5 (982)

344 Część II. Interakcyjne funkcje nauczyciela

Wyniki. Rezultaty badań są przedstawione w tabelach 10.1. i 10.2. W tabeli 10.1. podano liczbę interakcji w zależności od metody nauczania. Interakcja otwarta oznacza kontakt między uczniem sprawnym i niepełnosprawnym. Interakcja zamknięta oznacza kontakt między uczniem sprawnym a sprawnym lub między niepełnosprawnym a niepełnosprawnym. Tabela 10.2. pokazuje, ile razy grupa wyrażała głośno radość po udanym rzucie ucznia niepełnosprawnego.

Tabela 10.1. Liczba interakcji w trzech grupach różniących się metodą nauczania

	Pozytywne		Obojętne		Negatywne		Razem
Metoda	Otw.	Zaink.	Otw.	Zamk.	Otw.	Zamk.
Współpracy	495	336	67	47	4	10	. 995
Indywidualis tyczna Liberalna Razem	243 265 1003	92 136 564	61 75 203	17 49 113	15 9 28	11 6 27	439 540 1938

x - 86,87, p < 0,01

Źiódio: na podstawie R. Johnson i m. (1979, s. 165)

Liczba interakcji w trzech grupach różniących się metodą nauczania

Omówienie wyników i wnioski. Dane z obu tabel nie wymagają dodatkowych objaśnień. Więcej interakcji zaszło w zespole współpracy, a co ważniejsze - było w nim więcej interakcji pozytywnych, zarówno otwartych, jak i zamkniętych. Autorzy napisali: „Każdy niepełnosprawny uczeń z zespołu współpracy uczestniczył w ciągu godziny przeciętnie w 17 otwartych interakcjach pozytywnych, z zespołu indywidualistycznego w 5, z liberalnego w 7” (s. 164).

Uczniów niepełnosprawnych dopingowano znacznie częściej w grupie współpracy, co dodatkowo przemawia za tym, że zespołowa struktura dydaktyczna celu wywołuje pozytywne reakcje ze strony uczniów sprawnych wobec ich niepełnosprawnych kolegów.

Tabela 10.2. Doping dla ucznia niepełnosprawnego po udanym rzucie

Metoda

Liczba

Współpracy

Indywidualistyczna

Liberalna

Źródło: na podstawie R. Johnson i in. (1979, s. 165)

Rozdział 10. Uczenie się we współpracy 345

Z tych i podobnych badań wynikają dla nauczycieli dwa ważne wnioski:

1. Indywidualistyczna i rywalizacyjna struktura celu, tak częsta w zwykłych warunkach lekcyjnych, nie skłania do pozytywnych interakcji nuędzy uczniami o różnym pochodzeniu i różnych możliwościach. Przekształcenie struktury celów na bardziej zachęcającą uczniów do współpracy może okazać się pomocne.

2. Nawet uczniowie poważnie upośledzeni mogą, w odpowiednich warunkach, uczyć się w tej samej klasie z uczniami sprawnymi, z korzyścią dla wszystkich.

Istotną właściwością uczenia się we współpracy jest to, że wywołując współpracę i poprawiając stosunki społeczne w grupie uczniów, jednocześnie oddziałuje korzystnie na naukę treści programowych. Ostatnio Slavin (1986) dokonał podsumowania 45 badań wykonanych od roku 1972, których przedmiotem była efektywność dydaktyczna nauczania grupowego. Badania objęły wszystkie poziomy nauczania następujących przedmiotów: język angielski, geografia, nauki społeczne, nauki przyrodnicze, angielski jako język obcy. Prowadzono je w szkołach miejskich, podmiejskich i wiejskich w Stanach Zjednoczonych, Izraelu, Nigerii i Niemczech. Wyhiki nauczania w 37 klasach nauczanych grupowo były istotnie wyższe od wyników klas kontrolnych, nauczanych innymi sposobami. W 8 badaniach nic stwierdzono takiej różnicy. Żadne badanie nie wykazało ujemnego wpływu uczenia się we współpracy na efekty dydaktyczne.

W niedawnych eksperymentach zespól Slavina (1995) oparł nauczanie w całej szkole podstawowej na koncepcji współpracy i uczenia się we współpracy. Po dwóch lalach takiego nauczania uczniowie tej szkoły mieli znacząco lepsze osiągnięcia w czytaniu (słownictwo i rozumienie), posługiwaniu się językiem, liczeniu i zastosowaniach matematyki od rówieśników ze zwykłej szkoły. Wykazywali też lepsze umiejętności współżycia społecznego i lepiej odnosili się do niepełnosprawnych kolegów.

Większość autorów zajmujących się uczeniem się we współpracy dowodzi, że uczenie się w grupach zróżnicowanych przynosi korzyść wszystkim uczniom. Zakłada się bowiem, że uczniowie mniej zdolni uczą się więcej, współpracując z uczniami zdolniejszymi, ci drudzy zaś uczą się więcej, gdyż pomagają w nauce swoim mniej zdolnym kolegom. Są jednak badania dowodzące czegoś przeciwnego (Robinson 1990, 1996). Robinson dokonała przeglądu doniesień z badań nad uczeniem się we współpracy opublikowanych w latach 1967 - 1989 i doszła do wniosku, że zdolni uczniowie niekoniecznie korzystają na nauce w grupach zróżnicowanych. W przypadku uczniów zdolnych, dowodzi, praca w grupach heterogenicznych jest formą wyzysku.

Aczkolwiek badania te nie przesądzają sprawy, warto pamiętać o możliwych. lecz niechcianych złych skutkach uczenia się we współpracy.

www.wsitu.ofn p!