29

Rozdział XIII. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa UE

II. Współpraca gospodarcza, finansowa i techniczna z państwami trzecimi

Powyższy rozdział TFUE powiela z pewnymi zmianami dotychczasowy tytuł XXI TWE. Nowy art. 188h stanowi, że: „1. Bez uszczerbku dla innych postanowień Traktatów, w szczególności postanowień artykułów I88d-188g, Unia prowadzi działania w zakresie współpracy gospodarczej, finansowej i technicznej, w tym pomocy w szczególności w dziedzinie finansowej, z państwami trzecimi innymi niż kraje rozwijające się, Działania te są spójne z polityką Unii na rzecz rozwoju i są prowadzone zgodnie z zasadami i celami jej działań zewnętrznych. Działania Unii i Państw Członkowskich wzajemnie się uzupełniają i wzmacniają.

2. Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą, przyjmują środki niezbędne do wykonania ustępu 1".

Zgodnie z art. 188i: „Jeżeli sytuacja w państwie trzecim wymaga pilnej pomocy finansowej ze strony Unii, Rada, na wniosek Komisji, przyjmuje niezbędne decyzje".

III. Pomoc humanitarna

Traktat z Lizbony dodaje do TFUE nowy rozdział trzeci (Pomoc humanitarna) ^/P'^/'^Y' V części. Składa się on zaledwie z jednego artykułu 188j. Postanawia on:

„1. Działania Unii w dziedzinie pomocy humanitarnej są prowadzone zgodnie z zasadami i celami działań zewnętrznych Unii. Działania te mają na celu niesienie doraźnej pomocy i opieki dla ludności w państwach trzecich, która stała się ofiarą klęsk żywiołowych lub katastrof spowodowanych przez człowieka, oraz jej ochronę, w celu sprostania potrzebom humanitarnym wynikającym z takich różnych sytuacji. Działania Unii i Państw Członkowskich wzajemnie się uzupełniają, i wzmacniają. '

2. Akcje pomocy humanitarnej prowadzone są zgodnie z zasadami prawa międzynarodowego oraz zasadami bezstronności, neutralności i niedyskryminacji.

3. Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą, ustanawiają środki określające ramy prowadzenia przez Unię akcji pomocy humanitarnej.

4. Unia może zawierać z państwami trzecimi i właściwymi organizacjami międzynarodowymi wszelkie rodzaje umów, które przyczyniają się do realizacji celów, o których mowa w ustępie 1 i artykule lOa Traktatu o Unii Europejskiej.

Akapit pierwszy nie narusza kompetencji Państw Członkowskich do negocjowania na forach międzynarodowych i zawierania umów.

5. W celu ustanowienia ram wspólnego wkładu młodych Europejczyków w akcje pomocy humanitarnej Unii ustanawia się Europejski Ochotniczy Korpus Pomocy Humanitarnej. Parlament Europejski i Rada, stanowiąc w drodze rozporządzeń zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą, określająstatus i warunki działania Korpusu.

6. Komisja może podjąć każdą użyteczną inicjatywę na rzecz lepszej koordynacji działań Unii i Państw Członkowskich, zmierzającą do zwiększenia skuteczno-

ści i poprawy komplementarności unijnych i krajowych środków pomocy humanitarnej.

7. Unia zapewnia koordynację i zgodność podejmowanych przez nią akcji pomocy humanitarnej z akcjami podejmowanymi przez organizacje i organy międzynarodowe, w szczególności te, które wchodzą w skład systemu Organizacji Narodów Zjednoczonych".

Traktatowe uregulowanie zagadnienia pomocy humanitarnej świadczy o jej wzrastającym znaczeniu w działaniach zewnętrznych UE. Komisja Europejska utworzyła dwie agencje: EuropeAid i ECHO. Powstały w 2001 r. Urząd EuropeAid zajmuje się udzielaniem pomocy^wnętrznej, natomiast ECHO czyli, istniejący od 1992 r., Urząd Komisji Europejskiej ds. Pomocy Humanitarnej (Eumpeaii Commission Htmwnłtnrian Affairs Office) dostarcza pomoc humanitarną ofiarom katastrof naturalnych i konfliktów zbrojnych toczących się poza terytorium UE. Dla udzielania pomocy ofiarom różnych klęsk żywiołowych wykorzystywany jest także, ustanowiony decyzją Rady z 23.10.2001 r., mechanizm wspólnotowy ułatwiający wzmocnioną współpracę w interwencjach wspierających ochronę ludności.

ECHO dysponuje rocznym budżetem przekraczającym 500 min euro, z którego finansuje m.in. pomoc medyczną, akcje rozminowywania, wsparcie logistyczne i transportowe. Ściśle współpracuje w tym zakresie z organizacjami wyspecjalizowanymi ONZ, Czerwonym Krzyżem i organizacjami pozarządowymi. Zob.: Europę on the move, European Commission, Directorate-General for Press and Communication, July 2004.

IV. Klauzula solidarności

Nowy tytuł VII, zawierający jeden artykuł 188r, normuje tzw. klauzulę solidarności. Zgodnie z nią Unia i jej państwa członkowskie działają wspólnie w duchu solidarności, jeżeli jakiekolwiek państwo UE stanie się przedmiotem ataku terrorystycznego lub ofiarą klęski żywiołowej lub katastrofy spowodowanej przez człowieka. Unia mobilizuje wszystkie będące w jej dyspozycji instrumenty, w tym środki wojskowe udostępnione jej przez państwa członkowskie, w celu:

a) zapobiegania zagrożeniu terrorystycznemu na terytorium państw członkowskich,

- ochrony instytucji demokratycznych i ludności cywilnej przed ewentualnym atakiem terrorystycznym,

- udzielenia pomocy państwu członkowskiemu na jego terytorium, na wniosek jego władz politycznych, w przypadku ataku terrorystycznego;

b) udzielenia pomocy państwu członkowskiemu na jego terytorium, na wniosek jego władz politycznych, w przypadku klęski żywiołowej lub katastrofy spowodowanej przez człowieka.

Jeżeli państwo członkowskie stało się przedmiotem ataku terrorystycznego lub ofiarą klęski żywiołowej lub katastrofy spowodowanej przez człowieka, na prośbę jego władz politycznych inne państwa członkowskie udzielają mu pomocy. W tym celu kraje UE koordynują swoje działania w ramach Rady.

Na Radę, stanowiącą na wspólny wniosek Komisji i Wysokiego przedstawiciela Unii ds. zipb został nałożony obowiązek przyjęcia decyzji określającej warunki