DSC03202

DSC03202



89

KiHB

„Rysopis” czyli wprowadzenie outsidera


. nikJaść wszystkich wieź] emocjonalnych-. (Elżbieta Czyżewska w jtysopisie")

DOKOŃCZENIE ZE STR. 3


tes proportions gardćes"; w filmie Skolimowskiego nie ma, rzecz jasna, nawet próby tych rozmaitych odniesień i aluzji do całej historii kultury, jakie znaleźć można w powieście wielkiego Irlandczyka. Trudno jednak odmówić filmowi pewnej cechy, która zaskakuje, gdy pamięta sie o okolicznościach realizacji: niezwykle precyzyjnej konstruk^i.1*

Przyjrzyjmy sie po tym kątem ramie czasowej filmu; jest ona w pełni umotywowana realistycznie,a zarazem jest metaforą. Początek i koniec filmowej akcji określić można - poza rokiem -bardzo dokładnie. W scenie początkowej, w małym kręgu światła zapałki, da sie dostrzec budzik: jest 4.30 rano; za chwile od dozorcy otwierającego bohaterowi bramę dowiadujemy sie, że to 1 września. 1 września, godzina 4/50: o-czywisty. najwyraźniej zamierzony sygnał - że też nikt z piszących o .Jtysopisie" tego nie zauważył - szczególnego, wyjątkowego momentu. Dla społeczności, z którą centralna postać utworu chce sie identyfikować - to jest symbol czasu próby, do czego ironicznym nawiązaniem jest zarówno scena odwiedzin składanych Andrzejowi przez kalekiego domokrążcę, udającego powstańczego weterana, w istocie ofiary przedwojennego' tramwajowego wypadku, jak też drugoplanowy motyw


szedł. Ktoś, czyje życie zostaje zarejestrowane na taśmie filmowej w stanie zawieszenia, wyjete spod normalnie działających prawideł: porządek dnia codziennego przestał już obowiązywać, porządek podróży jeszcze obowiązywać nie zaczął/'17

Niby słusznie; w istocie jednak ów stan zawieszenia określa nie. tylko wyjątkowy moment w życiu bohatera „Rysopisu"; przeciwnie: określa cale jego dotychczasowe życie, właśnie - cały porządek jego biografii. Miejska wędrówka bohatera pełni tu funkcje podróży w podobnym sensie, w jakim podróżuje Leopold Bloom w „Ulissesie" (przywołałem już Gombrowicza - czemu nie miałbym teraz przywołać Joyce'a). To „Ulisses" właśnie dostarcza wzorca tak rozumianego motywu miejskiej wędrówki, celowo obniżającego Homerycki archetyp podróży przez świat jako metafory wędrówki w głąb samego siebie. Andrzej Leszczyc, bohater filmu młodego autora, wędruję bezładnie ulicami Lodzi, jak teopold Bloom ulicami Dublina - po to, by wejść na drogę samo po-, znania. ,,(    '. /■*:—',,, ,.,

TO porównanie trzeba z pewnością o? patrzyć sakramentalną formułką „tou-

audycji radiowej, w której data 1 września kojarzy sie wyłącznie z początkiem roku szkolnego. Końcowy moment filmu, docelowy punkt akcji - to godzina odjazdu pociągu do Kołobrzegu, do woj- ska: 15.10 tego samego dnia. Znów oczywista aluzja, tym razem do tytułu słynnego w owych latach westernu Delmera    ;

Davesa „15.10 do Yumy". Tytułowa godzina odjazdu jest porą indywidualnej próby dzielności dla bohatera filmu a-merykańskiego, w tej funkcji pojawia sie też w „Rysopisie". Droga Andrzeja Leszczyca przebiega zatem od związku z doświadczeniem zbiorowości (początek) do podjętej przez bohatera w zakończeniu jednostkowej próby wzięcia odpowiedzialności za samego siebie.

