216 7.ofla Bubaku
protokołach bywa przedmiotem opracowania zarówno !•• •• i ilościowego.
Przykłady opracowania jakościowego: upoiHpUwnl* ibił styki, w jaki sposób, w zależności od sytuacji życiowej. • bbipef t
wieku reagują na dziewczęta (i odwrotnie) oraz umIsIom!...... »*■! i
pewnych ..norm” zachowania się w różnym winku; ......
rakterystyka spędzania wolnego czasu przez różne ginpv -bu • u,
Opracowanie ilościowe zmierza do ustalenia, |mI« • *«m!h pują poszczególne zjawiska, jaki jest ich czas trwaniu •*y '»»• u*ti Po wybraniu szczegółowego zagadnienia, które mu by p* boiui cowania (np. kontakty między .rodzicami a dziećmi), uahd . •><., H|ł wyodrębnienia jednostki w tym zakresie (np. co będ/h* «• i* 'iwaśtł i czątek, a co za koniec jednego kontaktu; gdyby f i . u*
dokładnie ustalona, wtedy to, co jedna osoba analizuj*' <• u znaliby n kontakt, druga może uznać za dwa). Z kolei pr,e Imd i ai>| •» li częstości występowania badanych zjawisk, pn-./t ■ gólny• b Mi » czy cech. Dla sprawdzenia, do jakiego stopnia rzetelmi ]• 1i i..u d, ł. . analiza protokołu obserwacji, oblicza się wskaźniki i /• i• l.• .4.» * celu porównuje się wyniki analizy, uzyskane nie/ale/ub •••! •łubu i różr:r dokonujące jej osoby.
Protokół obserwacji fotograficznej zdaje się sianowo b.«..l«u i podstawę do badania działania dziecka, które to d . ihmi<» lam
jako zespół czynności w jakiś sposób ukierunkowanych A •. 11 . ■ dokonyw^ać z punktu widzenia przedmiotu, oclu, warunkó* m środków, skutków czy planu działania i in.*’ Przykładem lal<l*H>« nia może być zabawa tematyczna.
Opracowanie protokołu obserwacji fotograficznej pro>v.ol»ii- » również do oceny poszczególnych cech dziecka, co mo/nu m* * » nić bezpośrednio, na podstawie samej obserwacji, be/ iiNmiiIm i • (por. „skale ocen” jako jeden z rodzajów obserwacji roni/ l" H
c. Próbki czasowe
Najczęściej stosowanym w psychologii rozwojowej, ekonomii znyn chodzi o wysiłek i czas włożony w badanie) rodzajem nbam w «• )i > i do pewnego stopnia pokonuje te trudności i ograniczenia, Jakln iiapi obserwacja fotograficzna, są tzw. próbki czasowe1*.
n»l |ailnorti/.owo notować prze/ dłuższy ewu, rozbija się obserwa-i W>»2g • /ijAci, krótkich „próbek", rozrzuconych w czasie według a i3 Im / o. W ten sposób zwitku/ii się h zbę obserwacji i unika fi<#»m M-jcilrownnia zjawisk zdarzających się tylko wyjątkowo i trak-' •3 Julio typowe. Reprezentatywność próbek w stosunku do bart 3i".« /njicwnia się poprzez odpowiedni dobór ich liczby, trwa->»•» < lu v i/a3 ie. Im większe będą zmiany warunków obserwacji *las| p.Ml.kl do drugiej, im większa jest zmienność zachowania się
* łyi li samych warunkach, tym większa musi być liczba przepro-
* i. pi..|.rU Długość próbek i ich rozkład w czasie zależą ponadto ■JM » • buda 1 jak często badane zjawisko występuje. Najczęściej • 3 3 i" "hlłj r asowe stosuje się do badania kontaktów społecznych Jlftidtld występowania poszczególnych ich rodzajów, czasu trwania
1' hMli.., p róhek czasowych można badać, oczywiście, i inne zjawiska. " • • "»!•. które pojawiają się dostatecznie często (według Wrighta
• | nl« r<> kilkanaście minut).
Hi H In diikunywano są z. reguły w grupach dzieci (żłobek, przedszko-• lu świetlica). Obserwator przychodzi w wybranym czasie do gru-hssnsmji krótko (ixl poru sekund do 20 minut, najczęściej 5 minut)
.....Im iwritępnie robi krótką przerwę i przechodzi do następnego
l • iileiorwncji wszystkich dzieci w grupie, w kolejności losowej.
, •3(». liNdiiiiłe danego dnia; podejmuje się je znów w dniach następ-Miig iiNlidonego rozkładu czasu i kontynuuje tak długo, jak to •. •••lilia dla uzyskania reprezentatywnych obserwacji (np. prze/ »3i , i Niekiedy w ciągu jednego dnia pobiera się więcej niż jedną
• t H»óh notowania tego, co się zaobserwowało, jest zależny
imli.iu badania. Bardzo rzadko jest to taki sposób, jak w przypad-•>3M 3 || fotograficznej (tj. opowiadanie potocznym językiem, w sp<>-
ih», Ingo co się dzieje). Najczęściej st< suje się inne sposoby, zmieli 1 maksymalnej obiektywności badania. Obserwator koncentruje . >' ^butnych aspektach zachowania się dziecka. Ustala z góry r • » M o kategorie, którymi będzie się posługiwać w opisie 1 i » <■ 3i3góliie rodzaje kontaktów społecznych: sprzeczka, kłótnia, za-.•h li|• ) Kalegorie te zapamiętuje, a często spisuje w postaci listy,
• <1 oboli każdej /. nich zostawi t wolne miejsce do notowania w cza-
* m Mi<|t W tym ostatnim przypadku wystorezy, by obserwator sta <sł lyll.o obok każdej kategorii zachowania się dziecka, w czasie danej
Por. S. S/.uman Holu (Malunia ic ro icoju uwyslowyi.< yo il u #• •• Wrocław 1055. Oran* Miugar Metoda analizy opiiowfj c.ynnntcl iriiiUtf" w okrerie opanou ywatda mon y „r-.ychnlogin Wychowawcza" 1071, ni V ••Jako przykliirl bielnrt prowadsonycłi Crrhnlką i*rAbi4 r/imiwyih
• "itlrujney Uroił o witko domowe I zakładowe. ,.Psychologii Wychowiiwi/n"
(NHiflrtMrJ Iwlrtuklrj Reakcja dorosłych na nktyunntć mulego dziecka Jako