48 49 (25)

48 URAZY I USZKODZENIA SPORTOWE

nierzadko do pokonania ubytku konieczne jest zgięcie w stawach, którego może zabraknąć po odpowiednio długim unieruchomieniu kończyny.

Uszkodzenia naczyń krwionośnych

Do zamkniętych uszkodzeń naczyń krwionośnych (angiopatie) dochodzi zazwyczaj równolegle do uszkodzeń nerwów obwodowych. Najczęściej mamy do czynienia z odruchowym kurczem naczyń, np. zespół obumierających palców, na skutek przewlekłego drażnienia lub ze zwężeniem łoża naczyniowego - zespół mięśni pochyłych, zespoły ciasnoty przedziałów powięziowych itp.

Patrz: poszczególne zespoły chorobowe oraz neuropatie.

Zapalenie kaletek maziowych

Przeznaczeniem kaletek maziowych jest redukcja tarcia i ochrona delikatnych struktur przed naciskiem. Dzięki mazi stawowej, którą zawierają, mogą być uważane za struktury pomocnicze, ułatwiające ruch poślizgowy w różnych układach mięśniowych.

Wyróżnia się następujące kaletki maziowe:

- położone między wypukłością kostną i głęboką powierzchnią mięśnia, np. kaletka biodrowo-łonowa;

- umiejscowione między ścięgnem a strukturą kostną lub mięśniem leżącym bardziej powierzchownie, np. kaletka podścięgnowa biodrowa;

- znajdujące się między ścięgnem a więzadłem stawu, np. kaletka gęsia;

- leżące bądź między wyrostkami kostnymi, bądź między wyrostkiem a więzadłem lub mięśniem ruchomymi w stosunku do siebie, np. kaletka nadrzep-kowa.

Należy wiedzieć, że u dzieci i dorastających kaletki maziowe mają nierzadko połączenie ze stawem i są raczej, z punktu widzenia anatomicznego, zachyłkiem stawowym. Połączenie to nie jest trwałe i może się w ciągu życia zmieniać, np. pod wpływem procesów zużycia tkanek.

Z praktyczne punktu widzenia kaletki dzieli się na: powierzchowne i podskórne oraz głębokie.

Poza kaletkami występującymi stale w warunkach zdrowia istnieją też kaletki dodatkowe (np. w przypadku paluchów koślawych, czy wyrośli chrzęstno-kostnych), których powstanie jest wynikiem wielokrotnych urazów lub stałego ucisku. Chociaż różne histologicznie mogą podlegać tym samym zmianom patologicznym co pozostałe.

Kaletki maziowe podobne są swą budową do pochewek ścięgnistych i błon maziowych stawów, w związku z czym podlegają tej samej patologii, a miano-

Ryc. 1.14. Kaletki maziowe okolicy pośladkowej stanowią nierzadką przyczynę dolegliwości bólowych wymagających różnicowania z rwą kulszową, entezopatią mięśni kulszowo-gole-niowych, czy zespołem mięśnia gruszkowatego.

wicie: ostrym i przewlekłym urazom; ostrym i przewlekłym stanom zapalnym; stanom zapalnym w przebiegu chorób ogólnoustrojowych, takich jak: kiła, gruźlica i zapalenie wielostawowe, lub innych czynników, których etiologia jest często nieznana.

Zapalenia pourazowe

Dotyczą zwłaszcza kaletek powierzchownych, chociaż zmianom tym mogą podlegać także kaletki głębokie. W grupie tej wyróżnia się:

- zapalenia ostre, występujące bądź natychmiast po urazie, bądź po nagłym i nadmiernym wysiłku;

- zapalenia przewlekłe, w których do czynienia mamy z zapaleniem na tle sumowania się podrażnień, z powodu nadmiernego przeciążenia, w wyniku długotrwałego wysiłku lub urażania, np. zapalenie kaletki podrzepkowej czy przedrzepkowej - tzw. kolano kapucynów i kolano sprzątaczki.

Zapalenia pochodzenia bakteryjnego

Są mniej częste niż pourazowe i zazwyczaj obejmują kaletki głębokie.

W zapaleniach bakteryjnych rozróżnia się zapalenia ostre ropne - współistniejące np. z drążącymi ranami (z uwagi na istniejące niekiedy połączenia kaletki ze stawem jest możliwość zakażenia stawu); oraz zapalenia przewlekłe pochodzenia bakteryjnego bądź gruźliczego czy kiłowego (zapalenia gruźlicze często towarzyszą zapaleniom pochewek ścięgien). Z innych czynników etiolo-