Dziesieciogodzinną wędrówkę Andrzeja Leszczyca - ujrzaną w takiej ra- i mie - można wiec traktować jak wejście 1 bohatera na drogą Indywiduacjl. 1' Także dokładne przyjrzenie sie przebiegowi tej wędrówki daje do myślenia. To ! dzień zasadniczych decyzji i spotkań; w ciągu 10 godzin Andrzej: staje przed komisją wojskową,. oddaje swojego ulubionego psa weterynarzowi do uśpienia, spotyka kolege, który kiedyś był przewodniczącym ZMP w jego szkole i kończy to spotkanie ciosem w szczękę, rozwiązuje swoje związki z uczelnią, poznaje dziewczynę, która przypomina mu jego pierwszą miłość i odbywa z nią spacer po tartaku, gdzie lubił zaglądać w czasie studiów, odwiedza też kobietę, przypominającą mu inną, z którą kiedyś przeżył inicjacje erotyczną (może to ta sama? Może i teraz odbył ż nią stosunek? - to tylko sugestia w tekście filmu), dostaje złą wróżbę od Cyganki, po raz pierwszy od lat nawiązuje kontakt z matką, zapisuje sie na kurs hiszpańskiego, postanawia rozstać sie z żoną, wreszcie - na koniec - odjeżdża do wojska.

Ta niewiarygodna gęstość wydarzeń jest oczywiście znacząca. Pozornie bezładne krążenie bohatera po ulicach miasta Lodzi okazuje sie podróżą w głąb sie-bie,służącą powtórnemu przeżyciu kluczowych epizodów własnej, ubogiej biografii. Telefoniczna rozmowa z matką jest zatem przywołaniem dzieciństwa; z ironicznego tonu, z żartobliwych wymysłów, jakie - zamiast prawdy o sobie - przekazuje w tej rozmowie Andrzej, wynika, że niczego wartościowego nie zdołał ocalić z tego związku. Dwa spotkania z Rajmundem i rozmowa w * dziekanacie, w czasie której bohater dowiaduje sie, że dawno został, usunięty z uczelni - to rozliczenie ze swoją edukacją; ’ najpierw ze wczesną młodością straconą w latach stalinowskich M, potem z pustym okresem studiów. Scena, w której Leszczyc wygłasza żartobliwy * .wykład dla zachwyconej Basi, podeks- -*' cytowanej bliską perspektywą rozpo- ' czeda studiów, przypomina o nadzie- '

U



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
img024 (58) Wprowadzenie ustalić Sw = w„ — ios czyli wprowadzaną poprawkę. Po kilku, kilkuset czy ki
skanowanie0007 (21) 280 GERARD cENETrr czyli tragedii doskonale spełniającej wszystkie warunki (zbie
Re exposure of DSC03253 krok uczynił Sofokles wprowadzając trzeciego aktora. Liczba osób występujący
Nr 5 (8)/2011 Decyzję Marszalka o budowie CIWF wprowadził w życie przede wszystkim gen. dr Stan
43280 skanowanie0007 (21) 280 GERARD cENETrr czyli tragedii doskonale spełniającej wszystkie warunki
Re exposure of DSC03253 krok uczynił Sofokles wprowadzając trzeciego aktora. Liczba osób występujący
17369 IMG19 Na całość składa się także i to, co zazwyczaj nazywamy •komercjalizacją*, czyli wprowad
2012 01 05;59;48 STYLIZACJA —    scjentyzacja, czyli wprowadzenie formalnych cech i
DSC03293
2012 01 05;59;48 STYLIZACJA —    scjentyzacja, czyli wprowadzenie formalnych cech i
12 Wprowadzenie munikacji przede wszystkim między klientami, czego sztandarowym przykładem jest glob
DSC03262 Diagnostyka BSE Podstawo wprowadzenia aktywnego monitor Ingu BSC było opucmmif szybkich
Sesja, czyli semestr w jedną noc... Wszystkim studentom życzę owocnej nauki :)
Zainspirować, czyli o wprowadzeniu w kruk; V I i T U L
Zainspirować, czyli o wprowadzeniu Na początku lat 90. prof. Smółkowa była przerażona liczbą angiels
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH367 I 351 — czykami, A Kurami. H ara furami. Nągfitos, czyli australsk

więcej podobnych podstron