6

Rozdział XIII. Wspólna Polityka Zagraniczna I Bezpieczeństwa UE

również informowany o zamiarze nawiązania wzmocnionej współpracy w ramach tego obszaru integracji. Parlament Europejski nie posada wpływu na konkretne decyzje podejmowane w ramach WPZiB, zaś jego możliwości kontrolne ograniczają się jedynie do ogólnej linii polityki, najważniejszych kwestii i podstawowych kierunków WPZiB.

Rodzi to pytanie o legitymację demokratyczną w sferze WPZiB, Przez legitvmacjfi.de-L j mókratyczną można rozumieć uczestnictwo w procedurach degyzyjnych i nadzór nad

« nimi, zwłaszcza poprzez parlamenty („rząd przez lud"), oraz działanie władzy zgodne

^A.

‘■‘'-cen

/ z preferencjami i oczekiwaniami wyborców („rząd dla ludu"). Zagadnienie to ma szczególny wymiar w EPBiO, gdyż ta dziedziną integracji wymaga procesu decyzyjnego opartego na znacznym stopniu hierarchizacji i operuje informacjami poufnymi- (tzw. dokumenty . sensytywne), które z konieczności muszą pozostać niedostępnymi dla opinii publicznej. W ostatnich latach podejmowano inicjatywy zmierzające dó zwiększenia legitymacji demokratycznej w obszarze WPZiB. Na szczycie Unii Zachodnioeuropejskiej w Lizbonie, 21.3.1999 r., uznano np., że integracja Zgromadzenia Parlamentarnego UZE do struktur UE mogłaby nastąpić poprzez jego przekształcenie w Tymczasowe Zgromadzenie Bezpieczeństwa i Obrony (Interim Security and Defence Asscmbly), które utworzyłoby drugą izbę PE, odpowiedzialną za nadzór nad EPBiO. Na propozycję tę PE odpowiedział własną kontrpropozycją w raporcie nt. rozwoju EPBiO z 6.10.2000 r. (tzw. Raport Laluuiiera), w którym zasugerował możliwość stworzenia „Europejskiego ciała parlamentarnego" w zakresie bezpieczeństwa i obrony. Kwestia demokratycznej kontroli nad WPZiB kryje w sobie, obok wymiaru europejskiego, reprezentowanego przez PE, także wymiar narodowy, dotyczący parlamentów narodowych. W odniesieniu od EPBiO parlamenty narodowe mają jeszcze ^głabszą pozycję niż PE. Mówi się w związku z tym o „podwójnym' deficycie demokratycz-nym" (..double democrattc deficit"), występującym zarówno na szczeblu europejskim, jak i narodowym. Parlamenty w państwach UE nie są konsultowane w sprawach dotyczących .EPBiO, nie otrzymują także, w przeciwieństwie do PE, regularnych informacji o rozwoju tej ^polityki. Mamy tutaj do czynienia z kontrastem: PE nie ma szerszych kompetencji do sprawowania kontroli, lecz dysponuje dostępem do informacji o EPBiO. Dokładnie na odwrót parlamenty narodowe są umocowane do kontrolowania polityki zagranicznej [bezpieczeństwa swoich rządów, lecz brakuje im źródeł informacji. Szczególnego znaczenia nabiera w tym kontekście art. 10, dołączonego do TL, Protokołu w sprawie roli parlamentów narodowych w UE. Konferencja organów parlamentarnych wyspecjalizowanych w sprawach Unii (COSAC) może przedkładać wszelkie uwagi, które uzna za właściwe, pod rozwagę PE, Rady i Komisji. Konferencja ta wspiera ponadto wymianę informacji i najlepszych praktyk między parlamentami narodowymi a PE, w tym między ich wyspecjalizowanymi komisjami. Może także organizować konferencje międzyparlamentarne na wybrane tematy, w szczególności w celu omówienia zagadnień WPZiB, w tym EPBiO; Uwagi 'przedłożone przez konferenpę nie wiążą jednak parlamentów narodowych ani nie przesądzają ich stanowiska.

