DSCN0091
106 Elżbieta ShnyWhartB
Daleko ognistszy rumieniec niż ten. który oblał twarz jego siostry, wytryM^PMa i policzki Jana (I, 183).
Liczne pervfrazy akcentują charakter prezentowanej postaci, jej litość i indywidualność, np. w opisie Andrzejowej Korczyńskiej:
Regularny jej profil ocieniały koronki czarnego czepka i dwa gładkie pasma żfclpryri włosów z rzadka jeszcze srebrnymi nićmi przetykanych (Hi, 502).
Obrazowy styl kreacji postaci podnoszą metafory, w których konstruk, znalazły się określenia barw, np.:
Spostrzegła, że gdy tak patrzył w górę, błękitne oczy jego wydawały się nalanyrr po brzegi roztopionym srebrem (II. 408).
Operowanie rozległą paletą barw wymagało wprowadzenia przez Orzeszkową nazw poślednich, stylistycznie zróżnicowanych, poetyckich. Niekor wencjonalne konstrukcje określeń barw i związane z tym transformat znaczeniowe pozwoliły na daleko idące rozróżnienia kolorystyczne.
Reasumując. Eliza Orzeszkowa w językowej kreacji postaci w tiad Niemnem wykorzystała gamę barw w ośmiu grupach kolorystycznych w tym barwy achroma tyczne: czerń i biel (razem 109 x) i kolor szary (7 x oraz chromatyczne brązy i żółcienie (58 x), czerwienie i róż (55 x) i barwi, niebieską (15 x).
Różnorodne w tonacji i stopniu intensywności przyporządkowane sa materialnym i abstrakcyjnym desygnatom, odzwierciedlają wygląd zewnętrzny postaci, kolorystykę stroju, cechy charakterystyczne twarzy, interpretują ich przeżycia, uczucia i emocje. Podkreślają typowość bohate-rów z dworu i zaścianka, postaci charakterystycznych w popowstaniowi rzeczywistości drugiej połowy XIX wieku.
Podstaw ą symboliki barw wykorzystanych w kreacji bohaterów epopei Nad Niemnem są utrwalone kulturowo treści znaczeniowe, co w powieś-przekłada się na wartości dodatnie i ujemne przyporządkowane poszczę gólnym osobom. Kolor biały, np. w kreacji Jana współtworzy jego doskonałość, ambicję, uczciwość i czystość, w wizerunku Justyny odzwierciedla radość, szczęście i prostotę, w obrazie Anzelma i Andrzejowej honor i sile ducha, zaś w opisie Różyca jest refleksem agonii emocjonalnej i nadchodzącej śmierci fizycznej. Przeciwstawny mu czarny w Nad Niemnem jest przede wszystkim barwą żałoby narodowej i smutku oraz oznaką pogardy dla politycznego prześladowcy. Barwy ziemi — brązowa i żółta — interpretują silny z nią związek, np. w kreacji Benedykta czy Kirłowej, zaś w wizerunku Marty brąz ilustruje pokorę, skruchę i ubóstwo. Zwią-zana z ogniem, krwią, płodnością i potęgą czerwień podkreśla silę, dum
i energię bohaterów, odzwierciedla uczucia, np. gniew, namiętność, mi-
■ łość.
Barwy i ich odcienie w językowym obrazie bohaterów powieści okre-
■ jla Orzeszkowa bezpośrednio — nazwami abstrakcyjnymi (np.: „czarny", ! „biały", „błękitny") oraz pośrednio poprzez odniesienie do desygnatu | o swoistym, niepowtarzalnym zabarwieniu (np. „barwy uwiędłej róży",
f kruczy", śnieżny"). Z kolei zróżnicowanie odcienia uzyskuje poprzez I wykorzystanie form imiesłowowych prefiksalnych (np. „zrudziały", „po-I bladły"), przymiotników ekspresywnych (np. „bledziutki"), złożeń (np. f .jasnozłoty") i zestawień (np. „złotawa płowość").
Nazwy kolorów w językowej kreacji postaci wyrażone są przede i wszystkim przymiotnikami, spośród których najchętniej Orzeszkowa przy-
■ woływała: czarny (33 x), biały (27 x) i blady (19 x). Rzadziej nazwy barw
■ mają formę rzeczowników i imiesłowów, sporadycznie czasownika. Do | lupa:r legomenów w wizerunku bohaterów należy osiem nazw barw, np.: I' „kruczy", „turkusowy", „szkarłat".
Najczęściej nazwy barw funkcjonują w formie epitetów. Obok nich
■ Orzeszkowa wprowadziła również środki charakterystyczne dla wypo-[ wiedzi poetyckiej, np. porównania, peryfrazy i metafory korelujące stvli-| stycznie z kreowaną postacią.
I Barwy w językowej kreacji postaci w Nad Niemnem pełnią funkcję obra-
B zową i koncepcyjną, ilustrują wizerunki typowych bohaterów, podkreślają I realizm powieści. Subtelność barw i ich odcieni oraz struktura ich nazw I świadczą o dużej wrażliwości estetycznej i o wielkim talencie pisarskim I Elizy Orzeszkowej.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
DSC16 Radia Śpiewa forgive me, ona o tym nie wie, nigdy nie gtowy do obcych języków, innych niż ten
Mechanika8 Funkcja przynależności często ma bardziej złożony kształt, niż ten, który został przedst
RECENZJE I SPRAWOZDANIA 177 daleko lepiej i głębiej niż okłamywani. Kłamstwo jest wówczas
Wyniki przedstawiające pozycję projektu IG (Ryzyko=-0,1741 + 0,6095X) obrazują daleko inną sytuację
Kazimierz Dziewoński, Elżbieta Iwanicka rodkiem jest słabsze niż w poprzednich przypadkach, co jest
FizykaII136 01 131 sposób, iż obrót tego ostatniego daleko jest prędszy, niż obrót koła A; jeżeli np
Scan09 42 Grzegorz Pyszczek i opinii otoczenia, i które są daleko bardziej zwarte niż inne o najszer
DSCN0088 (3) 100 Elżbieto Skorupska-Raczyńska wieku przymiotnikami.’ jasnozłoty, jasnozłocisty, złot
DSCN0089 (2) 102 Elżbieta ykorupsJut-kaezyd/tbĘi 102 Elżbieta ykorupsJut-kaezyd/tbĘi pokuty i skro
DSCN0090 104 Elżbieto Skorupska-Raczy tttka foczy] jak czarne paciorki", „błękitne jak turkusy&
page0178 170 Scndery — Scnpoli Jego siostra Magdalena de Scudery, urodzona w Havre
z przedmiotów z semestru lub trymestru wyższego niż ten, na który jest wpisany. 6.
czasu niż ten pierwszy, nie unika kontaktu z ludźmi, powraca do domu nie tyle ze zdjęciami i kilkoma
4- ta zasada (racja) ogólna obejmuje szerszy zakres przypadków niż tylko ten, który jest zawarty w f
6 (1) 106 Harish Johan którą cechuje hedonizm i wiec/nc niezadowolenie. Dzięki temu jego podopieczni
więcej podobnych podstron