42882 Strona4,135 (skan by buby77)

UKŁAD NERWOWY

wszystkich receptorów ciała (podkorowy ośrodek czucia). Ścianę tylną komory III tworzy spoidło tylne mózgu (comissura cerebri posterier). U dołu leży podwzgórze (hypofhalamus) przechodzące w lejek, na którym zawieszona jest przysadka mózgowa (hypophysis). Bocznie od wzgórza mieści się jądro soczewkowate (nucleus lentiformis), oddzielone od wzgórza torebką wewnętrzną (capsula interna), która stanowi skupienie włókien nerwowych, biegnących od kory mózgowej do rdzenia kręgowego (droga piramidowa).

W okolicy podwzgórzowej mieszczą się następujące ośrodki nerwowe: głodu i sytości, pragnienia, który jest ściśle związany z ośrodkiem termoregulacji, a także ośrodek agresji i ucieczki oraz ośrodek rozrodczy.

Kresomózgowie (telencephalon) jest częścią układu nerwowego, która bardzo wyraźnie różni człowieka od innych przedstawicieli świata zwierząt. Składa się z dwóch półkul mózgowych (hemispheriae cerebri) i łączącego je ciała modzelowatego.

W skład półkul mózgowych wchodzą:

♦ płaszcz mózgu (palium)’,

♦ węchomózgowie (rhinencephalon);

♦ ciało prążkowane (corpus s(riatum).

W każdej półkuli wyróżniamy cztery płaty:

♦ czołowy (lobus frontalis);

♦ ciemieniowy (lobusparietalis);

♦ skroniowy (lobus temporalis);

♦ potyliczny (lobus occipitalis).

Półkule mózgowe od zewnątrz pokrywa warstwa istoty szarej, czyli kora mózgowa. W niej są zlokalizowane ośrodki korowe, czyli pewne okolice związane z określonymi czynnościami.

Stanowią je głównie:

♦ ośrodki ruchowe - położone w zakręcie przedśrodkowym płata czołowego

(od leżących tutaj komórek olbrzymich Betza zaczyna się droga piramidowa);

♦ ośrodki czuciowe - zlokalizowane w obrębie zakrętu zaśrodkowego płata

ciemieniowego; odbierają informacje o ruchach mięśni, wrażenia dotyku, ciepła, zimna;

♦ ośrodki słuchowe - znajdujące się w zakręcie skroniowym górnym; odbie

rają wrażenia słuchowe;

♦ ośrodki wzrokowe mieszczące się w płacie potylicznym; odbierają wra

żenia wzrokowe;

♦ ośrodki mowy - położone w korze mózgowej niesymetrycznie; u osób pra

woręcznych w lewej półkuli, a u leworęcznych w prawej półkuli; możemy wyróżnić ośrodek czuciowy mowy odpowiedzialny za rozumienie mowy, ośrodek ruchowy mowy odpowiedzialny za zdolność mówienia, czyli zestawiania głosek i sylab, oraz ośrodek wzrokowy mowy odpowiedzialny za rozumienie pisma;

♦ ośrodki wyższych czynności nerwowych (intelekt, inteligencja, sfera mo

ralna człowieka) - zlokalizowane są w okolicach przedczołowych.

Rdzeń kręgowy (medulla spinalis) leży w kanale kręgowym. Ma kształt walcowatego sznura, nieco spłaszczonego w kierunku strzałkowym, o średnicy około 1 cm. Rozpoczyna się bez wyraźnej granicy na wysokości otworu potylicznego wielkiego, a kończy się na wysokości górnej krawędzi drugiego kręgu lędźwiowego, zwanego stożkiem rdzeniowym. Rdzeń kręgowy nie wypełnia więc całego kanału kręgowego, lecz jest od niego krótszy.

Rdzeń kręgowy przewodzi impulsy nerwowe, gdyż stanowi skupienie dróg nerwowych domózgowych i odmózgowych.

W pewnych odcinkach rdzenia kręgowego mieszczą się ośrodki nerwowe zaopatrujące określone odcinki ciała w nerwy czuciowe, ruchowe, wy-dzielnicze i naczyniowe:

♦ ośrodki ruchowe kończyn górnych;

♦ ośrodki ruchowe mięśni klatki piersiowej, przepony i brzucha;

♦ ośrodki ruchowe przepony;

♦ ośrodki ruchowe mięśni kończyn dolnych.

Ośrodki autonomiczne rdzenia kręgowego to:

♦ oddawania moczu - mikcji;

♦ oddawania stolca - defekacji;

♦ wzwodu - erekcji;

♦ wytrysku - ejakulacji;

♦ naczynioruchowe i wydzielnicze dla gruczołów potowych skóry;

♦ odruchów źrenicy.

Rdzeń kręgowy oraz mózgowie otaczają trzy opony mózgowo-rdzeniowe:

♦ twarda - twardówka {dum ma ter)',

♦ pajęcza - pajęczynówka (arachnoidea mater);

♦ miękka - naczyniówka (pia mater).

Przestrzeń zawarta pomiędzy oponą pajęczą a miękką nazywana jest jamą podpajęczynówkową (cavum subarachnoideale) i wypełnia ją płyn móz-

135