DSC04531 (2)

Rozdział 1. Wstęp do psychologii rozwoju w ciągu łycta

CO O TYM SĄDZISZ?

• Jak długo spodziewa®!: się żyd? Jeśli dotąd nie zastanawiałeś |s nB w tym rozdziale znajdziesz kilka Istotnych informacji, do których przeciętna długość żyda Ola przykładu, na przełomie XIX i XX wieku przewiny wena długość życia człowieka wynosiła około 47 lat, teraz j zaś wana g Hłi w granicach 75 lat Jakie są przyczyny wydłużenia przeciętnej dlugoay

i czego dowiedzieli się badacze na temat prooesów starzenie ślę?

* „Jak się nagnie gałąź, tak urośnie dziecko" (por polskie „Czym skorupfc ze miodu nasiąłm tym na starość trąci", przyp tłum). Na pewno raejednetotil^^ słyszałeś to przysłowie, ale w rym rozdziale chcielibyśmy mu nadać nowy wydźwięk. Zagłębiając się w lekturę rozdziału, Spróbuj ocenić źnacB(my> 1 wczesnych lat życia człowieka dla jego cyklu rozwojowego.' Czy

stadia rozwoju połączone są z wcześniejszymi jakąś rucią ciągłości, esy j|| może zmiana dokonuje się w sposób bardziej widoczny? Chcieiibyfjęiy, atiył wziął pod uwagę inne kwestie związane z tym tematem Na przykład niektórzy uczeni sądzą, że już małe dziecko posiada wzorce genetyczne determinujące |ra w przyszłości przebieg jego wzrostu i rozwoju. Inni utrzymują że to środoMtko,

kształtuje cechy i rysy charakterystyczne danego człowieka stanowiące o jego wyjątkowości. Jeszcze inni twierdzą, że na człowieka wpływają obie te sity. A co ty sądzisz? Tan rozdział pomoże ci znaleźć odpowiedzi na te i Inne pytania z zakresu psychologii rozwoju w ciągu życia.

• Mimo że psychologia rozwojowa jest jedną z najmłodszych dziedzin psychologii , 1j1 nasza wiedza na temat cyklu życiowego wzbogaciła się w bardzo s/ybkitn tempie Dzisiaj fisycholodzy rozwojowi są w sianie wyjaśnić wiele przejawów procesów starzenia się, czy to obserwowanych w pierwszych latach żyda. czy taż u jego schyłku. W Jaki sposób przystępują do badania wzrostu i rozwoju człowieka oraz jak opracowują plany swoich badać naukowych? Czy I jakie problemy napotykają oni w swoich poszukiwaniach naukowych dotyczących rozwoju człowieka w ciągu życia?

WPROWADZENIE

Przez cały okres edukacji szkolnej Sandra M. cieszyła się popularnością w stopniu raczej ograniczonym i utrzymywała średnią ocen tuż powyżej czwórki. W szkolę średniej chodziła z Billem i zakochała się w nim Powstrzymali się od stosunku seksualnego, mimo że czuli taką pokusę. W rok po skończeniu szkoły Sartdfa i Bill byti już małżeństwem, ą przez następne siedem lat powiększyli swoją rodzinę o dwie córki i syna. Sandra była zdolną i szanowaną organizatorką, ale chociaż byta osobą zajętą, zawsze rezygnowała z przyjmowania na siebie zbyt wielu obowiązków, by spędzać czas z rodziną. Wszyscy, którzy znali Sandy i Billa, wiedzieli, jacy są szczęśliwi w małżeństwie. W tydzień po swoich 29 urodzinach Sandy zostawiła na kominku kartkę, w której napisała Billowi, ze musi „odnaleźć siebie" i że nigdy już nie wróci do niego i dzieci.

George D. jest szczęśliwym, choć często samotnym osiemdziesięciolatkiem. Jako najmłodszy z siedmiorga rodzeństwa George pomaga! w dzieciństwie przy pracach domowych, a w wieku 12 lat zaczął pracować w sklepię wielobranżowym Brat również inne prace dorywcze tego typu. Gdy skończył 15 lat, oznajmił rodzinie (którą członkowie albo mieszkali jeszcze razem, albo mieli własne domy odlegle zaledwie o kilka minut drogi), że .wyrusza zobaczyć świat". Wyszedł z domu z walizką, dziewięcioma dolarami w kieszeni i dwoma listami polecającymi: jednym od swojego

księdza a drugim od właściciela sklepu, w którym pracował Podczas swej wędrówki George miał wiele przygód i okazję, by poznać siebfs i innych W włoku 26 lat zaczął wieść ustabilizowane życie, ożenił się i założył rodzinę Wszystkie jago dzieci są już dorosła i mają własne rodziny. Teraz Georga znajduje szczególną przyjemność w opowiadaniu o swoich ekscytujących przygodach innym mieszkańcom Domu Spokojnej Starości w Oakdałe

