DSC06372 (2)

R. Kotuński, E. ROhle

8 x 10'⁶ cal/s (Grzbiet Śródatlantycki 7 x 10'⁶ cal/s), podwyższoną sejsmicznością, swoistymi cechami budowy geologicznej, różniącymi je od innych. Dywergentne granice płyt, w rozumieniu Dadleza i Jaroszewskiego [1994], występują wzdłuż grzbietów oceanicznych. Grzbiety poprzecinane są poprzecznie do osi rozrostu uskokami transformacyjnymi. W obrębie równi abisalnych przedłużenie uskoków transformacyjnych stanowią oceaniczne strefy pęknięć [Rudicz, 1983].

Powierzchnia den równi oceanicznych pomiędzy 4500-6000 m p.p.m. wynosi około 42%, zaś powierzchnie o głębokościach poniżej 6000 m p.p.m. (strefy hadalne) stanowią zaledwie 1,4% powierzchni oceanów.

Ocean Atlantycki

Zgodnie z uchwałami Międzynarodowego Biura Hydrograficznego w Monaco, podjętymi w latach 1919, 1937 i 1952, przyjmuje się, że Ocean Atlantycki rozpościera się między wybrzeżami Europy i Afryki na wschodzie, a Ameryką Północną i Południową na zachodzie. Północna granica obejmuje Morze Arktyczne i sięga do Cieśniny Beringa. Na północy obejmuje on Morze Arktyczne, jak i morza śródlądowe przyległych kontynentów. Na południu umowną granicę z Oceanem Indyjskim prowadzi się od Przylądka Igielnego aż do Antarktydy wzdłuż południka 20°E. Natomiast granica między oceanami Atlantyckim i Spokojnym przebiega wzdłuż łuku ortodromy między przylądkiem Horn przez Cieśninę Drakę’a do największej z wysp w S zet landach Południowych i dalej do Ziemi Grahama. Tak określony obszar Oceanu Atlantyckiego zajmuje wraz z morzami przyległymi powierzchnię około 106,5 min km², z czego na morza śródziemne przypada 23,0 min km². Przytoczone liczby wyraźnie wskazują, że jest to zbiornik bardzo silnie rozczłonkowany i w związku z tym dość wyraźnie zaznacza się w nim podział na poszczególne jednostki regionalne, w tym morza i zatoki [Zierhoffer, 1970]. Nazwa tego oceanu związana jest ze starożytnym mitem o Atlantydzie (gr. At-lantis).

Ocean ten odznacza się silnie urozmaiconą powierzchnią dna i dużą rozciągłością południkową (około 15 tys. km). Związana z tym stre-fowość klimatyczna sprawia, że poszczególne regiony oceanu charakteryzują się odmiennymi warunkami fizyczno-geograficznymi, determinującymi między innymi odmienne warunki sedymentacyjne.

Na podstawie nowych badań i zgodnie z dość powszechnie przyjmowaną teorią neomobilizmu ocean ten powstał wskutek pęknięcia Pangei, w środkowej części, a następnie odsuwania się płyty Ameryki Północnej od Afryki i Ameryki Południowej. Proces ten rozpoczął się w środkowej jurze. Jak się przypuszcza, pęknięcie między Ameryką Południową i Afryką nastąpiło około 150 min lat temu. Obszar północny oceanu tworzył się głównie w kenozoiku, około 60 min lat temu, a więc byłby najmłodszy [Riihle].

Miąższość skorupy kontynentalnej na wschodnich krańcach Ameryki i zachodnich Europy i Afryki maleje od około 30 km do 5 km, przy grubości skorupy oceanicznej oceanu wynoszącej od 5 km do 7 km. Jednolity charakter budowy skorupy oceanicznej zakłócony jest w rejonach archipelagów i oddzielnych wysp (Azorskich, Zielonego Przylądka, Madery, Tristan de Cunna, Bouveta i innych), gdzie jej miąższość wzrasta 2—4-krotnie. Stosunkowo niewielka głębokość występowania górnego płaszcza Ziemi wywołuje dodatnie anomalie siły ciężkości, o wartościach około +400 mgal pod głównymi basenami, podczas gdy pod Grzbietem Śródatlantyckim wartości anomalii siły ciężkości maleją do około +200 mgal (rys. 4.23).

W rozwoju poglądów na ewolucję i budowę Oceanu Atlantyckiego wyraźny wpływ wywierały stopniowo hipotezy neomobilizmu [Le Pichon i in., 1977]. Było to wynikiem ustaleń, że określonym elementom budowy dna towarzyszą pasmowe struktury pola magnetycznego, których intensywność i kierunki namagnesowania szybko zmieniają się pasmami przebiegającymi równolegle po obydwu stronach Grzbietu Sródatlantyc-kiego. Duże znaczenie dla poznania

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
DSC06396 106 R. Kotuński, E. ROhle 106 R. Kotuński, E. ROhle pływowe; 3 - kierunki prqdów pływowych
DSC06368 (2) 78 R. Kotuński, E. ROhle niejszą rzeźbę, w porównaniu z powolnym Grzbietem Atlantyckim
DSC06384 (3) 94 R. Kotuński, E. ROhle zwiększa się stopniowo od około 100 do około 500 m. Największe
DSC06390 (2) 100 R. Kotuński, E. ROhle noc od Plateau Naturalista), jak też na południowy wschód od
DSC06312 22 R. Kotuński, K. Szamałek Rys. 1.7. Wzrost wydobycia niektórych surowców Źródło: The Euro
DSC06310 20 R. Kotuński, K. Szamałek Rys. 1.4. Podział zasobów naturalnych wszechoceanu Źródło: Kotl
DSC06358 68 R. Kotliński, E. Rohle Tab. 4.1. Własności fizyczne skorupy i płaszcza ca CU Głębokoś
DSC06380 90 90 R. Kotuński. E- ROhle 1 - strefy uskokowe rozgraniczające bloki fundamentu z różną or
DSC06400 R. Kotuńskj, E. ROhle 110 Rys. 4.48. Interpretacyjna krzywa zmian poziomu morza dla ostatni
Untitled Scanned 41 82 - Rys.3.23. Rysunek do przykładu 1: a) tablica wzbudzeń przerzutnika układu M
Wybrane własności mechaniczne śrub i wkrętów badanych w temperaturze 293 K według PN-82/M-82054/03’
DSC06308 18 R. Kotliński, K. Szamałek Rys. 1.2. Wzrost produkcji wybranych metali na tle zmian ludno
skanuj0038 (78) xyo    xyo Rys. 1.23. Zależności między współrzędnymi atomów wodoru w

więcej podobnych podstron