8 (1353)

I' A ,s Ulitowanie’ się najważniejszych narodowych modeli administracji

Pamiętać jednak należy, że we Francji nie były to długo organy niezawisłe.

( -Iłmkowie Rady Stanu, choć w praktyce rzadko usuwani z zajmowanych stanowisk, mii li status formalnie czysto urzędniczy, a urzędnicy w ogóle nie mieli gwarancji i.ilnli/.u ji stosunku służbowego. Członkowie rad prefekturalnych do końca istnienia i i h i u panów, to jest do 1926 r., byli zwykłymi urzędnikami państwowymi.

/lniany w tym zakresie dokonały się dopiero w ostatnich dziesiątkach lat -i 'dnu .imiu do nowo tworzonych sądów administracyjnych niższych instancji, pi |mii|i|cych zadania Rady Stanu także w zakresie kontroli legalności decyzji nlmiiie.il.u yjnych, a nie tylko cywilnoprawnych sporów z administracją: trybunałom administracyjnych (od 1954 r.) i administracyjnych sądów apelacyjna li (od 1989 roku).

Wylic zenie spraw dotyczących administracji z jurysdykcji sądów powszech-n i h o/naezało również wyłączenie ich przedmiotu z zakresu prawa cywilnego i imkiowanie go jako materii prawa administracyjnego. Obok umów prawa . . w 111iego prawo francuskie wyróżnia także kontrakty administracyjne, których pod lawowym wyróżnikiem jest to, że jedną z ich stron jest organ administracji.

< Mpowied/ialność państwa za szkody wyrządzone przez jego funkcjonariuszy .łanowi również materię prawa administracyjnego i przedmiot rozpoznania sądów oImini-.iiat-yjnych. Mimo stopniowego samoograniczania poprzez orzecznictwo

I < iinpeieiu¹ji w zakresie spraw cywilnoprawnych - co oznacza przekazywanie i ' li pi.iw sądom powszechnym - sądy administracyjne we Francji mają szerszy

d n . działania niż sądy administracyjne w modelu niemieckim, pod tym wzglę-d. in piz.yjęlym także w Polsce.

Inną c harakterystyczną cechą francuskiego sądownictwa administracyjnego-i m ia. i in dolyczącą już sądownictwa administracyjnego w zakresie przyjętym " Nk iiii /.ech czy w Polsce, a zatem z wyłączeniem sporów cywilnoprawnych z idmiiiislincją jest objęcie kontrolą sądową nie tylko decyzji indywidualnych, d i d aktów administracyjnych o charakterze generalnym. Dotyczy to i- nu pi/episów wykonawczych do ustaw. Współcześnie spod kontroli sądowo-idiiiiui.ii acyjucj wyłączone są jedynie akty z mocą ustawy (dawniej wyłączano lal ■ rlkie akly rządowe, tj. akty o cechach politycznych). Rada Stanu wyko-inig i',' obok ogólnych zadań doradczych dla rządu w sferze legislacji, w

II • a v 111 i- akn ae po części odpowiada jej polska Rada Legislacyjna przy Preze-i. P ul . Mmr.lrów (od 1996 r. umocowana ustawowo) - zadania odpowiadające

nr i II 'i na ,/emu Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, ale również Trybu-nif.i I. on .1 yiticyjneinu, w odniesieniu do jego kompetencji kontrolowania • i In*» i i . I onslylucją i ustawami podustawowych aktów normatywnych.

Pod .lawowym wyłomem w napoleońskim modelu organizacji administracji bytu |ak o iym 11iz wspominaliśmy, stopniowe wprowadzanie samorządu terytorialnego Należy zauważyć, że wprowadzanie samorządu następowało we Pranej i bez l»i / \ |ęt ni tego terniinu, znanego nie tylko z Anglii, ale również, jak zobaczymy, li n nn Nn iim i /amia .l o ,. antoiządzie”, we liancji mówi Mg o administracji /.de< entt iill/.owiniej' lub. juk ma lo mieg.ii w podstawowej pod tym względem

•I ł

3. Model francuski

ustawie z 2 marca 1982 r. O prawach i wolnościach gmin, departamentów i regio nów. Te ostatnie stanowią nowe jednostki podziału terytorialno-administracyjnego, kształtujące się od 1946 r., lecz faktycznie występujące jako jednostki samorządu terytorialnego od 1986 r., kiedy to po raz pierwszy przeprowadzono wybory do zgromadzeń regionalnych).

