żyda i harmonią wewnętrzną promieniującą z kontaktów z przyrodą.
Te wzory osobowe, ta koncepcja natury słowiańskiej — łagodni sielanie — i sposoby budowania ęgzy-stencji zbiorowej w bastionie rolniczym, niezawisłym jakoby od burz dziejowych, wszystko to podległo krytyce i ironicznym zakwestionowaniom przez * -romantyków właśnie. Ci młodzi ludzie, którzy przywykli pożyli wac „zatrute żyda kołacze”, odrzucili ze wstrętem słodką wizję Słowiańszczyzny i nie mieli ochoty identyfikować się z cnotliwym Słowianinem. Nie dzielił ich kłopotów z istnieniem, ich niepokojów moralnych, trosk patriotycznych-! gniewnego rozjątrzenia, które nosili w sobie. Toteż i koncepcji słowiańskośd, i jej głosicielowi — Brodzińskiemu — sprawili krytyczną łaźnię (głównie piórem Mochnackiego), utrwalając przekonanie o bezpośredniej więzi łączącej literacką Słowiańszczyznę, ckliwą sielskość, fałsz i wysiloną utopię moralną. Odrzucili tę wizję Słowiańszczyzny nie tylko jako kłamstwo, ale w dodatku kłamstwo tandetne.
I oto właśnie pod piórami romantyków przeżyje Słowiańszczyzna swój wielki triumf, ogniskując uwagę wszystkich najwybitniejszych twórców, l poza jednym Krasińskim, który na estetyczne i intelektualne uroki słowiańskie pozostał równie obojętny, co na powaby lu-dowośd. Nie zmierzamy tu do sformułowania para-
doksu, choć ta przemiana stosunku do tematu zakrawa na paradoks. Wyjaśnienie zagadki jest wszakże zupełnie racjonalne i pojąć się daje wedle zwykłych, nie paradoksalnych porządków logicznych. Była to bowiem niezupełnie ta sama Słowiańszczyzna, o którą chodziło Brodzińskiemu, i inni także romantycy o niej piszący. Inni nie w sensie poszczególnych indywiduów, lecz doświadczeń generacyjnych, terenu i czasu działania.
Otóż romantyczna Słowiańszczyzna jest tworem doby popowstaniowej i rozciąga się właściwie na cały czas egzystencji prądu, a w polu uwagi poszczególnych pisarzy (Kraszewski, Lenartowicz, Norwid) pozostanie jeszcze długo potem, gdy pozytywiści otrąbili zajęde Uterackiego placu. Jest więc związana ze sztuką , oraz myślą romantyczną akreśiTdojizałośa, nie młodzieńczej brawury i krytyki, kiedy zmierza się bardziej do pako- 9 nania przeciwnika niż rozważania racji i wszechstronnego rozwijania własnego systemu. Jest także efektem tego romantyzmu, który przeszedłszy przez klęskę powstania listopadowego zabarwił się mesjanizmem i mistyką, nabierając .skłonności do upatrywania tajemniczych związków” wydarzeń, sensów symbolicznych, znaczeń ukrytych bądź zaszyfrowanych, rzutujących na pojmowanie prze-sztośd i perspektywę przyszłych losów.
W większości przypadków chodziło właśnie o wyrozumienie jutra, o przyszłość, jej wieszcze prze-niknięde, odsłonięde, o możliwość natchnionej prognozy. Przeszłość stawała się więc jakby wspótkomponen-tem tej prognozy, pozwalając na symboliczne kojarzenie bardzo odległych wydarzeń, na budowanie ciągów zależności i powinowactw sensów pozornie niejednorodnych, jakby pozbawionych więzi i logiki argumentacyj-nej.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
obraz9 (29) nie mistrza, aby poznać tajniki rzemiosła. Nauka ma naturę inicjacyjną, a niekiedy otrz
Obraz0 (33) 334 MOWY EDEM cząstka prawdy, którą usłyszeli, bądź możliwość rozwiązania jakiegoś prob
58650 Obraz8 (33) Postscriptum Od chwili gdy po raz pierwszy opisałem historię doktora Cicorii, otr
Obraz1 (33) 336 NOWY EDEN Kolejnym przykładem może być Republika Dominikany, która w połowie lat os
83557 Obraz5 (33) ■ n lii,ycO % temperatury (otoczenia łub ciała), która waha się od niskiej (zwaln
Obraz8 (33) logiczna cząstka. I nie tylko przeświadczenie filozoficzne, iż człowiek jest skazany na
soc 33 i j [ ■ .W iZdrowie i choroba w rodzinach chłopskichI* Wprowadzenie . ■ *. > W historyc
więcej podobnych podstron