DSC06599

312 R. Kotliński, K. Szamałek

K. FURMAŃCZYK

Fot. 16.5. Brzeg wysoki Rug ii

K. l11RMAtfC7.YK

Fot. 16.6. Brzeg niski - plaża w rejonie Jastarni, z płotkiem faszynowym dla ochrony wydmy przedniej

wierceniach, przy czym ich miąższość jest niewielka i dochodzi do około 30 m. Osady eoceń-skie wykształcone są jako piaski kwarcowo--glaukonitowe, a także mułki i iły. Podłoże osadów eoceńskich stanowią osady syluru lub kredy, natomiast w stropie z reguły występują osady glacjalne. Powierzchnia osadów pod-czwartorzędowych ma charakter erozyjno-eg-zaracyjny i jest z reguły wyraźna. Osady podłoża odznaczają się upadem rzędu 2-3°, podczas gdy osady trzeciorzędowe zalegają horyzontalnie i wyróżniają się zmiennością uwarstwienia [Dadlez i in., 1995]. Ruchy neotektoni-czne zachodzące w trzeciorzędzie, czwartorzędzie i obecnie są kontynuacją ruchów na starych założeniach tektonicznych. W ścisłym związku z ruchami neotektonicznymi pozostaje zarys linii brzegowej oraz przebieg procesów erozji i akumulacji w strefie płytkomorskiej i brzegowej, będących m.in. rezultatem stop

niowego obniżania się lądu [Kotliński, 1984 — fot. 16.5 i fot. 16.6].

Osady czwartorzędu leżą na rozmytej powierzchni skał podłoża. Ich rozmieszczenie i miąższość uwarunkowane są rzeźbą tego podłoża, które ukształtowane zostało pod koniec trzeciorzędu, a następnie częściowo przemodelowane w wyniku denudacji rozwijającej się w warunkach subaeral-nych. Na przekształcenie rzeźby podłoża wywarły następnie wpływ kolejne nasunięcia lądolodu i związane z nimi procesy egzaracji i akumulacji. Efektem ich działania było zmniejszenie deniwelacji dawnej rzeźby oraz powstanie zespołów form lodowcowych i wodnolodowcowych. Charakterystyczną cechą w rzeźbie dna są współwystępujące poglacjalne formy pochodzenia lodowego i formy morskie, w tym brzegowe oraz poligenetyczne. Formy pochodzenia lodowcowego i wodnolodow-cowego oraz formy fluwialne, w postaci stożków ujściowych rzek, i limniczne (torfowiskowo-jezior-ne) zostały częściowo zniszczone i przekształcone przez procesy brzegowe, a następnie zamaskowane przez formy akumulacji morskiej. Zróżnicowany stopień przeobrażenia reliktów form pochodzenia lądowego oraz skala rozwoju form morskich są przyczyną współwystępowania na dnie zarówno zespołów form polodo-wcowych, torfowiskowo-jeziomych, jak też morskich. Formy rzeźby egza-racyjno-erozyjnej z reguły towarzyszą strefom strukturalno-tektonicznym oraz odznaczają się policyklicznością związaną z wielokrotnym niszczeniem tego obszaru przez lądolód. Reliktom pochodzenia lądowego, w tym zarówno plejstoceńskim pagórkom moren subakwalnych, pagórkom stref marginalnych i ozom oraz holoceń-skim równinom torfowiskowo-jezior-nym towarzyszą, związane z procesami hydrodynamicznymi, zespoły form morskich, brzegowych i polige-netycznych, rozwinięte po transgresji Morza Litorynowego [Rosa, 1968; Kotliński, 1984, 1991 - rys. 16.3; Mojski, 1989, 1993; Mojski, Tomczak, 1994; Dadlez i in., 1995]. Wśród form pochodzenia morskiego najlepiej rozwinięte są: podwodny skłon brzegowy, relikty dawnych stref brzegowych, równiny akumulacyjne, równiny abrazyjno-akumulacyjne, równiny abrazyjne i mierzeje. Geneza