W świetle Rozdziału 13 („Reprezentowanie Unii na zewnątrz oraz Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa") regulaminu PE, ma on także prawo domagać się, przy powoływaniu Wysokiego Przedstawiciela ds. WPZiB, przesłuchania osóby"kandydującej na to stanowisko (art. 85 Regulaminu PE). Może również przesłuchiwać, przed objęciem przez nich stanowiska, specjalnych przedstawicieli w zakresie WPZiB, przy czym Przewodniczący PE, na wniosek Komisji Spraw

Instytucje działające w ramach WPZiB

Zagranicznych PE, zwraca się wówczas do Rady o złożenie oświadczenia oraz

0 udzielenie odpowiedzi na pytania dotyczące mandatu, celów i innych istotnych aspektów zadań i roli, jaką ma pełnić przedstawiciel (art. 86 Regulaminu PE). Wysoki Przedstawiciel ds. WPZiB jest proszony o składanie oświadczeń przed Parlamentem co najmniej cztery razy do roku. Z taką samą częstotliwością jest także zapraszany do udziału w posiedzeniach Komisji Spraw Zagranicznych PE, do złożenia oświadczenia oraz udzielenia odpowiedzi na pytania.

Jedynym obszarem na którym PE może odegrać poważniejszą rolę w sferze WPZiB jest zagadnienie finansowania kosztów funkcjonowania tej polityki. Parlament Europejski jako organ współdecydujący z Radą o budżecie UE, może w umiejętny sposób poszerzyć zakres swoich wpływów.

Struktura. Obok posiedzeń plenarnych zagadnieniami związanymi z WPZiB

1 EPBiO zajmuje się głównie Komisja Spraw Zagranicznych PE. W zakresie EPBiO Komisję wspiera, wchodząca w jej skład Podkomisja ds. Bezpieczeństwa i Obrony (Subcommitee on Security and Defence). Obsługę administracyjną PE zapewnia Sekretariat Generalny PE, którego jedna z dyrekcji (Dyrekcja Generalna ds. Polityk Zewnętrznych). zajmuje się zagadnieniami należącymi do obszaru WPZiB.

Zmiany w TL. Mają one jedynie charakter kosmetyczny. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 21 TUE, Wysoki przedstawiciel ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (dotąd: Prezydencja) ma obowiązek regularnego konsultowania się z PE w zakresie „głównych aspektów i podstawowych opcji" WPZiB oraz EPBiO, oraz informowania PE o rozwoju tych polityk. Czuwa on także nad tym, aby poglądy PE zostały należycie uwzględnione. W informowaniu PE mogą także uczestniczyć Specjalni przedstawiciele. Parlament Europejski może kierować do Rady i Wysokiego przedstawiciela (dotąd tylko do Rady) pytania i formułować zalecenia w sferze WPZiB. Ponadto debatę o postępach w realizacji WPZiP, PE ma odtąd odbywać dwa razy w roku (dotychczas raz w roku), przy czym obejmuje ona także EPBiO.

V. Prezydencja

Prezydencja UE, zwana także Urzędem Przewodniczącego została powołana na podstawie art. J.5 Traktatu z Maastricht. Traktat z Lizbony całkowicie modyfi-kujejtę instytucję. Prezydencja nie jest samodzielnym organem UE, ani też WE. Określało się tą nazwą państwo członkowskie, które przez okres sześciu miesięcy przewodniczyło UE, m.in. koordynując jej aktywność zewnętrzną. W zakresie WPZiB, Prezydencja:

a) reprezentuje UE w sprawach dotyczących WPZiB (art. 18 ust. 1 TUE). Ponieważ, jak dotąd (do wejścia w życie TL), UE nie posiadała osobowości prawnej, należało raczej mówić o reprezentowaniu wszystkich państw członkowskich UE, a nie Unii jako takiej. Funkcja ta była odbiciem analogicznej funkcji spełnianej we Wspólnotach Europejskich przez KE;

b) odpowiada za wprowadzanie w życie decyzji podejmowanych w ramach EPBiO (art. 18 ust. 2 TUE). W tym zakresie Prezydencja przedstawia stanowisko UE na konferencjach międzynarodowych i w organizacjach międzynarodowych;