334 335 (6)
334 Csftt III. PodtUOT makroekonomii
Problem finansowania wydatków publicznych zaczyna komplikować się wówczas, gdy oszczędności ludności są niewystarczające lub też trudno je przekształcić w obligacje państwowe z powodu małego zainteresowania ludności ich zakupem. Aby tę barierę przełamać, państwo może uciekać się do emisji dodatkowych pieniędzy. Dzieje się to za pośrednictwem banku emisyjnego, któremu rząd zleca zakup obligacji pod zastaw rządowych papierów wartościowych. W zamian za obligacje bank emisyjny otwiera państwu długoterminowy kredyt umożliwiający finansowanie jego wydatków.
Taki sposób kreowania dodatkowego popy tu przez rząd jcsl w wielu krajach zjawiskiem powszechnym. Podstawowym źródłem pokrywania poważnej części deficytu budżetowego staje się dług publiczny zaciągany w bankach (a często na podobnych zasadach w innych instytucjach finansowych, np. w firmach ubezpieczeniowych. które traktują korzystnie oprocentowane obligacje państwowe jako źródło stałego dochodu). Ta forma finansowania wydatków rządowych różni się od poprzednich głównie tym, że umożliwia kreowanie dodatkowego popytu, co stwarza większe możliwości oddziaływania na koniunkturę, ale równocześnie może prowadzić do powstawania inflacji. Niebezpieczeństwo to jest mniejsze, jeśli w gospodarce występują niewykorzystane rezerwy mocy wytwórczych. Dodatkowemu popytowi kreowanemu przez rząd towarzyszy wówczas wzrost podaży, a zadłużenie sprzyja ożywieniu gospodarki. Jednak w momencie zbliżania się do pełnego wykorzystania mocy wytwórczych może dochodzić do wzrostu ogólnego poziomu cen. z powodu ograniczonych możliwości dostosowania rozmiarów podaży do wzrastających rozmiarów popytu. W finansowaniu deficytu budżetowego w drodze dodatkowej emisji pieniędzy można więc doszukiwać się jednej z przyczyn inflacji.
Z dużymi wydatkami rządowymi prowadzącymi do powstawania deficytu budżetowego wiąże się następny kontrowersyjny problem: czy deficyt budżetowy „wypycha" inwestycje prywatne, czy też do nich zachęca. Często padają argumenty, że wydatki rządowe osłabiają naturalną żywotność gospodarki, gdyż rząd. finansując duże programy robót publicznych, np. w dziedzinie tzw. infrastruktury gospodarczej i budownictwa mieszkaniowego, a także rozwijając działalność produkcyjną. eliminuje z tych dziedzin prywatnych inwestorów i hamuje rozwój sektora prywatnego. Pogląd ten opiera się na założeniu, że duże zapotrzebowanie na kredyty udzielane przez banki na finansowanie wydatków rządowych prowadzi do wzrostu stopy procentowej, co z kolei negatywnie oddziałuje na inwestycje prywatne. Obserwacja zachowania różnych podmiotów gospodarczych wskazuje jednak na dyskusyjność tego założenia. Można bowiem argumentować, że podniesienie stopy procentowej bardziej wpływa na wydatki inwestycyjne małych przedsiębiorstw oraz na zakupy ratalne dóbr konsumpcyjnych, niż wydatki inwestycyjne dużych przedsiębiorstw. Duże przedsiębiorstwa podejmują decyzje inwestycyjne, biorąc pod uwagę przewidywany popyt, przewidywaną stopę zysku oraz stopień wykorzystania istniejących mocy produkcyjnych, a ponadto podejmując inwestycje, w znacznie większym stopniu niż małe przedsiębiorstwa bazują na własnych środkach. Negatywne skutki wysokiej stopy procentowej mogą być też neutralizowane
przez rozwiązania przyjęte w systemie podatkowym, umożliwiające wyłączenie z podstawy opodatkowania kosztów związanych ze spłatą oprocentowania. Deficyt budżetowy nic musi więc prowadzić do ..wypychania” inwestycji prywatnych, które są uwarunkowane wieloma innymi czynnikami.
Polityka fiskalna prowadzona obecnie w większości krajów Unii Europejskiej wiąże się z wysokimi wydatkami publicznymi, często przewyższającymi bieżące dochody budżetowe. Tylko w nielicznych krajach udaje się uniknąć deficytu budżetowego. Utrzymujący się przez lata deficyt budżetowy zwykle prowadzi do szybkiego wzrostu zadłużenia publicznego.
Biorąc pod uwagę źródła zaciągania długu, można mówić o długu publicznym krajowym i zagranicznym. Krajowymi wierzycielami długu publicznego mogą być osoby fizyczne oraz przedsiębiorstwa, w tym banki i różne instytucje finansowe.
