54 55 (24)

nej oraz pedagogiki kultury i personalizmu pedagogicznego. Pedagogiczne badania jakościowe wsparte są na następujących założeniach (wymieniam tylko wybrane, podstawowe założenia):

1.    Badacz-pedagog nie stoi „poza” badaną rzeczywistością, podmiot i przedmiot poznania są bowiem elementami wzajemnie uwarunkowanymi.

2.    W badaniach niezbędne jest wartościowanie, system przyjętych wartości ma znaczenie dla zrozumienia badanej rzeczywistości.

3.    Wiedza nie jest tylko tym czymś, co jest odkrywane, ale także tym, co jest konstruowane, badacz nastawiony jest na analizowanie rzeczywistości tworzonej i przekształcanej przez aktywną działalność jednostek i grup społecznych.

4.    Wyjaśnienie jest uzasadnione tylko dla jednego miejsca i czasu, nie jest możliwe generalizowanie wyjaśnień na całą populację i na różne punkty w czasie.

5.    Podstawowymi kategoriami badawczymi są rozumienie¹ i interpretacja² faktów, zjawisk i procesów, w związku z tym stosuje się holistyczne podejście badawcze (w celu rozumienia sytuacji w taki sposób, jak czynią to badane osoby) i uwzględnia się kontekst badanych zjawisk (zachowania ludzkie mogą być rozumiane tylko w kontekście życia społecznego, otoczenia przyrodniczego, społecznego, kulturowego). Prowadzone są przez pedagogów „badania rozumiejące”, związane z odkrywaniem znaczeń, jakie nauczyciele, wychowawcy, uczniowie, wychowankowie, rodzice przypisują faktom, zjawiskom i procesom pedagogicznym.

6. Użytecznymi „narzędziami” poznania są empatia, introspekcja, subiektywne podejście do badanej rzeczywistości, co jest związane z ocenianiem, osądzaniem według przeświadczeń przyjmowanych przez badacza i przede wszystkim według doświadczeń, które - jak mniema badacz - żywi badana osoba.

W związku z przyjętymi przez badacza założeniami stosuje on niema-tematyczne sposoby analizy badanych faktów, zjawisk i procesów, bada rzeczywiste procesy i zjawiska w toku ich przebiegu, stosuje otwarte sposoby gromadzenia danych, nie stosuje ustrukturalizowanych metod i narzędzi badawczych, nie stawia hipotez, nie narzuca z góry przyjętych schematów, przyjmuje punkty widzenia badanych osób, co wymaga „stania na równi”, badania „od wewnątrz”, słuchania i rozumienia siebie i badanych osób, patrzenia, dialogu (kategoria dialogu jest istotna w badaniach jakościowych), otwarcia na badane osoby, odkrywania przeżyć wewnętrznych innych osób, odtwórczego doświadczenia tych przeżyć. Niezbędna jest też przy takim podejściu badawczym umiejętność empatii³. Podstawowymi metodami badań jakościowych (inaczej: naturalnych, terenowych, etnograficznych, uczestniczących, fenomenologicznych, hermeneutycznych, interpretacyjnych, „miękkich”, „giętkich”, „wartościujących”, „relatywistycznych”) są: obserwacja uczestnicząca, wywiad swobodny - narracyjny, introspek-cyjny, otwarty, analiza treści dokumentów osobistych, metoda biograficzna oraz badanie w działaniu⁴. Ten ostatni sposób jest bardzo przydatny zarówno dla badań pedagogicznych, jak i dla praktyki dydaktyczno-wychowawczej, nie jest jednak ostro doprecyzowane jego znaczenie i zakres badawczy, aczkolwiek w polskich publikacjach coraz częściej używa się tego terminu lub jego angielskojęzycznego odpowiednika action. Na podstawie książki M. Wellenreuther Grundkurs: Empińsche Forschungsmethoden jur Padagogen, Psychologen, Soziologen można przyjąć, że „badanie w działaniu” jest tym rodzajem badań, które można określić jako tak zwa-

