BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (115)

218

IV. ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

I. Ujemna wartość firm

2. Inne rozliczenia międzyokresowe długoterminowe _ krótkoterminowe

1 Ujemna wartość firmy wystąpi, kiedy cena nabyci I jednostki lub jej zorganizowanej części jest niższa u /wartości godziwej przyjętych aktywów pomniejszo, nych o przejęte zobowiązania. Ujemną wartość finny Ido wysokości wartości godziwej nabytych aktywy* trwałych zalicza się do rozliczeń międzyokraowyrl.

2. Rezerwy na zobowiązania 2.1. Istota i cel tworzenia rezerw na zobowiązania

Jednym z rodzajów rezerw bilansowych są rezerwy na zobowiązania. Rezerwy na zobowiązania są to oszacowane na moment tworzenia tych rezerw przyszłe zobowiązania, któiych termin zapłaty i kwota nie są całkowicie pewne. Rezerwy są więc specyficznym zobowiązaniem, ponieważ ich kwota i termin wymagalności nie są całkowicie pewne, ale prawdopodobne. Ta niepewność kwoty i terminu wymagalności odróżnia rezerwy od klasycznych zobowiązań, wynikających z faktur za zakupione towary lub wykonane usługi.

Pomimo tej niepewności rezerwy na zobowiązania należy tworzyć, ponieważ ich zasadniczym celem jest urealnienie wysokości zadłużenia przedsiębiorstw. Rezerwy są związane z przyszłym wydatkiem, któiy jest na dzień bilansowy prawdopodobny, w związku z tym należy go wykazać w bilansie. Prawdopodobieństwo takiego wydatku jest na tyle wysokie, że nie należy go ujmować pozabilansowo w zobowiązaniach warunkowych, lecz w bilansie - jako rezerwę na zobowiązania.

Tworzenie rezerw wynika ze zdarzeń gospodarczych mających miejsce w przeszłości lub wynikających z bieżącej działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. Nie ma jednak uzasadnionych podstaw do tworzenia rezerw na zobowiązania, kiedy zdarzenia są zawarte jedynie w planach przedsiębiorstwa. Rezerwy nie mogą być również tworzone na przewidywane straty operacyjne. W takim wypadku dokonuje się odpisu aktualizującego wartości odpowiedniego składnika aktywów w wysokości utraconej wartości¹.

Por. A. Zyznarska, Rachunkowość ba tajemnic, ODDK, Gdańsk 2004, s. 362 i 363.

2\9

(lc/cr"> tworzy się w celu zapewnienie prawidłowego obrazu sytuacji (łątkowej i finansowej przedsiębiorstwa. Rezerwy urealniają określone po-*** :_c bilansu i stwarzają większe bezpieczeństwo w zakresie obrotu ep-

Cet

twonHb

ric Dl^{|tłłlou ł} W £dKICSIC UUUIUI gO-

^dirciego. Informacje o rezerwach mają szczególne znaczenie dla inwestorów. Z jednej strony przedstawiają dokładniejszą informację o wyniki, finansowych przedsiębiorstwa. Natomiast z drugiej strony, w pewien sposób ostrzegają inwestorów przed możliwością zmniejszenia korzyści ekonomicznych na skutek konieczności tworzenia odpowiednich funduszy do poniesienia przyszłych obciążeń.

W literaturze występuje wiele definicji rezerw¹. Wydaje się jednak, że w świetle nauki o rachunkowości istota rozpatrywanego kontekstu rezerw sprowadza się tych pozycji pasywów bilansu, które są odpowiednikiem wydzielonej i zatrzymanej części środków na pewien czas w celu ich użycia w przyszłości, kiedy wystąpi uzasadniona potrzeba. Rezerwy traktuje się w tym ujęciu jako pewien „zapas środków” na pokrycie zobowiązań związanych z działalnością gospodarczą

przedsiębiorstw a.

Zgodnie z art. 35 i 37 UoR rezerwy tworzy się na:

tworzeni*

rezerw

• pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania, których kwotę można w sposób wiarygodny oszacowań, a w szczególności na straty z transakcji gospodarczych w toku, w tym z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń, operacji kredytowych, skutków toczącego się postępowania sądowego,

• przyszłe zobowiązania spowodowane restrukturyzacją, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów jednostka jest zobowiązana do jej przeprowadzenia lub zawarto w tej sprawie wiążące umowy, a plany restrukturyzacji pozwalają w sposób wiarygodny oszacować wartość tych przyszłych zobowiązań,

• przejściowe różnice między wykazaną w księgach rachunkowych wartością aktywów i pasywów a ich wartością podatkową.

Od rezerw należy odróżnić zobowiązania warunkowe, które podobnie do rezerw oznaczają stan niepewności, ale nie są wykazywane w bilansie przedsiębiorstwa. Według MSR 37 zobowiązanie warunkowe jest:

• możliwym przyszłym obowiązkiem, który powstanie na skutek, wystąpienia lub niewystąpienia jednego lub większej liczby niepewnych zdarzeń w przyszłości, pozostających poza kontrolą jednostki,

• obecnym obowiązkiem, który powstaje na skutek zdarzeń przeszłych, ale nie jest ujmowany w bilansie, ponieważ jest mało prawdopodobne, aby trzeba było wydatkować środki zawierające w sobie korzyści ekonomiczne lub kwoty tego obowiązku (zobowiązania} nie można wystarczająco wiarygodnie oszacować.

Por. M. Gmtrasiewicz, Rezerwy w rachunkowości. Difin, Warszawa 2001; A. N. Duraj, Kształ-owanie rezerw w przedsiębiorstwie. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Lódż 2004.