Tablica 11.5
Saldo sektora finansów publiczny:!) (jako 'i PKB) nadwyżka (♦) lub deficyt (-)
|
Kraje |
1986 |
1990 |
1995 |
2000 |
2003 |
|
Australia |
-0.9 |
-13 |
-3.9 |
0.6 |
03 |
|
Austria |
-4.0 |
-2.4 |
-53 |
-13 |
-13 |
|
Beljęia |
-10.1 |
-6.8 |
-43 |
0.1 |
03 |
|
Czechy |
-1.1 |
-3.4 |
96.6 | ||
|
Dania |
33 |
-li) |
-13 |
15 |
03 |
|
Finlandia |
4.0 |
53 |
-3.9 |
7.1 |
16 |
|
Francja |
-3.2 |
-11 |
-53 |
-1.4 |
-4.0 |
|
Grecja |
-9.6 |
-15.7 |
-103 |
-10 |
-13 |
|
Htupanui |
-6.0 |
-3.9 |
-6.6 |
-03 |
0.1 |
|
Holandia |
-43 |
-53 |
-43 |
23 |
-14 |
|
Irlandia |
-<U |
-18 |
-11 |
4.4 |
-1.0 |
|
Islandia |
-4.1 |
-33 |
-3.0 |
23 |
-1.0 |
|
■Japonia |
-0.7 |
10 |
-4.7 |
-7.4 |
-7.4 |
|
Kanada |
-7.1 |
-5.9 |
-53 |
3.0 |
1.0 |
|
Korea |
1.6 |
33 |
43 |
63 |
33 |
|
Luksemburg |
4.9 |
11 |
M |
-33 | |
|
Niemo |
-1.1 |
-10 |
-33 |
13 |
-4.1 |
|
Norwegu |
5.9 |
16 |
3.4 |
15.0 |
93 |
|
Nowa Zelandia |
-6.7 |
-43 |
3j0 |
13 |
16 |
|
Polska |
-15 |
15 |
-43 | ||
|
Portugalia |
-7.9 |
-6.6 |
-53 |
-19 |
-19 |
|
Słowacja |
-0.9 |
-13.9 |
-5.1 | ||
|
Szwecja |
-13 |
3.7 |
-7.4 |
3.4 |
03 |
|
-53 |
-43 |
-3.1 |
1.4 |
-4.9 | |
|
Węgn |
-73 |
-3.0 |
-53 | ||
|
W iclka Brytania |
-16 |
-53 |
3.9 |
-19 | |
|
Wiochy |
-112 |
-113 |
-7.6 |
-0.7 |
-17 |
|
Strefa Euro |
-4.9 |
-4.6 |
-5.0 |
0.1 |
-17 |
|
-4.7 |
-5.4 |
0.7 |
-17 | ||
|
OECD |
-4.1 |
—3j0 |
-43 |
0.0 |
-33 |
2/oJfc. OKO
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Kardas rodzia? strony34 335 334 część III SYSTEMY ZARZĄDZANIA W PRZEDSIĘBIORSTWIE Warto zwrócić uwa
Kardas rodzia? strony34 335 334 część III SYSTEMY ZARZĄDZANIA W PRZEOSHjniORSTWlP Warlo zwrócić uwa
272 273 (9) 272 Cl(M III- Pod»lav*> makroekonomii Rozd/ial 9. I>ctrrminanl> dochodu n»rixlt
276 277 (9) 276 ClfU III. PodtUni makroekonomii Rord/ial 9. Ifetrrmlnant} dochodu narodowego. Analiz
282 283 (8) 282 Cfcftt III. Podstaw? makroekonomii powiększoną o 1. Znając więc stopę wzrostu, łatwo
286 287 (8) 286 CzfM III. Podstawy makroekonomii mechanizm zapewniający równość inwestycji i oszczęd
290 291 (8) 290 Czftt III. Podstawy makroekonomii Rozdział 10. Wzrost {mpoilarrn 291 Z* * ZATRUONIEN
294 295 (8) 294 Ci(M III. MMI*)1 makroekonomii Ku/d/ial 10. Wzrost gospodarczy Wzrost wydajności pra
296 297 (8) 296 Czę<ć III. Podstawy makroekonomii Rord/Jal 10. Wzrost gospodarczy 297 (10.32) 1 r
300 301 (8) 300 Clftt III. Podstawy makroekonomii współczesnej ekonomii ncoklasycznej. Jego zdaniem,
306 307 (8) 306 CzfU III. Pod»la»? makroekonomii twa rżana jest przy tych samych zasobach prac)- (ŹT
308 309 (8) 308 Cifk III. Podłtm) makroekonomii stwarzaniu sprzyjających warunków dla wzrostu aktywn
314 315 (8) 314 Czfić III. Podstawy makroekonomii Rozdział II. Budżet państwa. Polityka
316 317 (7) 316 lifU III. Podtlaw? makroekonomii Obciążenia podatkowe mogą być naliczane proporcjona
324 325 (6) 324 CzfM III. Podstawy makroekonomii Analiza trendów w różnych krajach wskazuje, że wyda
330 331 (6) 330 Vtąii III. Podttaw) makroekonomii wania. akceptacji i wdrożenia pakietów środków
430 431 (7) 430 Czfić III. r««d»ia«> makroekonomii Z teorii racjonalnych oczekiwań wynikają istot
434 435 (6) 434 CtfU III. Podłlwj makroekonomii Stany Zjednoczone. Kanada i Australia, mimo iż są go
436 437 (6) 436 Cz*iU III. Podstawę makroekonomii w Polsce. Zatem dla każdego z krajów korzystny jes
więcej podobnych podstron