Wprowadzenie. Dziedzina i praktyka badań jakościowych 51

apiroc&ioną biografią. Tych pięć poziomów działalności czy praktyki funkcjonuje ipniązku z biografią badacza. Przedstawiamy je tu w skrócie, poddając szerszej dys-UNimiiiip e wstępach do poszczególnych części obu tomów.

Faza 1. Badacz

■Hanywaliśmy już głębię i złożoność perspektyw tradycyjnych i stosowanych ba-piniiijlilii ' in di w które to perspektywy wkracza społecznie usytuowany badacz. Ipiitowqe ie lokują badacza w historii, jednocześnie prowadząc jego pracę badawczą kwwiokjŁ.    La/iaA    zawsze. cbjaraJkleryznwaiy mż-

■jłifcość i konflikty, i to właśnie należy do ich tradycji (zob. Greenwood, Levin, iliiwir:,- I w tym tomie). Jako nośnik tej złożonej i pełnej sprzeczności historii, badacz HyilfcsŁinąć twarzą w twarz z etyką i polityką badania (zob. w tym tomie Fine, Weis, ■pisL 3; Smith, rozdział 4; Bishop, rozdział 5; Christians, rozdział 6). Skończyła się pretendowania do wolnego od wartości badania tubylców, autochtonicznego Dzisiejsi badacze usiłują rozwijać etykę sytuacyjną i transsytuacyjną, którą stosować do wszelkich form badania i związanych z nimi stosunków między-

Nie chcemy już dłużej odkładać projektu dekolonizacji.

Faza 2. Paradygmaty interpretatywne

_ badacze jakościowi są filozofami w tym „uniwersalnym sensie, w jakim istoty ludzkie [...] kierują się bardzo abstrakcyjnymi zasadami” (Bateson lEL Su 520). Te zasady łączą przekonania ontologiczne (Kim jest człowiek?, Jaka jest Htyrck rzeczywistości?), epistemologiczne (Jaki jest związek między badaczem a tym, Bmiznewane?) i metodologiczne (W jaki sposób znamy świat lub jak osiągamy Łrnim ~*;edzę?) (zob. Guba 1990, s. 18; Lincoln, Guba 1985, s. 14-15; zob. także Htyp. Lincoln, rozdział 8 w tym tomie). Te przekonania kształtują sposób, w jaki

Gościowi patrzą na świat i w nim działają. Badacz jest „związany siecią prze-

HttBjt epistemologicznych i ontologicznych, które bez względu na ostateczną prawdę lmożliwiają mu częściowe uwiarygodnienie” (Bateson 1972, s. 314).

iiniana sieć, która obejmuje przyjęte przez badacza założenia epistemolo-itologiczne i metodologiczne, może być nazwana paradygmatem lub ramą tywną, „podstawowym zespołem przekonań, które kierują działaniem” Linie 1990, s. 17). Każde badanie jest interpretatywne; jest kierowane przez żywione ^Kltadacza przekonania i odczucia dotyczące świata i tego, jak należy go rozumieć ■giąć. Niektóre z nich są przyjmowane za oczywiste, niewidoczne, zakładane, Łl gdy inne są bardzo problematyczne i złożone. Każdy paradygmat interpre-Kpmoy stawia badaczowi pewne wymagania dotyczące między innymi pytań, które stawia, i interpretacji, jakie tworzy.

■Najbardziej ogólnym poziomie możemy wyróżnić cztery główne interpretatywne Hp#gjnaty strukturyzujące badanie jakościowe: pozytywistyczny i postpozytywistycz-