48 49 (33)
cechy wskazujące na odrębność Kaszubów w stosunku do Polaków. Na pierwsze miejsce władze pruskie od razu wysunęły, ewentualnie wykorzystały dyskusje nad językiem kaszubskim, wprowadzając do spisów narodowościowych odpowiednią rubrykę.3®
Z przytoczonych tu powodów w ówczesnych warunkach podkreślenie odrębności językowej i dążenie d o samostanowienia na arenie politycznej prowadziły do rozbicia jedności narodowej. Z tego też obiektywnego, choć w perspektywie historycznej przejściowego powodu, nie powiodły się podjęte przez Majkowskiego w latach 1908-1912, próby ujęcia ruchu mlodo-kaszubskiego w ramy organizacji o charakterze instytucjonalnym.
Do tego wątku rozważań wypadnie nam wrócić (tj. w odniesieniu do momentu, gdy te warunki zewnętrzne uległy zasadniczej zmianie), natomiast w tej chwili warto jeszcze zdać sobie sprawę ze społecznych skutków działalności zarówno staro-, jak i młodokaszubów, mianowicie, w jakim stopniu działalność ta była wyrazem dążeń i świadomości szerokich mas społeczeństwa kaszubskiego?
Otóż nie może ulegać wątpliwości, że w praktycznej działalności politycznej i społeczno-ekonomicznej decydujący wpływ na ludność kaszubską nadal mieli rzecznicy nurtu polo-no-kaszubskiego Derdowskiego tj. duchowieństwo i ziemianie, wywodzący się przeważnie spoza terenu samych Kaszub, co uwidaczniało się przede wszystkim w okresie wyborów do ciał ustawodawczych. Elementem nowym byłą też prasa, w której oprócz lderykałno-konserwatywnego “Pielgrzyma” coraz większą rolę odgrywała ludowa “Gazeta Grudziądzka”. W życiu ekonomicznym szerokie uznanie znajdowało hasło: “Swój do swego po swoje”, praktycznie realizowane przez spółki zarobkowe i handlowe, jak "Kupiec”, i "Bazar”. Natomiast nich mlo-dokaszubski miał charakter wybitnie inteligencki, a ponieważ liczebność tej inteligencji była na Kaszubach dość szczupła, wąski też był zakres jej oddziaływania. Siły tego ruchu nie należy więc oceniać według liczby zwolenników, lecz według jakości i atrakcyjności jego programu na przyszłość. Stało się to widoczne, gdy wskutek wielkich przeobrażeń politycznych odrodziło się w 1918 r. niepodległe państwo polskie i gdy w 1920 r. Pomorze Gdańskie (choć bez Gdańska) znalazło się w jego granicach.
Już od pierwszych dni wielkiej wojny światowej w 1914 r. jasne stało się, że w wyniku tej wojny Polska w Lej czy.innej postaci terytorialnej i ustrojowej powstanie. Nie byl natomiast wiadomy los Pomorza. Zrazu rysowały się tylko rozważania alternatywne: jeżeli zwyciężą państwa centralne, bazą terytorialną tej Polski będą ziemie zaboru rosyjskiego (ziemie byłego Królestwa Kongresowego), w razie zwycięstwa koalicji rysowa! się kształt nieokreślonego terytorialnie na zachodzie tworu autonomicznego pozostającego w pewnej zależności od Rosji. Dopiero w drugiej fazie wojny zarysowała się wizja Polski z dostępem do morza. Na całym Pomorzu, a zwłaszcza w Gdańsku, zbiegały się nici rozmaitych koncepcji mających na celu włączenie tych ziem, łącznie z Gdańskiem, do przyszłego państwa polskiego. Przedstawiciele ludności kaszubskiej odgrywali w tych przygotowaniach czynną, choć z istoty rzeczy nie przewodnią rolę. Wśród rzeczników tej idei znalazł się Aleksander Majkowski, a symbolem dążeń samych Kaszub stała się postać Antoniego Abrahama.39^
W lutym 1920 dokonał się akt objęcia Pomorza przez władze polskie. Zapał był wśród ludności całego Pomorza ogromny, a także wśród ludności kaszubskiej, co mogą zaświadczyć jeszcze dziś wszyscy przytomni tamtym wydarzeniom. Wielkie też były oczekiwania i nadzieje. Rzeczywistość okazała się zupełnie inna, zawód ogromny.
Mamy już w ręku pierwsze rozpoznanie naukowe ówczesnych wydarzeń i procesów. Trudno w tym miejscu wdawać się w ich bardziej szczegółową charakterystykę. Musi nam wystarczyć zbiorcza ich ocena, która wyszła spod pióra wiarygodnego świadka: W rokii 1920 łączyło się Pomorze po raz ti-zeci z Polską. Każdemu z nas są znane te porywy entuzjazmu, z jakimi witano wojsko i władze polskie. Pół rołcu po przejęciu widzimy patriotyzm zwarzony, apatię, upadek ducha narodowego, antagonizm szczepowy i osobisty i walkę partyjną na całej lin iii we wszystkich warstwach społeczeństwa... Patrząc na tą oljjctW)>,; każdy z nas zadawał sobie pytanie, na czym polega ta nagła reakcja.
49
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
IMG?54 EDUKACJA / POLITYKA Badacze zmiany wskazują na to, że nauczyciele nie od razu wykorzystują „n
strona002 2 1. Wymień trzy cechy pozwalające na rozróżnienie jednoimiennych zębów
48 49 (10) ZBIÓR TESTÓW Z EKONOMII 42. Zmniejszenie dotacji do ceny dobra X A)
34259 S7304720 94 SPOŁECZNE POZNANIE 2.7.3.3 lak wzbudzamy wrażenie wskazujące na wysoki status i wł
DSC06427 Konkrecjb polimetaliczne 139 do 1,11, co wskazuje na wyższą koncentrację tych metali od 7 d
IMG30 przegrzania (rys. 7.48, 7.49). Są to pęknięcia międzykrystaliczne usytuowane najczęściej pros
IMG?02 (2) 144 JACEK LYSZCZYNA jak Na Alpach w Sp/iigcn 1829, dokładnie wskazujących na czas, miejsc
IV. 9. x. x. 207 cisława, wymieniony jest bowiem na pierwszem miejscu. Który z nich ożenił się z
skanuj0254 (4) nież na zmniejszenie wymiarów przekładni stosowanych na pierwszym i drugim stopniu (l
skan0 (4) ROZDZIAŁ 1 Skoro zwróciliśmy już uwagę na praktykę w kryzysach ekologicznych, zauważymy o
WITOLD KOZAKIEWICZ 70Podsumowanie Nowoczesny system biblioteczny to system, który na pierwszym miejs
PICT5940 przedmiot wymieniony jest przez większość uczniów na pierwszym miejscu, czy też zajmuje jed
ferie 1. Zjeżdżaj na sankach w miejscach położonych daleko
10360393?3115955365436y89503781644468869 n 130__S- Z hinoni polskiej leksykografii z reguły nic na p
więcej podobnych podstron