Zmiany w dziedzinie samorządu, dokonujące się w XIX w., były we Francji niewielkie w porównaniu, np. z państwami niemieckimi. W 1831 r. wprowadzono zasadę powoływania merów wyłącznie spośród pochodzących już z wyboru człon ków rad gminnych, a od 1848 r. zaczęto wybierać merów. Samorządowy charaklei pod silnym jednak nadzorem administracji rządowej - ostatecznie nadała gminom ustawa z 1884 roku. W 1837 r. uznano osobowość prawną gmin, a w 1871 i a osoby prawa publicznego - i związki samorządowe (w terminologii francuskie! „społeczności lokalne” czy, jak obecnie, „terytorialne”) - uznane zostały równn departamenty. W tym samym roku powołano do życia komisje departamentalni stale organy wyłaniane przez rady generalne, mające za zadanie konlrolow.mu działalności prefektów jako wykonawców uchwał rad. Samorząd szczebla depaiia mentalnego był w rezultacie bardzo słaby.

Zasadniczych zmian dokonała dopiero cytowana ustawa z 1982 roku Wpoi wadziła ona zasadę, zgodnie z którą gminy, departamenty i regiony adminl strujjj się sann* w sposób wolny poprzez wybieralne rady. Zapowiedziida do konanie ustawowego podziału zadań między gminy, departamenty, regiony i pan iwo (istotne znaczenie miała tu następnie ustawa z 7 stycznia 1983 r.), loimulu IH< zasadę, wedle której państwo ponosi odpowiedzialność za prowadzenie poh tyki gospodarczej i społecznej, jak również ochrony zatrudnienia. W lezuli.u i.

ustawa zniosła dotychczasowe urzędy prefektów, a ich zadania podzielił;....... ,

• Iw a organy, a mianowicie w zakresie działania departamentu przewodna . \

< \< h i ad generalnych oraz w zakresie działania władzy centralnej „rcpre/cu Initlów państwa".

Zadania tych ostatnich określone zostały w sposób następujący:

,,| | reprezentant państwa |___| reprezentuje każdego z ministrów i kinu

l« ‘.lii/bami państwowymi w departamencie |...| dba o interesy narodowi po anowanie ustaw, porządku administracyjnego oraz, na zasadai li okm .Inno li nmiiąs/ej ustawie, wykonuje kontrolę administracyjną. Jeżeli nino p a ula a 111< stanowi inaczej, wykonuje on kompetencje przyznane popi/• dnu* p" l' I tow i depai lamenlalnemu jako delegatowi rządu w depniiameiu u | |'

I onliola adiiiiltisliacyjna miała poleg.ać w szczególności na prawu ilu i "• ' d i• • s mmi .|du do sądu adminisliacyjuego.

¹ i i i ’ m im a Ió82 i nie wprowadzała żadnej szi zególnej na wy dla n i • "linia pin iw u l‘i/( pry wykonuwi /c przyjęły jednak nazwę ..KoihIniii / l<« publlld a wolna lego, że me /mieniono przepisów dotyczących rekrutowania

I onihiii/ po a od i lonl o w I oi pu .u pi ciel t iii.i li ieg,o, w olicjulliej lytulaiui • od

p • |d U losowano Ilu Wt, pielił, I ki illlit .11 I tepubli I i (legli tlili ile pa i lameiilll I W pod I o ll/', w ailo lei minii pielelil ii lei mili I nmr.ai U e pilili I k1 nul I