W dzieciństwie Marsha J była typowym przykładem zdolnego łonie Dysponowała dużym potencjałem intelektualnym, ale nigdy w pełni go nie wykorzystywała Mimo ze

00 roku promowano ją do następnej klasy, nauczyciele za każdym razem zwracali uwagę zarówno na brak motywacji, jak i aspiracji naukowych u Marshy, Sprawy przybrały mny obrót dopiero po ukończeniu szkoły Średniej, gdy Marsha zapisała się na kurs biznesu w coltege‘u. Po raz pierwszy w życiu Marsha znajdowała prawdziwą przyjemność w zdobywaniu wiedzy, i to do tego stopnia, że w następnym semestrze zapisała się na kilka innych zajęć. Od nowego roku podjęła studia dzienne i po napisaniu pracy ukończyła naukę jako najlepsza w grupie Dzisiaj Marsha jest dyrektorem firmy cieszącej się niezwykłym powodzeniem, posiadającej ośrodki w 10 dużych miastach. W związku ze swoimi życiowymi osiągnięciami Marsha lubi określać siebie mianem gatunku późno kwitnącego

Przez szereg lat David L był oddanym pracownikiem swojej firmy Bardzo sumiennie wypełniał obowiązki rzadko brat urlop i często zostawał po godzinach. Co więcej, nigdy nie skarżył się na swoje zajęcie Dlatego też wszyscy byli zaskoczeni, kiedy pewnego dnia oznajmił, że jest zmęczony swoją pracą l rutynowymi, powtarzającymi się czynnościami Opuścił firmę kilka tygodni później mówiąc, że znalazł pracę w zupełnie innej branży, stanowiącą dla niego większe wyzwanie.

Co sprawia, że ludzie zachowują się w ten sposób? Co mogło wpłynąć na zachowanie Sandry M ? Dlaczego chciała nagle uciec od - wydawałoby się - udanego życia rodzinnego? Jej znajomi (niektórzy z nich pobrali się zaraz po szkole średniej

1 nadał są szczęśliwymi małżonkami) nie zauważyli, by przeżywała jakąś wewnętrzną udrękę, zanim uciekła. Jakie motywy kierowały Georgom G , ze nagle porzucił dom rodzinny i samotnie wyruszył w świat? Są to tytko nieliczne z pytań i problemów, na które psycholodzy rozwojowi usiłują znaleźć odpowiedź. Czy można było przewidzieć którekolwiek z tych zachowań? W jaki sposób psycholodzy rozwojowi badają zachowania ludzkie? Jaki wpływ mają doświadczenia dzieciństwa na zachowanie dorosłego? Te właśnie zagadnienia są przedmiotem zainteresowania autorów mniejszego podręcznika

PRZEGLĄD PSYCHOLOGII ROZWOJU W CIĄGU ŻYCIA

Przykłady podane we wprowadzeniu pokazują, ze zarówno ludzie, jak i ich zachowania podlegają zmianom W ciągu naszego życia zmieniamy się z roku na rok, z miesiąca na miesiąc, a nawet z dnia na dzień. Żyć, to znaczy zmieniać się. Psychologia rozwojowa która bada zmiany na przestrzeni życia jest jednym z podejść do badania zachowania. Mówiąc dokładniej, psychologia rozwojowa jest naukowym badaniem wzrostu, rozwoju i zmian w zachowaniu ludzi od poczęcia do śmierci. Jest nazywana również psychologią rozwoju w ciągu życia bądź psychologią rozwoju człowieka.

Całościowe badania cyklu życiowego pojawiły się w nauce dopiero niedawno, głównie jako przeciwwaga dla studiów nad dzieciństwem i dorosłością, na których skupia się większość literatury naukowej. To opóźnienie badawcze tłumaczy się kilkoma powodami: po pierwsze, w przeszłości przeciętna długość życia była stosunkowo niewielka, i z tej widocznie przyczyny naukowcy prawie nie interesowali się