s wa (jak Stany Zjednoczone i Wielka Brytania), w kto ._m,,,_nkowo wczesnych fazach tworzenia się kapita-elementy tewolucyjne w ruchu robotniczym są wyraźnie ^{vv s}_ _{nich (};_ako przeciwieństwa zróżnicowanych praw mione, a marksizm jako przemiot rozważań i program ,^mU\ V_óvv dla różnych stanów w feudalizmic) poszerzenie tyczny me odgrywa w.ększej roli. Z drugiej strony mamK^TeUtwa politycznego nie byłoby możliwe. Upo-mmej przykładów, w których ruch robotniczy ma silne¹*    P-yczyniło się z kolei

dycje rewolucyjne w przeszłości i w części zachował    do ograniczenia władzy klasy kapitali-

c lamktei do dziś. W tej kategorii mieszczą się Francja i \^znaC. 1 _XZQZ zezwolenie robotnikom na organizowanie

y. Rozmce wskazują, ze włączenie w system klasy rob/⁰²¹ ,.^{J P} ^_{e w ce}l_u obrony własnych interesów w sferze

czej me jest zjawiskiem jednolitym. Dojrzewanie kapitali.^{5 P}° _rne; Rosnąca siła polityczna klasy robotniczej me umacnia rewolucyjnego proletariatu, ale również k^łrl“™L“_{iu 7} prawami cywilnymi umożliwiła konsolidację obotnieza nigdzie me staje się uległą „częścią systemu”    ^sobów rozwiązywania zbiorowych sporów

7 ^ieh^U H^{Sa Wątp}lir?^ści’^{ze brak rewoIuc}yj^nej transformujzemyśłe Według Marshalla szczególne znaczenie praw ...... ^°^dZ1C f^St.^{bllsko związan}y ^{z taktami w}skazywan_o[| / _{h k}j_aSy robotniczej polegało jednak na tworzeniu

7\/Z>N orłrtl!-, .    ^

;zesneg .

Jrocesy te wyraźnie zmieniły zarówno rolę podzit

. n k Tf^{01 aimnyChJednązna}J^lepszy^chanalizlV_Phów nowoczesnego „państwa dobrobytu”. W rezultacie w obszeT^f'^{aUt0rZy 0} P^ocl°^bnych poglądach przedstaw ^ _{te wyraźn}ie zmieniły zarówno rolę podziałów klaso-W obszernych wywodach, jest opracowanie T.H,    naturę podziału klasowego. W ciągu oslat-

sprzed mniej więcej trzydziestu lat*. Według Marsh " '^y ’^J    -    ■ ■■    -    ---------^- «.....

f likty klasowe, charakterystyczne dla XIX wieku t

UCH biu iai, jaiv twiwu.,. ............._%    .

bard/i<'i    ‘ ^by^ły “styczny system klasowy były w stanie wojny’” . Co więcej, to

c ^ioj łagodzone pizez stopniowy rozwój trzech ^,,m •    .    «    _____lonm tnnmf ni^ ip.^t

ni, polit

i pbywate!$_ni_a u Moj u kapitalistycznego.

bTpierwsze okazało się zwycięzcą, jednak jego triumf nie jest .'    .......—■ -■“'z.c „ucj, wa. wimyini. nontvc2t„„n,„.,,;t„    w/oiŁ-n Irlacfiwu nie stanowi iuż zagroże

ni i socjalnymi. Pierwsze, czyli cywilne prawa ,

obejmują formalną równość wobec prawa, zespół regułgc'.....Sądzę" że w tym", co mówi Marshall, jest dużo prawdy.

wszystkim powsze di y^StCm'^C P^tawny^m- Drugie to pr® jednak niemożna zaakceptować jego poglądów bez kilku dość

i jvui iu.iv iiiv- .    _x    ^    _

: prawo wyborcze oraz prawo doi'¹ istotnych zastrzeżeń. Pierwsze dotyczy znaczenia praw cywil-:h. Trzem’p. rtan™,io    _konj _{nych Ma}

ióg ■ w relacji ....

rierc nymi stosunkami prawnymi”. Jak do pewnego stopnia dostrze-

l zenia partu politycznych. Trzecie stanowią prawa do koni nych/Marshall niedostatecznie podkreśla brak równowagi lencji pizemys owej i opieki społecznej — zapomóg - w relacji pomiędzy pracownikiem najemnym a „burżuazyj-

bezrobotnych, zasiłków chorobowych itp. Marshall lvv' ^;    ' • —

7P    .-ęL.___i

‘^UIVUVTMidij iwiut nynu stp.sunk.ami prawnymi . Jak do pewnego stopnia

⁶ .^Zd^ ^oby^wateJstwa stanowi podstawę rozwoju f gał już Marks, uwolnienie z więzów zobowiązań feudalnych ZOSfflłyrh Rnrmnlno    ____n 1 . V ....    .1    .    II

/.ostał)dl. Formalne uprawnienia, według których każdy oł oznaczało w pewnym sensie podporządkowanie mas władzy watel jest „wolny i równy” wobec prawa, zostały wprawa* kapitału. Pierwsi

' wprawa

"T.H. Marshall, Cilizensliip and Sodu! Class, w: Claxs. CiiiwisW¹ Social Developmenl, Weslport 1973(1 wyd. 1950).

wsi przedsiębiorcy kapitalistyczni byli zainteresowani tworzeniem zasobów „wolnej”, czyli dostępnej siły

‘Tamże, s. 84.

64

65