i w różnych krajach. W większości tych prac odsetek dzieci zab^J nych pochodzących z rodzin rozbitych zbliża się do 50%, M. Poroul współpracownicy stwierdzili wadliwą strukturę rodzinną oraz niep3 dłową atmosferę uczuciową aż w 65% badanych przez siebie prr ków dzieci przejawiających poważne zaburzenia społecznego zachoj

_recbjĘr!

, sfc

cządO,

mw

Badania przeprowadzone przeze mnie w Warszawie w latach 19$J -1951 * wykazały, że 61% nieletnich przestępców pochodziło z ro rozbitych, przy czym rozbicie rodziny było wywołane różnymi przyc nami: rozwodem, śmiercią jednego lub obojga rodziców albo też ściem jednego z rodziców od rodziny bez przeprowadzenia formalna rozwodowych.

Właściwa pod względem formalnym struktura rodziny nie decyduj jeszcze, jak wiadomo, o jej wewnętrznej atmosferze i nie wyklucza < działywania na dziecko innych ujemnych czynników wewnątrzrodzJ nych. Coraz częściej przeważa obecnie pogląd, że zalegalizowany roa wód rodziców może stanowić czynnik patogenny o mniejszej sile d permanentne konflikty i tajona lub jawna wrogość rodziców, któd wprawdzie formalnie są małżonkami, faktycznie jednak dawno przestał tworzyć harmonijny związek małżeński i stanowią rodzinę wewnętrzniej rozbitą '.

a. PATOGENNY WPŁYW NIEKORZYSTNYCH WŁAŚCIWOŚCI PSYCHICZNYCH RODZICÓW NA ROZWÓJ DZIECKA

Często spotkać można w literaturze twierdzenie, że rodzice, którzy] sami są społecznie nieprzystosowani, wywołują swym zachowaniem koo-i flikty w rodzinie, a jednocześnie zaburzenia życia uczuciowego u swych] dzieci.

Jakkolwiek wpływ czynników zewnętrznych na spoistość wewnętrzną rodziny jest sprawą oczywistą, trudno bowiem nie uwzględnić takich przeszkód, jak trudności materialne, mieszkaniowe itp., to jednak do najbardziej istotnych warunków prawidłowej struktury rodziny, jej] trwąłości, wewnętrznej spoistości oraz atmosfery uczuciowej zaliczyć należy właściwości psychiczne obojga rodziców. Badania psychosocjo-logiczne wskazują, że bardzo istotną przyczyną złego pożycia małżen-

_f okresu H

bktórzfH

Ljniędry rodziny ^or| późniejszego I

ieżdodziec

Stwierdzono j ri maiżeństw[ szans w wii dany. W ten okri W literaturze Jn zaburzeń roi Sostaw rodziców Najczęściej⁸ itogenną rolę j

—    matka ag -matka na

—    matka, dl nych pragnień | Typ matki Bo mego żarów ho, pogardzają pjca, jak równ [typu frustracjil pach), I

Typ matki I mieć tak >»np.fol

* Rezultaty tych badań zostały przeze mnie szczegółowo omówione w pracach Trudności wychowawcze / przestępczość nieletnich. Analiza psychologiczna (Wrocław 1956) oraz Psychologiczna analiza procesu społecznego wykolejania się ririofhn W: L. Wołoszynowa (red.) Materiały do nauczania psychologii. Seria IV, t. i. Warszawa 1966, PWN.

* Por. np. R. Lempp Blne Pathologie der psychischen Entwicklung. Bem ong g_tuU gart 1967, Verlag Hans Haber oraz J. de Ajuriaguerra Manuel de psychiatrie de ren-/ani. Paris 1990, Masson Bdtteurs.

^ toteż

i środom