62 PODSTAWOWE POJĘCIA I MODELE
Podkreślmy, że model ten jest ciągle przypominany w literaturze przedmiotu, gdyż najlepiej ukazuje istotę nowej roli społecznej - „komunikatora zawodowego". Pośrednik C, czyli channel role, jak go nazywają Westley i Mac-Lean, działa zarówno w imieniu źródła (dysponenta), jak i publiczności. Zadaniem C jest zbliżenie A i B, którzy bez tego nie mogliby się porozumieć. Ten model uwzględnia także sytuację, w której komunikowanie „twarzą w twarz" jest niemożliwe, przeto uwypukla specyfikę komunikowania masowego.
Ich osiągnięciem było uznanie, że komunikowanie masowe wymaga nowej roli komunikatora (np. dziennikarza) jako pośrednika między „społeczeństwem" a „publicznością". Sekwencja jest więc następująca:
• wydarzenia lub „głosy" w społeczeństwie,
• rola medium/komunikatora,
• przekazy,
• odbiorcy.
Media masowe nie są zazwyczaj źródłem, ale selekcjonerem i sprawozdawcą wydarzeń lub dają szansę głosom społecznym (jak adwokaci opinii, reklamodawcy, artyści) dotarcia do szerokiej publiczności.
Model wskazuje na trzy ważne cechy komunikowania masowego:
1) nacisk na rolę selekcyjną komunikatora,
2) selekcja następuje zgodnie z wyobrażeniami, co interesuje audytorium,
3) komunikowanie masowe nie jest celowościowe.
Zgodnie z tym modelem, komunikowanie masowe jest samoregulującym się procesem, kierowanym przez interesy i żądania audytorium. Taki proces nie jest linearny, gdyż jest kształtowany przez „sprzężenie zwrotne". Media są otwartą i neutralną służebną organizacją w sekulamym społeczeństwie, pomocne dla innych instytucji. Satysfakcja audytorium jest miarą efektywnego komunikowania, a nie zaspokojenia życzeń nadawcy, czyli medium i jego kontrolerów.
Media masowe poza tym, że starają się przyciągnąć audytorium, nie mają samodzielnie pozyskiwać czy edukować, a nawet informować odbiorców. To odbiorcy oraz źródła informacji (instytucje społeczne i społeczeństwo) wyznaczają działanie mediów i ich cele.
Model sprzężenia zwrotnego [DeFłeur, 1966]
Problem odpowiedniości między przekazem wysłanym a odebranym został przedstawiony graficznie w modelu DeFleura, wskazującym na odpowied-niość (izomorfizm) między przekazem nadanym a otrzymanym. Jak to podkreśla DeFleur, taka odpowiedniość rzadko jest całkowita. Jej osiąganiu służy sprzężenie zwrotne między nadawcą a odbiorcą, a najlepiej zmienianie się rolami. Przeto model DeFleura obejmuje dwa ciągi komunikacyjne, o odwrotnych kierunkach. W istocie jest to połączenie dwóch aktów komunikowania, w których nadawca jest także odbiorcą.
Nadawca-----> Przekaz —» Odbiorca
Odbiorca---— 4— Przekaz — - - Nadawca