CCF20081206018

CZĘŚĆ II. Uczeń jako najważniejsza osoba w procesie kształcenia

Cele lektury:

Po przeczytaniu tej części będziesz się orientował, z jakiego rodzaju wyposażeniem intelektualnym i psychicznym wchodzi) w sytuacje uczenia się uczniowie i jakie zachodzi) wśród nich zmiany w trakcie pobytu w szkole. Szczególnie zwraca się tu uwagę na te cechy umyslowości i właściwości psychiki uczniów, które si) istotne dla efektywnej realizacji zadań szkolnych oraz na przychylny bądź niechętny wobec nauki klimat panuji|cy w klasie.

Po przyswojeniu sobie materiału tej części powinieneś:

- umieć odpowiedzieć sobie samemu na pytanie, czy i w jakim stopniu znasz swoich uczniów:

- umieć określić „białe plamy" w tej wiedzy;

- umieć sformułować sobie odpowiedź na pytanie o to, jakiego rodzaju wiedza i o których uczniach byłaby Ci potrzebna, byś miał poczucie, że dobrze rozumiesz to, co dzieje się w klasie;

- umieć zaplanować zdobywanie informacji w sprawie, któr:| uznasz za ważni);

- przeprowadzić (wykorzystując też wiedzę z zamieszczonego w aneksie rozdziału o poznawaniu uczniów) proste działania majgee na celu zebranie informacji o uczniach:

- umieć wykorzystać posiadane informacje dla indywidualizacji oddziaływań pedagogicznych.

Rozdział 4. Wybrane właściwości psychiczne uczniów

4.1. Rozwój dziecka a rola nauczyciela

Wszystko to. có dzieje się w szkole jest - a w każdym razie powinno być - pomyślane i zorganizowane ze względu na ucznia. W ostatecznym rozrachunku to od ucznia zależy, czy nauczy się tego, czego życzy sot ;e nauczyciel, i czy przyswoi sobie te właściwości, jakie szkoła pragnęłaby u niego widzieć. Poza tym, wszystkie efekty nauczaniu i wychowania st/ zawsze efektami zuchodzticynti ii' każdym oddzielnie uczniu - osobnym, innym od pozostałych, człowieku. Skutki rozpatrywane w wymiarze całej klasy czy innego zespołu st) jakby metafor.) mog.)ci) informować o zmianach zachodzących w psychice każdego z osobna. Si| pośrednim sposobem zdobywania wiedzy o jednostce. Kiedyś mówiło się, że nauczyciel jest podmiotem oddziaływań kształceniowych, a uczeń przedmiotem czy odbioret). Później uznano, że jest to zbytnie podkreślenie bierności ucznia i zaczęło mówić, że uczeń jest też podmiotem, różnic to uzasttd n łając. Myślę, że w lej sprawie powinna obowiązywać jasność. Nauczyciel w szkole kieruje procesem kształcenia, w ramach czego ma ogromna liczbą możliwości skłonienia ucznia do uczenia się: przez namawianie, przekonywanie, tłumaczenie, wzbudzanie zainteresowań, nagradzanie, karanie. Uczeń może iść droga wskazana przez nauczyciela lub odrzucić wpływ, nic uczyć się, szukać innych ścieżek i innych wzorców, przerwać kontakt z nauczycielem i szkoli). Ale to jest właśnie „w ostatecznym rachunku", bo zanim dojdzie do ewentualnego ncgatywistyczriego odrzucenia wpływu szkoły, nauczyciel ma wielkie możliwości oddziaływania i duże pole manewru. Żeby jednak nauczyciel umiał rozsądnie wykorzystać swoje możliwości wpływu, potrzebna mu jest pewna wiedza o dzieciach i młodzieży, z którymi ma lub ma mieć do czynienia.

Kołu nauczycielu w szkole

Działanie nauczyciela wpływające na osobowość uczniów

Nauczyciele - to ludzie w szczególnej sytuacji. Potoczne przeświadczenie, a także przynajmniej część publikacji pedagogicznych, utwierdza ich w przekonaniu, że działanie ich ma na celu dokonywanie przekształceń w osobowości uczniów i że przekształcenia te powinny charakteryzować się dwiema cechami: być pozytywne i być trwale. Jednocześnie nauczyciel, którego główne zadanie związane jest jednak z nauczaniem, nie ma prawic żadnego przygotowania do rozpoznania tego, na czym polega osobowość. Nie jest bowiem psychologiem - nie jest więc w tym kierunku kształcony. Co więcej, nie ma nawet tej podstawowej wiedzy, która uzmysławia fachowcom fakt, że pojmowanie tego, czym jest osobowość. nie jest łatwe i z reguły wywołuje między nimi liczne kontrowersje. To więc, co wydaje się potrzebne nauczycielowi, to pewna, z konieczności powierzchowna, orientacja w tych zjawiskach odnoszących się do osobowości uczniów, z którymi w jakiś sposób będzie miał do czynienia w sytuacjach klasy szkolnej.

Zadania nauczyciela--wychowawcy

Nauczyciel nie jest powołany do oceniania głębokich zaburzeń osobowości i do podejmowania decyzji o ewentualnym stopniu odchylenia jakiegoś ucznia od normy. Zadaniem nauczyciela - wychowawcy jest jednak zdobycie informacji o różnicach iv przejawianiu sit; indywiduulnycli cech psychicznych ii poszczególnych jego uczniów oraz zwracanie uwagi na niektóre oznaki głębszych zaburzeń. Umożliwia mu to wyodrębnienie danego dziecka spośród innych oraz zainteresowanie nim i jego problemami psychologa.

Niepowodzenia szkolne

Zasadniczym objawem, który powinien zwrócić uwagę nauczyciela, są powtarzające się niepowodzeniu szkolne ucznia. „Znaczna większość zaburzeń rozwoju dziecka ujawnia się w jego pracy szkolnej. Nauczyciel ma najlepszą okazję i najwięcej możliwości, aby je dostrzec. Dlatego orientację na temat, które zaburzenia jak się ujawniają w szkole i w jaki sposób ważą na nauce i zachowaniu ucznia, musi zdobyć każdy nauczyciel Tylko wczesne rozpoznawanie i wcześnie rozpoczęta terapia zaburzeń podstawowych, stanowiących pierwotne przyczyny trudności w nauce, może uchronić dziecko przed wystąpieniem i wzrastaniem tych zaburzeń rozwoju, które stanowią skutek niepowodzeń szkolnych".'

W rozdziale tym zostaną omówione trzy sprawy: biologiczne uwarunkowania rozwoju uczniów starszych klas szkoły podstawowej, gimna ' Spłonek II.. l\irln>loKii-iuiiintili~ti lrntliin.\ci i nlijuiwoihcń .szkulnwli. IVYVS. Wjirszłiwti I*>711, n 1X9