bożena wojtasik doradca zawodu strona� 83

Obecnie można jeszcze dodać do tej listy komputer, programy komputerowe i video. Sprawdźmy teraz, jakimi środkami działania dysponują doradcy zawodu eksperci w poszczególnych instytucjach. Okazuje.się, że największą ilością materialnych środków (bo niematerialne trudno jest zmierzyć) dysponują poradnie wychowawczo-zawodowe. Doradcy zawodu psycholodzy tam zatrudnieni posługują się całą baterią różnorodnych testów⁴⁴:

— Ogólny Test Klasyfikacyjny,

— Test Wiadomości Podstawowych,

— Test Szybkości i Dokładności Spostrzegania,

— Test Myślenia Technicznego (Z. Dobruszka),

— - Inwentarz Osobowości (H. J. Hysoncka),

— Test Nastroje i Humory (A. H. Russa i Ann Durkes),

— Skala Temperamentów (L. L. Thurstone’a),

— testy przyrządowe sprawnościowe (rzadko teraz używane): widełki Roloffa, pompka Schulza, suwak Heidera, kulki Meilego, sześcian Linka.

Ponadto w poradniach stosuje się: Test Znajomości Słów, Test Kwadratów i inne. Doradca zawodu pedagog, pracujący w poradni, ma najczęściej do dyspozycji testy wiadomości z zakresu szkoły podstawowej z języka polskiego, matematyki i wybranych przedmiotów, testy słownikowe czy test cichego czytania ze zrozumieniem. Nie dysponuje natomiast takimi testami dla uczniów klas starszych z liceów ogólnokształcących, którzy również zgłaszają się do poradni o pomoc w wyborze zawodu.

W poradni wychowawczo-zawodowej do dyspozycji doradców zawodu są różnorodne kwestionariusze wywiadów z uczniem lub rodzicami. Ubogo przedstawia się natomiast wyposażenie poradni w materiały zawodoznaw-cze. Najczęściej doradca dysponuje kilkoma aktualnymi informatorami o szkołach, encyklopedią zawodów czy innymi publikacjami, rzadziej ma do dyspozycji filmy, przeźrocza oraz inne środki przekaz.u informacji. Związane jest to z brakiem funduszy przeznaczonych na tę działalność, a także z nastawieniem instytucji poradniczej bardziej na testowanie i diagnozowanie uczniów (poradnictwo zawodowe w wąskim znaczeniu), niż na prowadzenie orientacji i poradnictwa zawodowego.

Doradca zawodu w szkole nie dysponuje testami. Posługuje się jedynie informatorem (nie zawsze aktualnym) oraz niewielką liczbą książek dotyczących wiedzy o zawodach.

^4-1 Podaję za i. W t odck-Chronowska, Poradnia wychowawczo-zawodowa systemie orientacji zawodowej, WS:P. Warszawa 1980.

4. METODY 1)7.1 AL A MA

W poradnictwie przeważają metody werbalne, za które — zgodnie z podziałem metod wychowania — można uznać pozytywne nakłanianie lub metody wpływu osobistego. Dla poradnictwa dyrektywnego najbardziej charakterystyczne jest opracowywanie instrukcji, wskazówek i porad dyrektywnych.

Słownik języka polskiego definiuje instrukcje jako „przepisy ustalające sposób postępowania w jakiejś dziedzinie, zwykle na piśmie, dokładne pouczenie, wskazówka, rozporządzenie, polecenie” ⁴⁵. Zatem instrukcja zakłada przewagę doradcy nad radzącym się. Często przybiera ona postać algorytmu — zawiera przepis działania. Doradca nie musi uzasadniać, dlaczego działa właśnie tak, a nie inaczej. Instrukcja powinna być zdaniem A. Kar-gulowej⁴⁶ zrozumiała, wewnętrznie konsekwentna, kompetentna. Brak tej ostatniej cechy mógłby bowiem obniżyć autorytet doradcy eksperta. Wniosek płynie z tego taki, że jeżeli doradca chce być ekspertem, musi mieć duże doświadczenie w rozwiązywaniu danego problemu⁴⁷.

Amerykańskie badania nad doradcami wskazują na dyrektywne zachowania doradców: osądzanie, radzenie, sondowanie, budowanie (ang. „struc-turing”), wyciąganie wniosków⁴⁸.

Metodą działania doradcy zawodu eksperta jest podawanie instrukcji dotyczącej kolejnych kroków w podejmowaniu trafnej decyzji zawodowej. Ale nie może on posługiwać się tylko werbalnymi metodami. Chcąc być skuteczny, stosuje również zajęcia praktyczne przygotowuju.ee do prawidłowego wyboru zawodu, wycieczki zawodoznawcze, prowadzi pogadanki na temat wyboru zawodu, wykłady, dyskusje itp.

Metody działania doradcy eksperta w skali makrospołecznej to interwencja w organizację środowiska wychowawczego przez, instrukcje, wskazówki czy porady dyrektywne dotyczące wyboru zawodu.

5. WYNIKI DZIAŁANIA

Dokładne określenie wyników działania doradcy zawodu jest zabiegiem bardzo trudnym, ponieważ doradca nie może być zupełnie pewny, że właśnie

⁴⁵ Słownik języka polskiego, t. III. s. 228.

⁴⁶ A. Kargulów a. op. cit.. s. 86.

⁴⁷ Ibidem, s. 87.

⁴⁸ Pod a;ę 7.a O. Czerniawską. Poradnictwo jako wzmacnianie Środowiska wychowawczego. IrłSt. Wyd. CRZ7., Warszawa 1977. s. 25.