dominanta

Dolce stil nuovo (wl. = nowy słodki styl) — nazwa rozwijającej się w XIII w. w płn. Włoszech szkoły poetyckiej, która w nawiązaniu do tradycji -> prowansalskięj poezji ukształtowała styl liryki miłosnej o dużym znaczeniu dla dalszych dziejów poezji włoskiej. Twórcą szkoły był G. Guinicelli, wybitnymi przedstawicielami -G. Cavalcanti, a później Dante. Utwory ich -przedstawiające miłość jako źródło doskonałości duchowej i cnoty — odznaczały się subtelnością analizy psychologicznej, wytwomością i powściągliwością języka oraz świadomie przyjętą dyscypliną artystyczną; główne gatunki lit. to -+ kan-eona i -> balada. Por. szkoła sycylijska.

Lit.: A. Figurelli, II Dolce Stil Nuovo, 1933;

J. E. Shaw, The Dolce Stil Nuovo, 1949; G. Petrocchi, // Dolce Stil Nuovo, 1960. tk

Dolnik (ros. óoahuk) — w XX-wiecznej poezji rosyjskiej wiersz o stałej liczbie głównych akcentów w wersie i o pewnej swobodzie sylabicz-nej; dość bliski odpowiednik polskiego wiersza tonicznego. Powstał w wyniku przekształceń

wiersza sylabotonicznego polegających na dopuszczeniu zmiennej liczby sylab nieakcentowa* nych pomiędzy ustalonymi metrycznie sylabami akcentowanymi.

Lit: A. Kołmogorow, A. Prochorow, O dolni• kie sowriemiennoj russkoj poezji, „Woprosy Jazy-koznanija** 1963, nr 6, 1964, nr 1; M.L. Gas* parów, Russkij triechudarnyj dolnik XX h\, [w:] Tieorija sticha, 1968. aos

Dominanta kompozycyjna — element świata przedstawionego nadrzędny wobec pozostałych i określający charakter całej -» kompozycji dzieła. Typ d.k. utworu jest określony w znacznym stopniu przez jego rodzajową i gatunkową przynależność (w utworze lirycznym -> podmiot liryczny, w epickim fabuła), jednakże każde dzieło na swój sposób ustala i precyzuje ostatecznie zindywidualizowaną hierarchię jednostek kompozycyjnych, js

Dominanta stylistyczna (ang. stylistic dominant, fr. dominantę stylistiąue, nicm. stilistische Dominantę, ros. cMUAucmmecKan doMumima) — element -*■ stylu dzieła lit. pełniący funkcję podstawowego czynnika, któremu podporządkowane są wszystkie inne składniki językowej budowy utworu. Funkcję dominanty spełniać może każdy składnik dzieła. Może nią być forma podawcza _tnp. monolinzowosi liryki), sbosóh [miki 'Itilln