55

1

   „Rozumienie” pojmowane jest tu jako „wczuwanie się w treść cudzych przeżyć, pragnień, motywów postępowania, świat wartości innych ludzi, związane ze skłonnością do uznawania ich słuszności", w mniejszym stopniu (a to jest typowe dla badań empirycznych ilościowych) jako forma myślenia „polegająca na ujmowaniu sensu zjawisk i przedmiotów dzięki poznawaniu i przyswajaniu zasad ich funkcjonowania oraz znaczenia zwrotów i symboli językowych” (Filozofia. Leksykon PWN, dz. cyt., s. 291-292). Jak to jest ujęte w innym słowniku filozoficznym: „W dziedzinie nauk o człowieku przeciwstawianie się rozumienia wytłumaczeniu (eksplikacji). Pierwszy termin należy do sfery uczuć i określa zjawisko typowe dla nauk humanistycznych (jak pisze Dilthey, jest ich »organem«), podczas gdy drugi (eksplikacja) jest analityczny, obiektywny i dotyczy wyłącznie rozumu (rozumowania)" (D. Julia, Sławnik filozofii, przeł. K. Jarosz; hasła pochodzące od wydaw. poi. J. Bańka, A. Workowski, Wydawnictwo „Książnica” 1992, s. 305).

2

   „Interpretacja” w ujęciu słownikowym to „wyjaśnienie, tłumaczenie czynności lub wytworów ludzkich przez wskazanie ich genezy i struktury; w hermeneutyce wyjaśnianie systemów znakowych” (Filozofia. Leksykon PWN, dz. cyt., s. 173-174).

3

   Jak uważa M. Dziewiecki: „Empatia oznacza zdolność wczuwania się w niepowtarzalny świat wspólrozmówcy. Jest jakby psychicznym wejściem do wnętrza drugiego człowieka. Jest popatrzeniem na życie i wydarzenia z perspektywy tej drugiej osoby, z perspektywy jej specyficznej historii, jej wychowania, osobowości, z perspektywy jej potrzeb i obecnej sytuacji. Empatia to zdolność wczucia się w to, co dla danej osoby oznacza życie i istnienie, co oznacza radość, ból, przyjaźń, przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, kontakt z samym sobą oraz drugim człowiekiem. Mówiąc obrazowo, słuchanie empatyczne polega na tym, by dać się wprowadzić do świata myśli i przeżyć drugiego człowieka tak, jakby wprowadzał on nas do swojego mieszkania, aby pokazać, jak jest ono zbudowane i umeblowane” (M. Dziewiecki, Empatia a wychowanie, „Wychowawca” 2003, nr 5, s. 8).

4

   Por. m.in. H. Gudjons, dz. cyt., s. 65.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
DSC04338 nęj oraz pedagogiki kultury i personalizmu pedagogicznego. Pedagogiczne badania jakościowe
55 (24) Kolokwium z Ekonomiki i Organizacji Gospodarstw Rolniczych GRUPA I Imię i nazw lite: Padpis
PICT6000 Ostrowska U.: Dialog w pedagogicznym badaniu jakościowym. Kraków 2000. Otto W.: /.urn Auspr
80604 PICT6000 Ostrowska U.: Dialog w pedagogicznym badaniu jakościowym. Kraków 2000. Otto W.: /.urn
12.Jakościowe strategie w badaniach pedagogicznych Badania jakościowe obejmują szereg różnych stanow
PICT6000 Ostrowska U.: Dialog w pedagogicznym badaniu jakościowym. Kraków 2000. Otto W.: /.urn Auspr
12.Jakościowe strategie w badaniach pedagogicznych Badania jakościowe obejmują szereg różnych stanow
12.Jakościowe strategie w badaniach pedagogicznych Badania jakościowe obejmują szereg różnych stanow
CCI00038 Yorku oraz biskupi Londynu, Durhamu, Winchesteru. Pozostałymi 21 lordami duchownymi są na z
12.Jakościowe strategie w badaniach pedagogicznych Badania jakościowe obejmują szereg różnych stanow
70706 rys2 ^ M M M 22 23 24 25 26 27 28 29 0131 141 42 W w 52 53 54 55 56 57 58
54 55 (16) • a - 300 g/m3 oraz w ciągu 6 godzin dowożone są ścieki w ilości 120 m3 (w istocie na dob
studium kons ryc$ Ryc.24.Nysa, Elewacje Kamienic bloku śródrynkowego nr 50, 51, 52, 53,54, 55, 56, 5
społeczno-kulturowego oraz pedagogię wiary (DOK 249). Wśród studentów tejże specjalności nie może za

więcej podobnych podstron