DSC06381

Geneza i geologia oceanów 91

Rys. 4.30. Zmiany tempa akumulacji osadów kenozoicznych w głównych basenach wszechoceanu z uwzględnieniem danych litostratygraficznych z wierceń DSDP Źródło: Kotliński na podstawie Devis, Worsley, 1987.

ceniu nr 163, na zachodzie tej strefy, występują one na głębokości 276 m, a ich wiek wynosi 70-74 min lat [Kotliński, 1993]. Niezależnie od zróżnicowania wieku bazaltów ich skład petrograficzny i mineralno-chemiczny jest zasadniczo stabilny. Drugi kompleks występuje rzadziej, ma zasięg lokalny i reprezentowany jest przez bazalty szeregu wapniowo-alkalicznego. Ich obecność stwierdza się w wielu miejscach na powierzchni dna, w postaci efuzywnych i intruzywnych pokryw lawowych oraz rzadziej w pokrywie osadowej. Przykładowo, pokrywy lawowe na Pacyfiku zajmują niewielkie powierzchnie do 0,5 m² i mają miąższość do kilku centymetrów [Jubko i in., 1990], W niektórych miejscach bazalty pokrywają zalegające na powierzchni dna konkrecje (fot. 4.3). Bazalty plioceńskie różnią się zasadniczo od bazaltów toleitowych, od których są młodsze oraz wykazują wyraźnie wyższy udział: K₂0, Na₂0 + K₂0 oraz wyższą wartość stosunku K/Na [Kotliński, 1993]. Porównanie składu petrograficznego i mineralno-chemicznego bazaltów pobranych z osi rozrostu Wypiętrzenia Wschod-niopacyficznego wskazuje, że bazalty doliny ryfto-wej wykazują podobieństwo do kompleksu bazaltów toleitowych warstwy 2. oceanicznej, co potwierdziły wiercenia DSDP (tab. 4.2). Zasadnicza różnica między nimi polega na silniejszym stopniu wtórnego przeobrażenia bazaltów fundamentu. Natomiast porównanie takich współczynników, jak: K₂0/Na₂0 + K₂0; K₂0/Ti0₂; Ti0₂/Al₂0₃; Si0₂/Ti0₂ oraz składu i zawartości pierwiastków śladowych wskazują na ich bliskie podobieństwo.

Bazalty toleitowe odznaczają się barwą ciemnobrunatną i wykazują masywną, zbitą strukturę mig-dałowcową, pod mikroskopem intersertalną, wyrażającą się przerastaniem promieniście ułożonych plagioklazów z piroksenami. Swoistą cechą jest obecność wtórnych przeobrażeń. Głównymi składnikami są: plagioklazy, pirokseny szeregu augitu, oliwin, tytanomagnetyt oraz bezpostaciowe szkliwo.

Plagioklazy występują średnio w ilościach do 40-45% objętości skały, w postaci wydłużonych listewek (żerdek) o długościach 0,3-0,5 mm, rza-