DSC01005 (12)

182

Struktury grupowe bliskiego dystansu

silniejsza jest współzależność między atrybutami poszczególnych jednostek, tym większe będzie zróżnicowanie między członkami tworzonej przez nich Idiki a innymi członkami grupy i wreszcie, po trzecie, w powyższej sytuacji przeważająca część grupy będzie podzielona na dwie wrogie kliki, z których jedną będą tworzyć ci, którzy mają wszystkie atrybuty, a drugą ci, którzy nie mają żadnej z tych właściwości. Są to prawidłowości ogólne i mają podstawowe znaczenie w każdej strukturze socjometrycznej.

Wprowadźmy teraz, za Davisem, dwa pojęcia charakteryzujące strukturę socjo-metryczną grupy, a tym samym grupę ze względu na jej strukturę socjometryczną: pojęcie grupy jednolitą) (podkreślam: ze względu na jej strukturę socjometryczną | oraz grupy podzieloną). Oba te pojęcia do pewnego stopnia dotyczą zjawisk pochodnych wobec spójności grupowej. Otóż jednolitość grupy występuje wówczas, gdy jej członkowie lubią się wzajemnie. Grupa podzielona zaś to taka, w której istnieje tendencja do skrajnej sympatii i skrajnego braku sympatii, a nawet wrogości. Powyższe określenia w pewnym stopniu odnoszą się do tego, co w przypadku spójności nazywaliśmy unifikacją pola grupowego. Grupa, jak powiada Davis (1966, s. 88), w której każdy żywi nieco wrogości wobec każdego, jest bardziej jednolita i mniej podzielona niż taka, w której prawie każdy nie lubi każdego, lecz kilka osób żywi do siebie głęboką sympatię. Powyższe charakterystyki struktur socjometrycznych będą nam potrzebne w dalszych rozważaniach nad typologią struktur socjometrycznych w grupach.

Jak już wcześniej zaznaczono, nasza uwaga skupia się głównie na analizie trzeciego istotnego wymiaru struktur socjometrycznych nie występującego we wzorach atrakcyjności interpersonalnej. Istnienie tego wymiaru powoduje tak istotną, głęboką zmianę struktury grupowej, iż struktura socjometryczną może być określona jako emergentna wobec wzorów atrakcyjności interpersonalnej. Wymiar ten tworzą poszczególne społeczne charakterystyki jednostek, takie jak: płeć, wiek, rasa, status, wykształcenie, religia, postawa polityczna itp. Te charakterystyki jednostek mogą być w pewnych grupach silnie i harmonijnie powiązane, w innych zaś ich wzajemna współzależność może być niska i mogą one być wzajemnie sprzeczne. Drugim aspektem omawianego wymiaru jest liczba cech występujących u członków grupy, a dokładniej rzecz ujmując - liczba istotnych cech. James Davis dzieli struktury' na te, w których występuje wiele takich cech, i na te, które cechują się niewielką liczbą właściwości. Jednakże wspomniana typologia struktur socjometrycznych powstaje dopiero po skrzyżowaniu obu tych wymiarów.

Tabela 6.1. Typologia struktur socjometrycznych

Liczba wymiarów	Powiązania między poszczególnymi charakterystykami
Liczba wymiarów	małe i wzajemnie sprzeczne	duże i wzajemnie niesprzeczne
Wiele	struktura wzajemnie „sprzęgająca się”	struktura Spolaryzowana
Niewiele	struktura prosta	struktura zdyehotomizowana