CCF20091012030

36 Biojurysprudencja. Podstawy prawa dla XXI wieku

wyrasta z rozbieżności poglądów dotyczących życia, których całkowicie nigdy zapewne nie da się usunąć.⁵³

Oceny normatywne biojurysprudencji, dokonywane głównie na podstawie wybranych ocen religijnych i moralnych, wskazują wartość różnych aspektów życia człowieka, zwierząt i przyrody w kategoriach sakrałności i dobra dla celów tworzenia i stosowania bioprawa. Wskazanie wartości określonego aspektu życia pozwala rozpoznawać naturalne granice jego normowania. Norma bioprawa jest sformułowaniem powinności postępowania zgodnego z dążeniem do ochrony i podnoszenia jakości określonego aspektu życia. Zespoły norm prawa tworzą instytucje bioprawa - prawa do narodzin, prawa do życia, prawa do śmierci. Opierając się na nich, można wyodrębniać gałęzie bioprawa; każda z nich regulowałaby określony aspekt życia człowieka, zwierząt, przyrody, życia społecznego czy międzynarodowego. Gałęzie bioprawa, w ich logicznych związkach, można by nazywać systemem bioprawa, chociaż pojęcie systemu nie musi tutaj odgrywać tak znaczącej roli, jak w kulturze prawa stanowionego.

Charakterystykę metodologii biojurysprudencji można pogłębiać poprzez przenoszenie na jej grunt wiedzy o czterech rodzajach wypowiedzi, istotnych dla opisu, oceny i normowania prawnego: opisowych (deskryptywnych), oceniających, powinnościowych (dyrektyw), dokonawczych (performatywnych).⁵⁴

Wypowiedzi opisowe biojurysprudencji oddają istnienie określonych faktów biojurysprudencji, czyli jakichś aspektów życia. Przykładem takiej wypowiedzi może być zdanie: „Istnieje życie człowieka". Wypowiedzi opisowe, pretendując do prawdziwości albo stwierdzania ich fałszywości, mają wartość logiczną, ponieważ prawdziwość lub fałszywość to kryteria poznawcze, którymi zajmuje się logika. Wprawdzie prawdziwość lub fałszywość opisu pozostaje w kręgu nieustających sporów filozoficznych i naukowych, jednakże nadal podstawowe znaczenie posiada klasyczna teoria prawdy Arystotelesa. Według niej prawdziwość polega na zgodności opisu w zdaniu z rzeczywistością (adecjuatio rei et intellectuś). W przytoczonym przykładzie rzeczywistość potwierdza zdanie opisowe: „Istnieje życie człowieka".

Wypowiedzi oceniające biojurysprudencji uzewnętrzniają językiem oceniającego jego wewnętrzne przeżycia aprobaty lub dezaprobaty określonych aspektów życia. Różnorodność punktów widzenia dla ocen biojurysprudencji jest ogromna, podobnie jak rozległe są obszary życia, jednakże główną rolę odgrywają w niej oceny religijne i moralne w ich związkach z ocenami biotechnologii i biomedycyny. Ze względu na potrzeby norma-

⁵³ R. Tokarczyk, Triady dobra najwyższego, „Prawo i Życie" 2000, nr 2, s. 72 i n.

⁵⁴ Bardziej rozwinięte ujęcie opracował T. Pietrzykowski, Etyczne problemy prawa, Katowice 2005, s. 15 i n.